Hiệu quả từ công cụ phòng vệ thương mại kịp thời

Gia tăng biện pháp bảo vệ

Dù pháp luật về PVTM của Việt Nam đã ra đời hơn 15 năm nhưng gần đây mới thực sự phát huy tác dụng. Hết năm 2015, Việt Nam mới chỉ áp dụng được 2 biện pháp PVTM đối với mặt hàng dầu ăn và thép không gỉ cán nguội (inox). Tuy nhiên, từ năm 2016 đến nay, Bộ Công Thương đã điều tra và áp dụng 8 biện pháp PVTM để bảo vệ hoạt động sản xuất của các ngành sản xuất trong nước, cụ thể: Sản phẩm phân bón DAP/MAP; bột ngọt; sản phẩm sắt, thép như phôi thép, thép dài, thép mạ, thép hình và tôn màu, nhôm thanh định hình, màng BOPP.

Bộ Công Thương đã áp dụng một số biện pháp PVTM nhằm bảo vệ lợi ích chính đáng của ngành thép trong nước

Hiện, Bộ Công Thương tiếp tục theo dõi chặt chẽ, kịp thời triển khai các biện pháp PVTM để bảo vệ các ngành sản xuất trong nước phù hợp. Các biện pháp PVTM được nhận định là đã bảo vệ việc làm của gần 120.000 người lao động trong các lĩnh vực nói trên, khuyến khích sản xuất trong nước phát triển và hỗ trợ cân bằng cán cân thanh toán quốc tế. Theo tính toán, những ngành sản xuất này ước tính đóng góp khoảng 6,23% GDP của cả nước. Mặt khác, với việc tăng thuế nhập khẩu, các biện pháp PVTM được áp dụng cũng góp phần tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước với mức thuế thu được ước tính lên tới hàng nghìn tỷ đồng.

Bên cạnh đó, Bộ Công Thương cũng theo dõi sát diễn biến giá và rà soát định kỳ, điều chỉnh biện pháp PVTM phù hợp thực tiễn, tránh hiện tượng hàng hóa tăng giá do biện pháp PVTM hay giảm động lực cạnh tranh của DN trong nước. Thực tế cho thấy, nhiều DN sản xuất trong nước đã tăng cường xuất khẩu sau khi biện pháp PVTM được áp dụng, như Thép Hòa Phát, Tôn Đông Á, DAP Hải Phòng... Điều này cho thấy, năng lực cạnh tranh quốc tế của DN vẫn được đảm bảo.

Xử lý kịp thời tranh chấp thương mại

Thời gian qua, xu thế gia tăng điều tra, áp dụng các biện pháp bảo hộ thương mại không có dấu hiệu giảm. Tính đến hết năm 2019, Bộ Công Thương đã tiếp nhận và xử lý 165 vụ việc PVTM nước ngoài áp dụng đối với Việt Nam, bao gồm: 93 vụ việc chống bán phá giá, 18 vụ việc chống trợ cấp, 21 vụ việc chống lẩn tránh thuế, 33 vụ việc tự vệ. Riêng quý I/2020, số lượng các vụ việc khởi xướng điều tra PVTM có xu hướng tăng so với cùng kỳ 2019. Tính từ đầu năm tới nay, Việt Nam đã ghi nhận 2 vụ việc khởi xướng điều tra mới, 2 vụ nhận đơn nhưng chưa khởi xướng điều tra.

Trong các vụ việc đã xử lý thời gian qua, Bộ Công Thương đã chủ động phối hợp với các bộ, ngành liên quan hỗ trợ DN thông qua nhiều hoạt động như: Thường xuyên cung cấp, cập nhật danh mục mặt hàng có nguy cơ bị điều tra áp dụng biện pháp PVTM, gian lận xuất xứ để cơ quan quản lý nhà nước tăng cường giám sát, theo dõi và có các biện pháp xử lý phù hợp; cảnh báo sớm nguy cơ bị kiện để DN chủ động xây dựng kế hoạch xử lý; cung cấp thông tin, tư vấn một số vấn đề pháp lý, quy trình thủ tục điều tra, quy định/thông lệ điều tra của nước khởi kiện và hướng xử lý cho DN; xem xét có ý kiến với cơ quan quản lý, cơ quan điều tra của nước ngoài đề nghị đối xử khách quan với DN xuất khẩu của Việt Nam, tuân thủ đúng quy định của WTO.

Dù có những kết quả khả quan trong công tác PVTM, song vẫn có những khó khăn, như việc thu thập số liệu, tìm hiểu về thực trạng hoạt động của ngành sản xuất trong nước nhằm phục vụ công tác điều tra PVTM còn gặp nhiều khó khăn do hạn chế về thông tin và sự phối hợp của nhiều bên liên quan; cán bộ điều tra PVTM còn thiếu, đa số còn trẻ, kinh nghiệm chưa nhiều...

Trước thực tế hiện nay, Bộ Công Thương kiến nghị, cần có cơ chế phối hợp hiệu quả hơn giữa các cơ quan liên quan trong quá trình điều tra như: Phát triển, kết nối hệ thống dữ liệu cập nhật về tình hình xuất nhập khẩu giữa Bộ Công Thương và Bộ Tài chính, theo dõi sát diễn biến về giá, lượng nhập khẩu của một số mặt hàng trọng điểm; duy trì liên hệ thường xuyên giữa cơ quan quản lý nhà nước và các hiệp hội ngành hàng. Đồng thời, cần tăng cường năng lực của cán bộ điều tra, bổ sung nhân lực để đảm bảo hiệu quả của công tác điều tra. Tới đây, Bộ sẽ tiếp tục phối hợp với các đơn vị liên quan, hiệp hội ngành hàng nhằm hỗ trợ, tư vấn cho doanh nghiệp, bảo vệ ngành sản xuất trong nước phù hợp với quy định.