Giữ chữ tín và đặt niềm tin

DN Việt bị “tố” lừa đảo

Ông Nguyễn Tuấn Việt - Giám đốc Công ty VIETGO - một trong những DN chuyên tư vấn xuất khẩu (XK) cho DN kể, trong quá trình làm tư vấn, ông đã gặp không ít câu chuyện doanh nghiệp (DN) nước ngoài và DN Việt Nam tố rằng bị lừa. Có điều khi tìm hiểu kỹ mới biết "cú lừa" này lại bắt nguồn từ căn nguyên của nếp làm ăn cẩu thả, manh mún.

Đơn cử, ông Benjamin - một thương gia đến từ Mangalore, Ấn Độ đã có lúc phải thốt lên rằng sẽ không bao giờ làm việc với đối tác người Việt Nam. Nguyên nhân là Công ty Primeland Builders Private Ltd - công ty chuyên nhập gỗ về cung cấp cho các nhà máy, đóng đồ nội thất tại Mangalore - Ấn Độ nơi Benjamin làm việc đã ký hợp đồng mua gỗ căm xe với 1 DN tại Bình Phước - Việt Nam. Khi ký hợp đồng, DN của Benjamin và DN Việt Nam đã ghi kích thước và lượng gỗ đầy đủ. Tuy nhiên, sau khi nhận được hàng, kích thước gỗ không như ban đầu và thiếu đến 55 khối gỗ (tương đương với 1 container). Điều này khiến cho Benjamin nghĩ, DN ông đã bị DN Việt Nam “lừa”.

Ông Benjamin bên đống gỗ căm xe vừa mua được (Ảnh: VIETGO)

Thực tế, ông Việt phân tích, không phải DN Việt lừa DN nước ngoài mà bản chất của vấn đề nằm ở chỗ, do chưa quen thực hiện các giao dịch XK nên hàng hóa chỉ được DN Việt Nam đo bằng cách “áng chừng”, ví dụ một container sẽ chở được khoảng 50 khối gỗ. Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều vấn đề sẽ phát sinh khi đóng container như cây gỗ bị cong chiếm diện tích, dẫn đến thiếu hàng hoặc thực tế, 1 container chỉ chở được khoảng 48 khối gỗ so với con số 50 khối gỗ ước tính ban đầu. Lúc này, việc đóng thêm hàng là điều khó khăn vì phí vận tải cho một container khá cao. Dù thiếu hàng nhưng người mua muốn kiện ngược lại rất khó vì tiền hàng đã được trả hết. Trong khi số tiền dành cho hầu tòa lại rất cao. Vụ việc này dẫn đến tâm lý DN nước ngoài cho rằng mình bị lừa và không còn lòng tin để làm việc lại với DN Việt Nam.

Ở một vụ việc khác, ông Việt chia sẻ, một DN nước ngoài có nhu cầu mua gỗ dán từ Việt Nam. Khi được yêu cầu gửi hàng mẫu, DN Việt đã chọn một mẫu đẹp nhất trong kho của mình gửi cho khách hàng. Tuy nhiên, hàng bán cho DN lại có chất lượng thấp hơn hẳn so với hàng mẫu đã gửi. Điều này khiến phía người mua không bằng lòng và cho rằng mình đã bị DN lừa.

Gỗ dán mẫu gửi cho khách hàng

Gỗ dán thực tế khách hàng nhận được

Ông Việt cho hay, trong trường hợp này, DN Việt cũng hoàn toàn không có ý lừa dối DN nước ngoài. Tuy nhiên, gỗ dán Việt có 2 loại là gỗ dán chất lượng cao chuyên dùng làm đồ nội thất và gỗ packing chất lượng kém hơn chuyên dùng đóng thùng. Do đơn hàng làm gỗ nội thất ít nên DN Việt hầu như chỉ quen làm gỗ packing và khi làm gỗ chất lượng cao làm nội thất, chất lượng hàng hóa thường không duy trì ổn định. Bên cạnh đó, sự cẩu thả và thói quen làm ăn manh mún của DN Việt khiến họ có suy nghĩ, hàng mẫu sẽ là hàng rất đẹp để ký được hợp đồng. Hàng thật không nhất thiết phải làm giống hệt như hàng mẫu. Đây là suy nghĩ sai lầm và dễ khiến DN Việt “mất điểm”.

