Giữ hồn chợ Tây Đô -Bài 1: Tiểu thương thích ứng với thời đại số

Sáng sớm ở Cần Thơ, chợ Cái Khế, chợ An Thới hay chợ Xuân Khánh đã rộn ràng kẻ mua người bán. Tiếng rao mời, tiếng trả giá xen lẫn mùi cá tươi, rau thơm tạo nên nhịp sống quen thuộc của người dân thành phố. Nhưng bên trong chợ, những sạp hàng đang dần vắng khách, trong khi đó chi phí thuê sạp và điện nước tăng, quy định mới về hóa đơn điện tử khiến nhiều tiểu thương lúng túng. Trong vòng xoáy thay đổi của thương mại hiện đại, những ngôi chợ này vẫn gắng giữ không khí mua bán lâu đời, để tiểu thương bám nghề và người mua còn tìm được một góc thân thuộc giữa phố thị.

Sức mua yếu, chi phí tăng, tiểu thương thích ứng thời đại số

Tại nhiều chợ truyền thống ở TP. Cần Thơ như An Thới, Bình Thuỷ, Tân An, Cái Khế, Xuân Khánh…, cảnh tượng những dãy sạp đóng cửa, bảng “sang lô giá rẻ” treo lặng lẽ đã trở nên quen thuộc. Vốn là những khu chợ trung tâm luôn đông khách, giờ đây nhiều gian hàng trống kéo dài nhiều tháng chưa tìm được người thuê mới. Không khí mua bán vốn nhộn nhịp, rộn rã tiếng rao, tiếng trả giá giờ trầm xuống, phản ánh rõ áp lực mà tiểu thương đang đối diện.

Nguyên nhân được chính tiểu thương chỉ ra là sức mua giảm mạnh. Giá cả hàng hóa thiết yếu tăng, thu nhập của một bộ phận người dân chưa phục hồi, trong khi các khoản chi phí cố định để duy trì quầy sạp từ tiền thuê mặt bằng, điện, nước cho tới thuế đều phải đóng đủ, thậm chí tăng so với trước. Cùng với đó, sự cạnh tranh từ siêu thị, trung tâm thương mại và các nền tảng bán hàng trực tuyến ngày càng mạnh mẽ, thu hút khách hàng rời khỏi chợ.

Chị Nguyễn Thị Hương, tiểu thương hơn 20 năm bán quần áo tại chợ Cái Khế ngậm ngùi: “Khách đi chợ ít hẳn, có khi cả tuần không bán được món nào. Mấy tháng nay, tôi treo bảng sang lô, giảm giá nhiều lần mà vẫn không ai hỏi. Người có vốn thì sợ ế, người muốn mua thì ngại rủi ro, nên chẳng ai mặn mà đầu tư vào chợ truyền thống nữa”.

Anh Lê Văn Ngọc, cùng kinh doanh tại chợ Cái Khế, cũng bày tỏ: “Bán ế quá, ngày nào cũng ngồi nhìn hàng, mà tiền thuê mặt bằng, thuế, điện mỗi tháng vẫn phải đóng đủ. Treo bảng sang lô mấy tháng nay nhưng không ai ngó ngàng. Nếu tiếp tục thuê thì chỉ lỗ vốn”.

Không chỉ riêng ở Cái Khế, nhiều tiểu thương tại các chợ lớn khác cũng rơi vào cảnh tương tự. Dãy hàng trống lâu ngày không chỉ ảnh hưởng tới người bán, mà còn tác động đến diện mạo và sức hút chung của khu chợ. Không ít người phải tìm cách thích nghi, từ nhập thêm mẫu mã mới, giảm giá mạnh để hút khách, cho đến kết hợp bán hàng qua mạng xã hội, livestream sản phẩm để tiếp cận nhóm khách trẻ.

Cô Lê Thị Tuyết, tiểu thương bán quần áo tại chợ An Thới cho biết: “Lượng khách giảm rõ rệt từ đầu năm. Trước đây mỗi ngày tôi bán được vài triệu đồng, nay nhiều hôm không đủ tiền trả tiền điện, nước. Tôi đã thử đăng sản phẩm lên mạng, nhận giao hàng tận nhà, nhưng khách vẫn ít vì người ta quen mua online từ các shop lớn”. CôTuyết cho rằng, nếu có thêm các chương trình quảng bá cho tiểu thương ngay tại chợ, kết hợp giới thiệu sản phẩm đặc trưng, thì sức hút với khách sẽ tốt hơn.

Ở chợ Bình Thuỷ, chị Đào Thị Hoa, kinh doanh đồ gia dụng cũng đang loay hoay tìm hướng đi. “Khách mua hàng nhỏ lẻ nhiều khi còn mặc cả sát giá, trong khi phí thuê sạp và chi phí vận chuyển hàng hóa từ nơi khác về tăng liên tục. Tôi muốn chuyển sang bán hàng online nhiều hơn, nhưng thiếu kỹ năng và thiết bị. Nếu thành phố tổ chức tập huấn, hỗ trợ máy móc, phần mềm thì chúng tôi sẽ mạnh dạn hơn”.

