Hội nhập quốc tế trong tình hình mới: Chủ động, đổi mới, thiết thực, hiệu quả

Một năm hội nhập sôi động

Một năm trước đây, Diễn đàn Hội nhập kinh tế quốc tế Việt Nam 2017 đã được tổ chức thành công với chủ đề: “Tăng cường động lực cho giai đoạn phát triển mới”. Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho biết, các vấn đề thảo luận và khuyến nghị tại Diễn đàn là cơ sở quan trọng để Lãnh đạo Chính phủ đưa ra các định hướng triển khai công tác hội nhập kinh tế 2018, trong đó có Chỉ thị số 26/TT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về đẩy mạnh hội nhập kinh tế quốc tế theo hướng hiệu lực và hiệu quả hơn. Kể từ đó đến nay, Việt Nam đã có một năm sôi động với các hoạt động hội nhập kinh tế quốc tế.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, Trưởng ban chỉ đạo liên ngành hội nhập quốc tế về kinh tế phát biểu chỉ đạo Diễn đàn

Điểm qua những hoạt động nổi bật trong hội nhập kinh tế quốc tế, Phó Thủ tướng nhấn mạnh, thời gian qua, Việt Nam đã tiếp tục đẩy nhanh việc hoàn thành đàm phán và ký kết các hiệp định thương mại mới.

Theo đó, ngày 8/3/2018, Việt Nam và 10 nước đối tác đã ký kết Hiệp định Đối tác Tiến bộ và Toàn diện xuyên Thái Bình Dương (CPTPP). Ngày 12/11 vừa qua, Quốc hội Việt Nam đã biểu quyết thông qua việc phê chuẩn Hiệp định này (với 96,7% đại biểu tán thành). Sự kiện này đã thể hiện nỗ lực và quyết tâm lớn của Việt Nam trong việc thúc đẩy tiến trình hội nhập trong nước và tham gia tích cực vào tiến trình hội nhập của khu vực Châu Á- Thái Bình Dương.

Một sự kiện quan trọng nữa là, ngày 25/6/ 2018, Việt Nam và EU đã tuyên bố kết thúc quá trình rà soát pháp lý Hiệp định Thương mại tự do giữa hai bên và thống nhất toàn bộ các nội dung của Hiệp định Bảo hộ đầu tư giữa Việt Nam và EU được tách ra từ Hiệp định EVFTA trước đây... Bên cạnh đó, Việt Nam cũng đã hoàn thành đàm phán Hiệp định Thương mại mới với Cuba. Đàm phán FTA giữa Việt Nam và các nước đối tác: Israel, Khối EFTA trong năm 2018 đã có thêm những tiến triển mới.

Diễn đàn thu hút khoảng 400 đại biểu trong nước và quốc tế tham dự

Với những nỗ lực trên, công tác hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam thời gian qua đã đạt được một số kết quả nhất định, đóng góp chung vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu năm 2018 ước đạt 475 tỷ USD, trong đó xuất khẩu đạt 239 tỷ USD, tăng 11,2%so với năm 2017. Hàng hóa Việt Nam đã tiếp tục khai thác các thị trường truyền thống và mở rộng tìm kiếm, phát triển thêm nhiều thị trường mới. Đặc biệt, xuất khẩu sang thị trường các nước có FTA với Việt Nam đều có tốc độ tăng cao so với năm 2017. Tỷ lệ tận dụng ưu đãi từ các thị trường đã ký kết Hiệp định thương mại tự do FTA đạt khoảng 40%, tăng mạnh so với con số khoảng 35% các năm trước, qua đó đã cho thấy doanh nghiệp Việt Nam đang ngày càng chú trọng tới việc khai thác các cơ hội từ hội nhập và thực thi các FTA.