DN nước ngoài lừa đảo DN Việt Nam

Còn nhớ, vào cuối năm 2014, Bộ Công Thương đã phải đăng đàn cảnh báo khi có nhiều DN Việt bị lừa đảo khi làm ăn với các đối tác châu Phi. Ông Trần Quang Huy - Vụ trưởng Vụ châu Phi - Tây Nam Á - Bộ Công Thương cho biết, hình thức lừa đảo phổ biến nhất là yêu cầu trả trước lệ phí. Theo đó, DN châu Phi sẽ mời DN Việt tham gia đầu tư vào một dự án, hoặc đề nghị mua hàng của DN sau đó đề nghị DN XK trả một khoản lệ phí (khoảng 3.000-5.000 USD) để xin giấy chứng nhận nhập khẩu hàng hóa như phí giấy phép nhập khẩu hoặc phí đăng ký nhập khẩu vào nước sở tại, phí tòa án, phí luật sư, phí trúng thầu dự án... Một hình thức khác là lừa đảo tiền đặt cọc khi DN Việt Nam nhập khẩu hàng từ các nước như Cameroon, Benin, Togo... Hình thức là các DN thường phải đặt cọc cho nhà cung cấp ở Châu Phi khoảng 10% - 30% tổng giá trị hợp đồng. Sau khi nhận tiền đặt cọc xong thì các DN XK Châu Phi không hồi âm, cắt đứt mọi liên hệ và không giao hàng. Đã có trường hợp DN Việt Nam mất đến 40.000 USD tiền đặt cọc khi định nhập khẩu gỗ từ Cameroon.

Thực tế, hình thức lừa đảo này vẫn chưa hết “nóng”. Ông Nguyễn Tuấn Việt chia sẻ, một khách hàng của VIETGO có trụ sở tại Thanh Hoá đã suýt mất mấy nghìn USD với đối tác tại châu Phi khi họ ký hợp đồng với DN Việt mua hơn 1.500 tấn than, trị giá gần 1 triệu USD, tuy nhiên yêu cầu đóng trước hơn 3.000 USD để nhận được tiền đặt cọc. DN Việt đã định đóng vì hợp đồng kia quá lớn và béo bở, nhưng các chuyên viên tư vấn VIETGO kiên quyết ngăn lại. Theo VIETGO, có một nguyên tắc mà các DN phải nhớ: “Người bán luôn nhận tiền từ người mua chứ không bao giờ được chuyển cho người mua, trừ khi không làm được hàng và trả lại tiền cọc”. Sau thời gian ngắn, cơ quan chức năng đã xác định đối tượng châu Phi này là lừa đảo.

DN cần thận trọng hơn trong các giao dịch xuất nhập khẩu

Trong hoàn cảnh hội nhập sâu rộng, nhiều cơ hội sẽ đến do DN có thể mở rộng thị trường do những cam kết giảm thuế tối đa. Tuy nhiên, nếu không có đủ kiến thức, DN sẽ dễ vướng vào những vụ lừa đảo rất không đáng.

Ông Nguyễn Tuấn Việt nhấn mạnh:“Để giữ chữ tín, tránh tối đa những rủi ro, thứ nhất, DN Việt khi hội nhập phải tự nâng cao hiểu biết về luật pháp quốc tế và thói quen giao dịch của bạn hàng. Phải đặc biệt giữ chữ tín vì nếu chỉ mất sự tín nhiệm một lần sẽ không có cơ hội để làm ăn lại lần thứ hai. Thứ hai, phải đặc biệt cẩn thận trong việc thanh toán. Cách tốt nhất là khi thảo hợp đồng, nên mở L/C tại ngân hàng. Thứ ba, tìm đến các chuyên gia như những người làm xuất nhập khẩu lâu năm hoặc các công ty tư vấn để đảm bảo giảm thiểu tối đa những rủi ro trong giao dịch”.