Hải quan Việt Nam hợp tác chống buôn lậu và tội phạm xuyên quốc gia

Thông tin từ Tổng cục Hải quan, hợp tác hải quan đóng vai trò rất quan trọng trong việc xây dựng, phát triển và duy trì Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC), khi ASEAN trở thành một thị trường đơn nhất, một cơ sở sản xuất và phân phối chung trong khu vực, thông qua tạo thuận lợi thương mại, hàng hóa tự do lưu thông và thực hiện các mục tiêu hội nhập kinh tế sâu rộng của ASEAN.

Chính vì vậy, ASEAN đã sớm xây dựng và liên tục hoàn thiện những cơ sở pháp lý quan trọng, tạo nền tảng cho hợp tác, hội nhập về hải quan trong khu vực mang tính chiến lược, dài hạn. Những văn kiện mang tính cột mốc như: Bộ quy tắc ứng xử Hải quan ASEAN, Hiệp định Hải quan ASEAN, Hiệp định về xây dựng và thực hiện cơ chế một cửa ASEAN, Nghị định thư về Thực hiện Biểu thuế Hài hòa hóa của ASEAN (AHTN), Nghị định thư về Hệ thống quá cảnh hải quan (ACTS)…

Lực lượng hải quan Hải Phòng phát hiện, bắt giữ lô hàng chứa 7,6 tấn ngà voi châu Phi trong năm 2023. ( Ảnh: Hà Thái)

Cơ chế hợp tác hải quan trong ASEAN hiện nay được tổ chức theo các cấp quản lý và Nhóm làm việc cố định, trong đó cấp cao nhất là Hội nghị Tổng cục trưởng Hải quan ASEAN. Ngoài ra, còn có các Tiểu nhóm lâm thời, phục vụ các nhiệm vụ đặc trách được giao, ví dụ như về hệ thống quá cảnh ASEAN, Một cửa ASEAN, doanh nghiệp ưu tiên...

Hoạt động hợp tác, hội nhập hải quan ASEAN thời gian qua đã thu được nhiều kết quả đáng khích lệ như Danh mục Thuế quan hài hòa ASEAN (AHTN), Hệ thống quá cảnh hải quan ASEAN (ACTS), Thỏa thuận công nhận lẫn nhau về doanh nghiệp ưu tiên trong ASEAN (AAMRA), Cơ chế một cửa ASEAN (ASW) và đặc biệt là Hợp tác kiểm soát, thực thi tuân thủ hải quan.

Trong thời gian qua, ASEAN đã triển khai nhiều chương trình, sáng kiến về hợp tác hải quan trong đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, đảm bảo an ninh chuỗi cung ứng. Theo đó, Hải quan Việt Nam đã tích cực tham gia và có đóng góp đáng ghi nhận vào kết quả chung về hoạt động kiểm soát của Hải quan ASEAN, trong đó nổi bật là chiến dịch “Con rồng Mêkông”.

Đây là một sáng kiến về hoạt động chống buôn lậu do Hải quan Trung Quốc và Hải quan Việt Nam đồng khởi xướng với sự hỗ trợ điều phối của Văn phòng tình báo khu vực châu Á – Thái Bình Dương (WCO-RILO AP) và Cơ quan phòng chống Ma túy và Tội phạm Liên hợp quốc (UNODC). Chiến dịch đánh dấu điểm nhấn của Hải quan Việt Nam trong việc chủ động hội nhập, hợp tác trong các vấn đề tăng cường kiểm soát chống buôn lậu và tội phạm xuyên quốc gia trong khu vực và toàn cầu.

Chiến dịch được vận hành dưới cơ chế chia sẻ thông tin nghiệp vụ tình báo hải quan (thông tin nóng và thông tin bắt giữ) thông qua việc sử dụng công cụ bảo mật thông tin của Tổ chức Hải quan thế giới - CENCOmm và hệ thống đầu mối liên lạc được chỉ định. Hải quan Việt Nam đóng vai trò là thành viên của nhóm điều phối (OCU) trong toàn bộ Chiến dịch.

Chiến dịch là một chuỗi hoạt động chung của Hải quan tại khu vực châu Á và Thái Bình Dương được bắt đầu từ năm 2018 và đến tháng 11/2023 đã tiến hành được 5 giai đoạn (mỗi giai đoạn kéo dài khoảng 5 tháng). Giai đoạn thứ 5 gần nhất, có sự tham gia của 25 cơ quan Hải quan, các cơ quan thực thi pháp luật và tổ chức quốc tế.

Qua 5 giai đoạn, Hải quan Việt Nam đã tham gia xây dựng và phổ biến 115 cảnh báo và 5 báo cáo tổng kết đánh giá hoạt động triển khai các giai đoạn của chiến dịch cho toàn bộ các thành viên. Riêng trong Chiến dịch giai đoạn V, Hải quan Việt Nam và các đơn vị phối hợp đã cập nhật tổng số 123 vụ việc bắt giữ ma túy và động, thực vật hoang dã. Tháng 4/2024, Hải quan Việt Nam đã chủ trì tổ chức Hội nghị khởi động Chiến dịch “Con rồng Mêkông” giai đoạn VI tại Việt Nam.