Chia sẻ thêm về vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải nhận định, với việc chuẩn bị thực hiện CPTPP và chờ phê chuẩn EVFTA, Việt Nam được đánh giá là có thể cải thiện đáng kể tiếp cận thị trường xuất khẩu, qua đó tạo thêm việc làm và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư ước tính CPTPP có thể giúp GDP và xuất khẩu của Việt Nam tăng tương ứng 1,32% và 4,04% đến năm 2035. Tuy nhiên, mức tăng thực tế có thể cao hơn nếu Việt Nam có những cải cách thể chế kinh tế thực chất và thu hút được những dự án đầu tư có chất lượng.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải phát biểu

Song song với việc đàm phán ký kết các FTA, công tác hội nhập kinh tế quốc tế trong nước đang được triển khai tích cực, tập trung vào việc thực thi các cam kết hội nhập kinh tế quốc tế. Trên cơ sở Chỉ thị số 38/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 19/10/2017 về tăng cường thực hiện và khai thác hiệu quả các FTA đã có hiệu lực, các Bộ, ngành địa phương đã xây dựng và triển khai các kế hoạch, chương trình hành động cụ thể để tận dụng cơ hội từ những FTA đã ký kết.

Tuy nhiên, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho rằng, vẫn còn một số tồn tại như một số địa phương lúng túng trong việc triển khai công tác hội nhập kinh tế quốc tế. Vẫn tồn tại khoảng cách khá xa về năng lực và thiếu sự gắn kết, hỗ trợ giữa khu vực FDI và khu vực doanh nghiệp trong nước, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa. Công tác thông tin truyền thông về hội nhập, năng lực giải quyết tranh chấp thương mại, đầu tư quốc tế còn hạn chế; chưa tận dụng được hết các cơ hội do các hiệp định FTA mang lại.

Theo đó, để nâng cao hiệu quả triển khai công tác hội nhập kinh tế quốc tế thời gian tới, ngày 4/9/ 2018 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 26/CT-TTg về việc “Đẩy mạnh hội nhập kinh tế quốc tế theo hướng hiệu lực và hiệu quả hơn”. Hiện nay, Ban Chỉ đạo liên ngành hội nhập quốc tế về kinh tế đang phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành, địa phương khẩn trương triển khai Chỉ thị trên cùng với các ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Hội nghị lần thứ 3 Ban Chỉ đạo quốc gia về Hội nhập quốc tế.

Lãnh đạo Chính phủ, Bộ, ngành chủ trì Diễn đàn

Kiên định hội nhập toàn diện

Phó Thủ tướng khẳng định: “Việt Nam vẫn đang tích cực, kiên trì đẩy mạnh hội nhập kinh tế quốc tế, làm cơ sở cho hội nhập toàn diện”.

Tuy nhiên, trong vòng một năm trở lại đây, có thể thấy, kinh tế toàn cầu có một số dấu hiệu thay đổi, theo hướng phức tạp và khó dự đoán hơn. Diễn biến tình hình kinh tế thế giới gần đây cho thấy chủ nghĩa bảo hộ thương mại đang ngày càng có chiều hướng gia tăng, đe dọa nghiêm trọng tới tiến trình tự do hóa thương mại và hội nhập kinh tế toàn cầu. Một số quốc gia trước kia vốn đi đầu trong việc ủng hộ tự do hóa thương mại nay lại trở thành yếu tố ảnh hưởng tới sự ổn định của hệ thống thương mại đa phương nói riêng và của cả quá trình toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế trên toàn thế giới nói chung. Đặc biệt đáng lưu ý là xung đột thương mại giữa Hoa Kỳ với một số đối tác, đặc biệt với Trung Quốc, vẫn tiếp tục có những diễn biến khó lường.

“Những sự kiện, diễn biến trên đang có ảnh hưởng lớn đến tình hình kinh tế, chính trị thế giới và động thái chính sách của các nước, trong đó có Việt Nam. Do đó, đòi hỏi Chính phủ Việt Nam cần phải sớm có những phân tích, dự báo và động thái chính sách để giảm thiểu những tác động tiêu cực và chủ động có những giải pháp phù hợp trong giai đoạn hiện nay” – Phó Thủ tướng khẳng định.

