Hội nghị Bộ trưởng WTO lần thứ 13 sẽ diễn ra từ 26-29/2/2024 với một số kỳ vọng lớn

Hội nghị Bộ trưởng lần thứ 13 (MC13) của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) là cuộc họp quan trọng của 164 thành viên WTO, nhằm đưa ra quyết định về các quy tắc đa phương làm nền tảng cho hệ thống thương mại quốc tế.

Ảnh minh họa một cuộc họp của WTO. Nguồn Bộ Ngoại giao

Diễn ra từ ngày 26-29/2 tới tại Abu Dhabi, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE), MC13 sẽ triệu tập các bộ trưởng và phái đoàn từ khắp nơi trên thế giới, để cập nhật các hiệp định của WTO về chính sách thương mại, xem xét các chức năng của hệ thống thương mại đa phương (MTS) và xác định chương trình nghị sự cho công việc trong tương lai của WTO. Hội nghị sẽ do Bộ trưởng Ngoại thương UAE Thani bin Ahmed Al Zeyoudi chủ trì. Hội nghị Bộ trưởng là cơ quan ra quyết định cấp cao nhất của WTO và theo Hiệp định Marrakesh, cơ quan này phải họp hai năm một lần.

Kể từ khi WTO được thành lập vào năm 1995, đã có 12 hội nghị bộ trưởng được tổ chức với nhiều thành công khác nhau. Sau MC12 vào năm 2022 tại Geneva, Thụy Sĩ, một quyết định mang tính bước ngoặt đặt ra các quy tắc toàn cầu mới nhằm hạn chế trợ cấp có hại và bảo vệ nguồn cá toàn cầu, đã khôi phục lại chức năng đàm phán của hệ thống thương mại đa phương và chứng minh rằng các vấn đề môi trường có thể và nên được thảo luận tại WTO.

Nội dung trọng tâm của chương trình nghị sự

Trợ cấp nghề cá: Tại MC12, các chính phủ đã nhất trí về các quy tắc nhằm vào các tình huống trong đó trợ cấp là nguy hiểm nhất đối với tính bền vững: đánh bắt cá bất hợp pháp; trữ lượng bị đánh bắt quá mức; và không quy định. MC13 mang đến cơ hội quan trọng để các thành viên WTO hoàn thành thỏa thuận này với các quy định rộng hơn nhằm giải quyết vấn đề trợ cấp một cách toàn diện hơn. Những quy tắc này rất quan trọng để giải quyết tốt hơn vai trò cơ bản của trợ cấp của chính phủ là nguyên nhân gây ra tình trạng đánh bắt quá mức.

Cải cách WTO: MC13 sẽ phải đối mặt với nhiều vấn đề quan trọng, nhưng trọng tâm chính sẽ bao trùm: các chính phủ muốn sử dụng tổ chức này như thế nào? Đầu tiên trong chương trình nghị sự là cải thiện và củng cố hệ thống của tổ chức để giải quyết các tranh chấp thương mại quốc tế. Hệ thống này đã bị mắc kẹt trong nhiều năm vì những bất đồng về cách vận hành.

Vấn đề lớn thứ hai là liệu các thỏa thuận đa phương mới giữa các nhóm thành viên có nên được đưa vào bộ hiệp ước của WTO hay không và bằng cách nào. Một hiệp ước mới, về Tạo thuận lợi Đầu tư cho Phát triển, đã sẵn sàng được đưa vào áp dụng và MC13 mang đến cơ hội tìm ra con đường phía trước.

Cuộc thảo luận quan trọng thứ ba xoay quanh Đối xử Đặc biệt và Khác biệt (SDT), cách đối xử linh hoạt hơn mà các thành viên là nước đang phát triển có thể nhận được trong các hiệp định thương mại. Nhưng có một cuộc thảo luận đang diễn ra về sự linh hoạt mà các nước đang phát triển khác sẽ nhận được và liệu các nước có thể tiếp tục tự chỉ định là nước đang phát triển hay không.

Đàm phán nông nghiệp: MC12 đã đưa ra hai kết quả quan trọng về an ninh lương thực: Quyết định của Bộ trưởng về việc miễn mua thực phẩm của Chương trình Lương thực thế giới (WFP) khỏi các lệnh cấm hoặc hạn chế xuất khẩu - Miễn trừ của WFP và Tuyên bố của Bộ trưởng về Ứng phó khẩn cấp đối với tình trạng mất an ninh lương thực.

MC13 là cơ hội quan trọng để các thành viên WTO đưa ra định hướng hữu ích cho giai đoạn mới của đàm phán nông nghiệp WTO, cũng như đạt được kết quả cụ thể có lợi cho các nước kém phát triển nhất (LDC) và tạo sân chơi bình đẳng, bao gồm thông qua cam kết miễn trừ LDC mua thực phẩm từ các lệnh cấm hoặc hạn chế xuất khẩu.

Tại sao MC13 lại quan trọng?

Nhìn chung, trong khi các quốc gia đang vật lộn với sự suy thoái kinh tế do đại dịch Covid-19 và tìm kiếm các giải pháp tập thể để phát triển bền vững, MC13 đóng vai trò là cơ hội để định hình vai trò của WTO trong việc tạo điều kiện cho thương mại toàn cầu công bằng, toàn diện và linh hoạt. Quyết định về trợ cấp nghề cá tại MC12 là hiệp định đầu tiên của WTO đặt tính bền vững môi trường làm cốt lõi. Nếu các quy tắc bổ sung được thống nhất tại MC13, điều này sẽ đánh dấu việc hoàn thành một thỏa thuận mang tính bước ngoặt về phát triển bền vững toàn cầu.

Các thành viên cũng gần đạt được thỏa thuận về một hệ thống cải tiến để giải quyết các tranh chấp thương mại quốc tế, như một phần của cải cách WTO. Một hệ thống công bằng hơn, hiệu quả hơn sẽ giúp các nước nhỏ hơn, đặc biệt, giải quyết tranh chấp với các đối tác thương mại mạnh hơn. Lần đầu tiên, chương trình nghị sự của Bộ trưởng WTO bao gồm các cuộc thảo luận tập trung vào cả môi trường và tính toàn diện trong chính sách thương mại.

Việc những vấn đề này được đưa thẳng vào chương trình nghị sự là một bước thay đổi trong cách hệ thống thương mại đa phương xác định vai trò của nó trên thế giới. Tại MC13, cộng đồng thương mại toàn cầu có cơ hội tìm cách hợp tác trở lại, mở đường cho các cuộc đối thoại mang tính xây dựng hơn về phát triển kinh tế, đồng thời bảo vệ môi trường và chuyển đổi quỹ đạo chính sách hướng tới một nền kinh tế toàn cầu công bằng và bền vững hơn.