Hoàn thiện Nghị định xử phạt vi phạm hành chính lĩnh vực điện lực

Tiếp thu thẩm định Nghị định xử phạt điện lực

Thực hiện kế hoạch xây dựng và hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực điện lực, chiều ngày 22/12, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long đã chủ trì cuộc họp của Tổ soạn thảo Nghị định quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực; tiếp thu, giải trình ý kiến thẩm định của Bộ Tư pháp đối với dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 134/2013/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực, làm cơ sở hoàn thiện hồ sơ trình Chính phủ xem xét, ban hành.

Tại cuộc họp, các thành viên Tổ soạn thảo đã tập trung rà soát toàn diện nội dung dự thảo, đặc biệt là các quy định liên quan đến hành vi vi phạm, mức xử phạt và thẩm quyền xử phạt, bảo đảm phù hợp với các luật mới được Quốc hội thông qua và yêu cầu quản lý nhà nước trong lĩnh vực điện lực hiện nay.

Báo cáo tại cuộc họp, đại diện tổ soạn thảo cho biết, thực hiện quy định tại Luật Xử lý vi phạm hành chính, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 134/2013/NĐ-CP ngày 17/10/2013 quy định về xử phạt vi phạm hành chính về lĩnh vực điện lực, an toàn đập thủy điện, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Nội dung của Nghị định này đã được sửa đổi tại Điều 2 Nghị định số 17/2022/NĐ-CP.

Thực hiện Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính (Luật số 88/2025/QH15), Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1688/QĐ-TTg ngày 06/8/2025 của Thủ tướng Chính phủ về Kế hoạch triển khai thi hành Luật, trong đó Bộ Công Thương được giao xây dựng Nghị định thay thế hoặc sửa đổi nghị định số 134/2013/NĐ-CP nói trên.

Thực hiện Quyết định số 1688/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương đã xây dựng Hồ sơ dự thảo nghị định quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực. Bộ Công Thương đã gửi hồ sơ xây dựng nghị định đề nghị Bộ Tư pháp thẩm định và Bộ Tư pháp đã tổ chức thẩm định ngày 20/11/ 2025. Đến nay, Bộ Công Thương đang trong quá trình hoàn thiện để trình Chính phủ xem xét, ban hành.

Việc xây dựng Nghị định mới quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực xuất phát từ yêu cầu thực hiện nhiệm vụ đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, được đặt ra tại Nghị quyết số 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng. Trong thời gian qua, Quốc hội đã ban hành nhiều luật, nghị quyết quan trọng nhằm điều chỉnh việc sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, qua đó đặt ra yêu cầu phải xem xét sửa đổi, thay thế Nghị định số 134/2013/NĐ-CP cho phù hợp với bối cảnh pháp lý mới.

Cụ thể, ngày 26/02, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 40/2025/NĐ-CP quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Công Thương. Theo đó, cơ cấu tổ chức của các cơ quan, đơn vị thuộc bộ có sự thay đổi lớn theo hướng sáp nhập một số đơn vị, dẫn đến tên gọi của các chức danh thuộc các cơ quan, đơn vị có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực cũng thay đổi so với quy định hiện hành.

Tiếp đó, ngày 16/6/2025, Quốc hội ban hành Nghị quyết số 203/2025/QH15 sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, trong đó quy định mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện. Việc thay đổi mô hình tổ chức chính quyền địa phương dẫn đến thẩm quyền xử phạt của các chức danh thuộc đơn vị hành chính cấp huyện không còn, do đó cần phải điều chỉnh tương ứng trong các quy định về xử phạt vi phạm hành chính.

Ngày 25/6, Quốc hội tiếp tục thông qua Luật Thanh tra số 84/2025/QH15. Theo quy định của Luật này, tổ chức thanh tra cấp huyện và thanh tra các bộ chuyên ngành không còn được quy định, vì vậy đặt ra yêu cầu phải rà soát lại thẩm quyền xử phạt của lực lượng thanh tra hiện đang được quy định tại Nghị định số 134/2013/NĐ-CP.

Cũng trong ngày 25/6, Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính (Luật số 88/2025/QH15). Khoản 2 Điều 2 của Luật quy định rõ: “Thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính được thực hiện theo nghị định của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong các lĩnh vực quản lý nhà nước.”

Quy định này khẳng định vai trò của nghị định chuyên ngành trong việc xác lập thẩm quyền xử phạt, đồng thời là căn cứ pháp lý trực tiếp để xây dựng nghị định mới thay thế Nghị định số 134/2013/NĐ-CP và Điều 2 Nghị định số 17/2022/NĐ-CP.

