Hậu quả của cuộc khủng hoảng năng lượng đối với EU năm 2023

Tại sao, khi các kho chứa khí đốt đã đầy, nhưng một số quốc gia trong Liên minh châu Âu (EU) đang chuẩn bị cho tình trạng mất điện?

Cho đến nay, điều kiện thời tiết ôn hòa ở châu Âu đã làm dịu sự thay đổi - vào cuối tháng 12, giá xăng giảm xuống mức mùa hè. Tuy nhiên, các nhà phân tích không loại trừ khả năng nhiệt độ thấp hơn sẽ buộc người châu Âu phải dọn sạch các cơ sở lưu trữ.

Giai đoạn khó khăn nhất chưa đến

Trái ngược với dự báo ảm đạm của một số chuyên gia, các nước EU đang đối phó khá tốt với cuộc khủng hoảng năng lượng. Ngoài các biện pháp tiết kiệm và hơn 80% cơ sở lưu trữ năng lượng đã được lấp đầy, thì vào cuối năm 2022, giá khí đốt ở châu Âu đã giảm xuống dưới 800 USD/1.000 mét khối - lần đầu tiên kể từ ngày 16/2.

Hiệp hội Công nghiệp cơ sở hạ tầng khí đốt châu Âu đã báo cáo rằng các nước châu Âu mua lượng khí đốt gấp đôi so với chi tiêu. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, vẫn còn quá sớm để người châu Âu thư giãn, vì giai đoạn khó khăn nhất vẫn chưa đến.

“Nếu trời trở lạnh hơn, thì lượng khí tiêu thụ sẽ tăng lên và các cơ sở lưu trữ dưới lòng đất sẽ bắt đầu cạn kiệt. Trước đây, trong tình hình này, người châu Âu tăng nhập khẩu hàng ngày chủ yếu thông qua mua hàng ở Nga, nhưng bây giờ điều đó gần như là không thể”, ông Igor Yushkov, chuyên gia phân tích tài chính của Quỹ an ninh năng lượng quốc gia, Đại học tài chính trực thuộc Chính phủ Nga nói trong một cuộc phỏng vấn với Izvestia.

Tuy nhiên, theo ông Yushkov, thời tiết ấm áp ở châu Âu không đảm bảo cho sự ổn định trên thị trường thế giới.

“Để lấp đầy các cơ sở lưu trữ càng nhiều càng tốt vào mùa hè, EU đã tích cực mua khí đốt với giá tăng vọt (2-3 nghìn USD/1 nghìn mét khối). Bây giờ họ buộc phải lấy cùng một loại khí đốt và bán nó với giá dưới 1.000 USD. Họ sẽ yêu cầu khoản chênh lệch này được bù đắp từ ngân sách của quốc gia. Do đó, người tiêu dùng cuối cùng sẽ không bị ảnh hưởng, nhưng các công ty năng lượng sẽ chịu tác động tiêu cực”, ông Yushkov giải thích.

Ngoài ra, ông Yushkov không loại trừ khả năng châu Á sẽ tham gia vào thị trường năng lượng. Nếu nhu cầu về khí đốt của châu Á tăng lên, thì điều này có thể gây ra cái gọi là chênh lệch giá.

“Các nước châu Á có thể bắt đầu tranh giành khối lượng LNG và dẫn đến tăng giá. Trong những điều kiện này, châu Âu có thể tăng lãi suất. Tuy nhiên, nếu người châu Á giành chiến thắng, người châu Âu có nguy cơ bị thâm hụt”, ông Yushkov nói thêm.

Trong khi đó, ông Jacques Sapir, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Công nghiệp hóa của Trường Khoa học Xã hội Pháp, tin rằng các doanh nghiệp chủ yếu gặp rủi ro.

“Hiện tại, mức tiêu thụ năng lượng ở Pháp đã giảm khoảng 10%, không phải nhờ nỗ lực tiết kiệm của các hộ gia đình. Nhìn chung, các doanh nghiệp đang giảm mạnh tiêu thụ. Đôi khi thậm chí bằng cách đóng cửa”, ông Sapir nhận định.

Tuy nhiên, theo ông Sapir, vẫn rất khó để đưa ra những dự báo về diễn biến của tình hình trong mùa đông năm nay. Mặc dù ông chắc chắn rằng ngay cả trong trường hợp sương giá, người tiêu dùng bình thường sẽ không cảm thấy thiếu thốn, nhưng nhiều doanh nghiệp có thể đóng cửa.