Những chia sẻ này cho thấy khó khăn của tiểu thương không chỉ nằm ở sức mua giảm, mà còn ở việc thiếu công cụ và kỹ năng để bắt kịp xu hướng kinh doanh hiện đại.

Một số gian hàng đã thử nghiệm bán hàng đặc sản địa phương, sản phẩm OCOP, coi đây là cách tạo sự khác biệt so với siêu thị hay cửa hàng tiện lợi. Tuy nhiên, việc chuyển hướng kinh doanh này cần thời gian và nguồn lực, nên hiệu quả chưa thể thấy ngay. Dù vậy, những bước đi đó vẫn cho thấy tinh thần bám trụ và mong muốn đổi mới của tiểu thương, ngay cả khi đang phải xoay xở trong điều kiện khó khăn.

Rà soát chính sách, tháo gỡ khó khăn

Trước thực tế chợ truyền thống gặp khó khăn, UBND TP. Cần Thơ đã tổ chức cuộc họp với sự tham gia của các sở, ngành để bàn giải pháp hỗ trợ hộ kinh doanh cá thể, đặc biệt là tiểu thương ở chợ truyền thống. Trọng tâm là rà soát toàn bộ các chính sách hiện hành, tìm cách giảm gánh nặng chi phí, đơn giản hóa thủ tục, đồng thời hỗ trợ tiểu thương thích ứng với xu hướng bán hàng mới.

Bà Dương Thị Trang Nhung, Trưởng Ban Quản lý chợ Cái Khế cho biết: “Nhiều tiểu thương phản ánh buôn bán khó khăn, khách chuyển sang mua online hoặc vào siêu thị. Chi phí duy trì vẫn là gánh nặng, trong khi các chính sách giảm giá thuê lô sạp, điện nước còn nhiều ràng buộc. Chúng tôi mong có cơ chế mạnh mẽ hơn để giảm bớt chi phí, tạo điều kiện cho tiểu thương trụ lại”.

Theo bà Nhung, Ban Quản lý chợ đang phối hợp với các đơn vị liên quan triển khai nhiều giải pháp: cải thiện hạ tầng chợ, nâng cấp hệ thống điện, nước, PCCC; lắp đặt wifi miễn phí; bố trí khu vực trưng bày hàng hóa OCOP, đặc sản địa phương; hỗ trợ tiểu thương tham gia bán hàng trực tuyến kết hợp trực tiếp (offline & online). Những biện pháp này nhằm giúp tiểu thương tiếp cận nhiều nhóm khách hàng hơn và nâng cao trải nghiệm mua sắm tại chợ.

Chính quyền thành phố cũng khuyến khích các chợ tổ chức các phiên chợ chuyên đề, gắn hoạt động thương mại với du lịch và sự kiện văn hóa, qua đó thu hút khách từ nơi khác đến mua sắm, tham quan. Đồng thời, các lớp tập huấn kỹ năng bán hàng online, sử dụng hóa đơn điện tử, thanh toán không tiền mặt sẽ được triển khai rộng rãi, giúp tiểu thương vừa đáp ứng yêu cầu quản lý minh bạch, vừa mở rộng thị trường.

TP. Cần Thơ đặt mục tiêu xây dựng chợ truyền thống theo hướng hiện đại, văn minh. Trong đó, hạ tầng được nâng cấp đồng bộ, không gian mua bán sạch sẽ, tiện nghi; hàng hóa phong phú, chất lượng; tiểu thương được hỗ trợ để ứng dụng công nghệ vào kinh doanh. Khi đó, chợ truyền thống không chỉ giữ được bản sắc văn hóa lâu đời, mà còn trở thành một mắt xích quan trọng trong hệ sinh thái thương mại đô thị, góp phần thúc đẩy kinh tế địa phương.

Giữ chân tiểu thương không chỉ là giữ lại những gian hàng, mà là bảo tồn một không gian cộng đồng - nơi gắn bó với sinh kế của hàng nghìn hộ dân và lưu giữ phong tục mua bán đặc trưng của vùng đất Cần Thơ. Với sự đồng hành của chính quyền và tinh thần chủ động đổi mới của tiểu thương, các chợ truyền thống hoàn toàn có thể vượt qua giai đoạn khó khăn, khôi phục sức sống và tiếp tục là điểm hẹn quen thuộc của người dân, du khách.

Cần Thơ hiện có hàng chục chợ truyền thống lớn nhỏ, phân bố từ trung tâm tới vùng ven, đóng vai trò cung ứng hàng hóa thiết yếu và là không gian giao lưu cộng đồng. Chợ không chỉ là nơi trao đổi hàng hóa, mà còn là một phần bản sắc văn hóa miền Tây. Trong bối cảnh thị trường bán lẻ thay đổi nhanh, việc kết hợp bảo tồn giá trị truyền thống với nâng cấp hạ tầng, cải thiện dịch vụ và ứng dụng công nghệ sẽ giúp chợ truyền thống tiếp tục khẳng định vai trò trong đời sống kinh tế - xã hội của thành phố.