Hàm Rồng - Nam Ngạn: Biểu tượng bất khuất của vùng đất anh hùng

Những chiến công lẫy lừng

Các trận chiến tại Hàm Rồng - Nam Ngạn trở thành biểu tượng anh hùng của cả nước. Chỉ trong hai ngày 3 và 4/4/1965, quân và dân Thanh Hóa đã bắn rơi 47 máy bay Mỹ trong trận “thử lửa” đầu tiên. Suốt 2.000 ngày đêm chiến đấu tại khu vực này, Thanh Hóa đã bắn rơi 108 máy bay thuộc 24 loại khác nhau, trong đó có nhiều loại hiện đại như “thần sấm”, “con ma”, “pháo đài bay”.

Cầu Hàm Rồng - biểu tượng lịch sử kiên cường bên dòng sông Mã. Ảnh: Quốc Huy

Các đơn vị dân quân, đặc biệt là dân quân nữ, đã để lại dấu ấn đặc biệt trong lịch sử kháng chiến. Ngày 16/6/1967, dân quân nữ xã Hoa Lộc (Hậu Lộc) - đơn vị dân quân nữ đầu tiên trên miền Bắc - đã bắn rơi máy bay Mỹ bằng súng bộ binh. Sau đó, nhiều đơn vị dân quân nữ ở Thanh Thủy (Tĩnh Gia), Hà Tiến, Hà Toại (Hà Trung), Hoằng Hải (Hoằng Hóa)… tiếp bước lập công, được Bác Hồ gửi thư khen và tặng huy hiệu.

Ngay cả các cụ cao tuổi như lão dân quân xã Hoằng Trường (Hoằng Hóa) cũng mưu trí bắn rơi máy bay địch, được Chủ tịch Hồ Chí Minh khen ngợi. Riêng Đại đội 94 dân quân tập trung huyện Quảng Xương, chỉ trong 5 trận từ ngày 30/6 - 15/11/1972 đã bắn rơi 5 máy bay, phối hợp bắn hạ thêm 2 chiếc khác.

Nhớ về những năm tháng chiến tranh khốc liệt, nữ Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Ngô Thị Tuyển (phường Nam Ngạn, TP. Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa) không thể nào quên 2 ngày giặc Mỹ điên cuồng đánh phá Hàm Rồng: “Đó là những ngày giặc Mỹ leo thang đánh phá miền Bắc nhằm thực hiện chiến tranh phá hoại. Chúng xác định mục tiêu đầu tiên là các cây cầu, kho vũ khí, đạn dược... Cầu Hàm Rồng là một trong những mục tiêu đánh phá quan trọng nhằm “cắt đứt” mạch máu giao thông, ngăn chặn sự chi viện sức người, sức của từ miền Bắc cho chiến trường miền Nam. Làng tôi lúc bấy giờ cũng như những ngôi làng khác, con trai thì xông pha lên đường nhập ngũ, hành quân vào chiến trường. Đàn bà, con gái thì ở lại quê hương vừa lao động sản xuất vừa chiến đấu, phục vụ chiến đấu”.

Ở độ tuổi 19, với tình yêu nước nồng nàn, trái tim tràn đầy nhiệt huyết, cô dân quân Ngô Thị Tuyển hăng hái xông pha, không ngại khó, không sợ khổ, chỉ mong góp chút công sức nhỏ giúp bộ đội đánh đuổi kẻ thù xâm lược. Khoảnh khắc cô dân quân cao hơn 1,4m, nặng 42kg nhanh nhẹn ghé vai vác hai hòm đạn nặng 98kg, gấp đôi trọng lượng cơ thể đã trở thành biểu tượng đẹp cho ý chí, bản lĩnh, khí phách của phụ nữ Việt Nam - “giặc đến nhà đàn bà cũng đánh”.

Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Ngô Thị Tuyển khi mới 19 tuổi đã vác một lúc hai hòm đạn nặng gần 98kg - gấp đôi trọng lượng cơ thể. Ảnh: Quốc Huy

Trong cuộc nói chuyện, nữ Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Ngô Thị Tuyển như đang sống tại chính những khoảnh khắc hào hùng đó: “Từ chiều ngày 3/4/1965, từng tốp máy bay phản lực của địch như những con chim sắt hung hãn bổ nhào cắt bom, đánh phá cầu Hàm Rồng. Và cứ thế, trong hai ngày 3 và 4/4/1965, khu vực Hàm Rồng - Nam Ngạn đêm ngày không ngớt tiếng gào rú của máy bay địch. Bộ đội ta chiến đấu suốt nhiều giờ, quyết không khoan nhượng. Ngày 4/4/1965, trong khi làm nhiệm vụ, tôi gặp 1 tàu hải quân đang chiến đấu, yêu cầu được tiếp đạn. Khi đến chỗ nhận đạn để tiếp tế thì có 2 hòm đạn bị móc chặt vào nhau, anh em dùng thuổng cố hết sức tách ra mà không được. Tôi đề nghị: “Các anh cứ đưa lên vai em vác”. Khi đó, mấy anh còn hỏi lại: “Em có làm được không?”. Tôi kiên định trả lời: “Các anh yên tâm. Em làm được” rồi cứ thế vác hai hòm đạn vượt đê tiếp tế xuống tàu cho bộ đội hải quân chiến đấu”.

Hậu phương lớn góp phần làm nên đại thắng mùa Xuân 1975

Bên cạnh những chiến công trên mặt trận, Thanh Hóa còn là hậu phương lớn chi viện sức người, sức của cho tiền tuyến. Trong suốt cuộc kháng chiến chống Mỹ, toàn tỉnh đã có 227.138 thanh niên lên đường nhập ngũ và tham gia thanh niên xung phong trên khắp các chiến trường miền Nam. Với tinh thần “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước” và chí khí “Nhằm thẳng quân thù mà bắn”, người dân Thanh Hóa đã góp phần quan trọng làm nên đại thắng mùa Xuân năm 1975.

Trong suốt chiều dài lịch sử chống giặc ngoại xâm, cầu Hàm Rồng đã trở thành mục tiêu đánh phá của không quân Mỹ, nhưng với tinh thần kiên cường, quân và dân Thanh Hóa đã bảo vệ thành công cây cầu, bắn rơi nhiều máy bay hiện đại, trong đó có 2 “pháo đài bay” B52. Ảnh: Quốc Huy

Các phong trào thi đua như “Hòn đá chống Mỹ”, “Ba giỏi” lan tỏa sâu rộng, huy động sức mạnh toàn dân phục vụ kháng chiến. Nhân dân không ngần ngại dỡ nhà làm cầu, lấy đá lát đường, cứu chữa phương tiện bị địch đánh phá. Những đoàn vận tải nổi tiếng như Công ty vận tải thuyền nan, đoàn vận tải Lam Sơn, đoàn xe đạp thồ Điện Biên... đã vận chuyển 15 triệu tấn hàng hóa tiếp tế cho tiền tuyến suốt gần 10 năm kháng chiến.

Ghi nhận những cống hiến to lớn ấy, Đảng, Nhà nước đã phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân cho 12 tập thể và 55 cá nhân tỉnh Thanh Hóa. Hàng trăm nghìn người có công với cách mạng, trong đó có hơn 56.000 liệt sĩ, gần 46.000 thương binh, hơn 16.000 bệnh binh và hàng vạn người bị nhiễm chất độc hóa học.

Ngày 30/4/1975, đất nước hoàn toàn thống nhất. Đại thắng mùa Xuân năm ấy là kết tinh của trí tuệ, bản lĩnh và sự hy sinh to lớn của toàn dân tộc Việt Nam, trong đó có đóng góp đặc biệt quan trọng của quân và dân Thanh Hóa - một hậu phương anh hùng, trung kiên, góp phần viết nên trang sử chói lọi trong lịch sử dân tộc.