Như vậy, xét trên phương diện chính trị và pháp lý, việc xây dựng nghị định mới thay thế các quy định hiện hành là cần thiết và có đầy đủ cơ sở để thực hiện.

Sửa đổi toàn diện thẩm quyền xử phạt, bổ sung chế tài mới

Hiện nay, việc xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực vẫn đang được thực hiện theo quy định tại Nghị định số 134/2013/NĐ-CP, đã được sửa đổi, bổ sung tại Điều 2 của Nghị định số 17/2022/NĐ-CP. Qua quá trình tổng kết thi hành, có thể thấy việc xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực này cơ bản không gặp khó khăn, vướng mắc lớn.

Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện, Bộ Công Thương nhận thấy cần thiết phải xem xét điều chỉnh một số nội dung để bảo đảm sự phù hợp với thực tiễn và hệ thống pháp luật hiện hành.

Trước hết, Luật Điện lực năm 2024 cùng các văn bản quy phạm pháp luật quy định chi tiết thi hành Luật đã có một số nội dung thay đổi so với trước đây. Do đó, cần rà soát lại các hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực, bảo đảm phù hợp với yêu cầu xác định hành vi vi phạm quy định tại điểm a khoản 1 Điều 4 Nghị định số 118/2021/NĐ-CP, theo đó hành vi vi phạm phải là hành vi vi phạm các điều cấm hoặc vi phạm các trách nhiệm, nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân trong hoạt động điện lực được quy định tại các văn bản quy phạm pháp luật về điện lực.

Các nội dung cần rà soát bao gồm quy định về cấp giấy phép hoạt động điện lực; quy định về phát triển điện năng lượng mới, điện năng lượng tái tạo; quy định về trình duyệt và báo cáo phương án giá điện theo pháp luật về điện lực; cũng như các quy định về hoạt động mua bán điện.

Bên cạnh đó, một số hành vi vi phạm được quy định tại Nghị định số 134/2013/NĐ-CP hiện không còn phù hợp với thực tiễn hoặc đã được điều chỉnh tại các nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính trong các lĩnh vực khác như xây dựng, đầu tư. Do vậy, cần xem xét bãi bỏ các hành vi trùng lặp, đồng thời rà soát, điều chỉnh một số mức phạt tiền để bảo đảm tương xứng với tính chất, mức độ vi phạm của từng hành vi.

Đặc biệt, về thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính, việc thay đổi mô hình tổ chức bộ máy nhà nước và các quy định mới của pháp luật đặt ra yêu cầu phải rà soát và sửa đổi tổng thể các chức danh có thẩm quyền xử phạt. Việc sửa đổi này nhằm bảo đảm phù hợp với quy định tại khoản 4 Điều 1 của Luật số 88/2025/QH15 và Nghị định số 189/2025/NĐ-CP ngày 01 tháng 7 năm 2025 của Chính phủ quy định chi tiết Luật Xử lý vi phạm hành chính về thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính.

Việc ban hành Nghị định triển khai Quyết định số 1688/QĐ-TTg ngày 06/8/2025 của Thủ tướng Chính phủ về Kế hoạch thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính, đồng thời cung cấp đầy đủ cơ sở pháp lý cho hoạt động xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực và sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả.

Quá trình xây dựng Nghị định bảo đảm phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật, sắp xếp tổ chức bộ máy, phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm gắn với tăng cường kiểm tra, giám sát; tuân thủ các quy định của Luật Xử lý vi phạm hành chính và các nghị định hướng dẫn thi hành.

Nghị định cũng hướng tới yêu cầu xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm pháp luật về điện lực và sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả, trên cơ sở kế thừa các quy định đang áp dụng ổn định, bổ sung chế tài đối với các hành vi mới phát sinh và sửa đổi toàn diện các quy định liên quan đến thẩm quyền xử phạt.

Dự thảo Nghị định quy định về hành vi vi phạm hành chính, hình thức và mức xử phạt, biện pháp khắc phục hậu quả, thẩm quyền lập biên bản và thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực; áp dụng đối với tổ chức, cá nhân vi phạm, người có thẩm quyền xử phạt và các tổ chức, cá nhân có liên quan trên lãnh thổ Việt Nam. 

Việc xây dựng và ban hành Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực để thay thế Nghị định số 134/2013/NĐ-CP, được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 17/2022/NĐ-CP, là cần thiết, có đầy đủ cơ sở chính trị, pháp lý và thực tiễn để triển khai thực hiện.