Chính vì vậy, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ nhấn mạnh, diễn đàn lần này là dịp quan trọng để hội tụ các ý kiến của các chuyên gia kinh tế trong nước và quốc tế, các cán bộ làm công tác chính sách ở cấp Trung ương và địa phương, đại diện các Hiệp hội, ngành hàng và doanh nghiệp, các tổ chức quốc tế .., cùng chia sẻ các quan điểm, góc nhìn về thực tiễn hội nhập , từ đó đưa ra những khuyến nghị chính sách và giải pháp hữu ích để ứng phó với những tác động từ tình hình thế giới và khu vực.

Đồng ý với nhận định về sự trở lại của chủ nghĩa bảo hộ bắt nguồn từ việc thiếu công bằng trong việc chia sẻ lợi ích có được từ toàn cầu hóa giữa các nước và trong từng nước, Tiến sĩ Vũ Minh Khương, Đại học Lý Quang Diệu, Singapore, Thành viên tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng cho rằng, sự quay trở lại của chủ nghĩa bảo hộ còn do các thiết chế quản trị thương mại toàn cầu được thiết lập từ sau Thế chiến thứ hai xuất hiện nhưng không còn đáp ứng được thực tiễn toàn cầu hóa và cần được điều chỉnh hoàn thiện.

Đại diện các tổ chức quốc tế, đại sứ quán các nước tham dự Diễn đàn

Bên cạnh đó, ông Deepak Mishra, Giám đốc Kinh tế Vĩ mô Thương mại và Đầu tư, Ngân hàng Thế giới nhận định, hội nhập kinh tế quốc tế trong những thập kỷ gần đây có tác động tích cực rõ ràng đến tăng trưởng kinh tế và giảm nghèo. Tuy nhiên những thành quả của hội nhập thương mại có thể đã không được chia sẻ một cách đồng điệu trên toàn cầu, một số chi phí tái phân bổ lại nguồn lực trong hội nhập thương mại dẫn đến thất nghiệp và bất bình đẳng khi thu nhập gia tăng ở một số ngành bị điều chỉnh có thể đã không được quan tâm đầy đủ ở một số quốc gia. Đây là một yếu tố góp phần vào việc hình thành ý kiến tiêu cực đối với lợi ích thương mại, gia tăng chủ nghĩa bảo hộ, dẫn đến sự bất ổn chính sách. Trong tình hình đó, Việt Nam nên kiên định hội nhập vào hội nhập vào hệ thống thương mại toàn cầu, ông Deepak Mishra nhấn mạnh.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ khẳng định, dù hiện tại có một số nhân tố đang ảnh hưởng đến tiêu cực tới tình hình hội nhập đa phương và khu vực song Chính phủ Việt Nam vẫn kiên trì chủ trương hội nhập toàn diện với trọng tâm là hội nhập kinh tế quốc tế. Hội nhập ngày càng sâu rộng và toàn diện vào nền kinh tế toàn cầu cũng đồng nghĩa với việc Việt Nam sẽ phải đối mặt với những tác động từ những xu thế và diễn biến từ kinh tế thế giới và khu vực. Cần coi đây là vấn đề mang tính khánh quan để có cách ứng phó chủ động và linh hoạt. Bên cạnh đó, cần nhìn nhận các vấn đề một cách đa chiều, trên cả phương diện tích cực và tiêu cực để từ đó đưa những phương án xử lý hợp lý, phù hợp với tình hình trong nước nói riêng và cục diện kinh tế thế giới nói chung. “Với quan điểm đó, hội nhập kinh tế quốc tế trong bối cảnh mới cần đảm bảo 4 yếu tố: Chủ động, đổi mới, thiết thực và hiệu quả”.