“Tác động tiêu cực đến kinh tế Pháp và EU sẽ thể hiện rõ trong 4-5 tháng đầu năm 2023. Trong trường hợp này, GDP sẽ giảm 2-3% trong quý đầu tiên. Hơn nữa, mọi thứ sẽ phụ thuộc vào mức giá năng lượng trên thị trường thế giới. Mùa đông 2023-2024 có khả năng là nghiêm trọng nhất về khủng hoảng năng lượng”, ông Sapir cho biết.

Chuẩn bị cho điều tồi tệ nhất

Mặc dù các chính trị gia ở EU đã ngừng khuyên người dân tắm ít hơn, nhưng những lời kêu gọi tiết kiệm vẫn chưa biến mất, vì các nhà dự báo thời tiết không thể đảm bảo rằng nhiệt độ sẽ vẫn ấm. Ngoài ra, các chính phủ châu Âu đang cố gắng ngăn chặn sự hoảng loạn của người dân trong trường hợp xấu nhất xảy ra.

Vào cuối tháng 12, chính quyền Áo đã cảnh báo về khả năng mất điện ở một số khu vực của EU. “Câu hỏi không phải là liệu nó có xảy ra hay không, mà là khi nào nó sẽ xảy ra”, Bộ trưởng Quốc phòng Áo Klaudia Tanner cho biết trong một cuộc phỏng vấn với Die Welt.

Về vấn đề này, đến năm 2025, Vienna có kế hoạch đầu tư 180 triệu euro vào việc tạo ra các đảo an toàn, trong trường hợp xảy ra khủng hoảng năng lượng, sẽ có thể hoạt động tự chủ trong ít nhất 2 tuần.

Đồng thời, các hướng dẫn với kế hoạch hành động trong trường hợp mất điện cũng đã được xuất bản ở Đức. Đặc biệt, Văn phòng Liên bang về Phòng thủ Dân sự và Cứu trợ Thiên tai thậm chí còn khuyến nghị cư dân nên chuẩn bị ba lô những thứ cần thiết trong 14 ngày.

Một số ấn phẩm phương Tây cũng xuất bản các tài liệu nói rằng trong bối cảnh khủng hoảng, những người châu Âu dễ bị tổn thương nhất đang chuyển sang sưởi ấm bằng củi. Ví dụ, NYT đã viết rằng giá điện tăng cao đã buộc một số người Đức phải thay đổi hoàn toàn lối sống và cầm rìu trong tay. Bên cạnh đó, các quốc gia Đông Âu vào năm 2022, trong bối cảnh khủng hoảng năng lượng đã nới lỏng các quy tắc phá rừng. Trong số đó có Hungary, Latvia, Estonia, Slovakia và Romania. Nhưng người Pháp, những người sưởi ấm nhà bằng bếp lò, sẽ nhận được tiền bồi thường từ ngày 27/12.

Tuy nhiên, phần lớn, người châu Âu hy vọng rằng họ có thể đa dạng hóa nguồn cung cấp và thực hiện quá trình chuyển đổi nhanh chóng sang năng lượng xanh. Là một phần của dự án loại bỏ dần khí đốt của Nga, EU đã đồng ý tăng mục tiêu trung gian về tỷ lệ tiêu thụ năng lượng tái tạo trong khu vực vào năm 2030 từ 32% lên 45%. Thời tiết cũng giúp người châu Âu trong nhiệm vụ này. Những cơn gió mạnh dự kiến ​​sẽ xuất hiện ở Tây Âu, giúp tạo ra năng lượng tại các trang trại gió ở Đức và Anh.

Một hy vọng khác của EU là ngưỡng giá khí đốt. Sau các cuộc tham vấn kéo dài vào giữa tháng 12, các bên đã đồng ý về chi phí cận biên của nhiên liệu xanh tại tất cả các trung tâm châu Âu với số tiền là 180 Euro/1 MWh (khoảng 2.000 USD/1.000 m3). Hạn chế sẽ có hiệu lực vào ngày 15/2/2023. Như ông Yushkov lưu ý, mục tiêu chính của biện pháp này là duy trì khả năng cạnh tranh của người châu Âu.

“Cơ chế này giả định rằng chi phí khí đốt ở các thị trường châu Á được lấy làm mô hình. Theo đó, nếu giá ở châu Á tăng thì trần châu Âu cũng sẽ tăng. Điều này cho phép người châu Âu duy trì vị thế của thị trường khí đốt hấp dẫn nhất”, ông Yushkov giải thích.

Tuy nhiên, ông Yushkov nhắc lại giá mới sẽ chỉ ảnh hưởng đến giao dịch trao đổi và không áp dụng cho các hợp đồng dài hạn. Ông Yushkov kết luận, nếu mức trần giúp giảm các khoản thanh toán cho các công ty năng lượng, thì họ có thể chấm dứt hợp đồng với lý do vi phạm nghĩa vụ.