Gian nan chống hàng giả, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng

Thực trạng hàng giả và cuộc chiến dai dẳng

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả ở Việt Nam tiếp tục diễn biến phức tạp. Hàng giả không chỉ xuất hiện tại các chợ truyền thống, trung tâm thương mại mà còn bùng phát mạnh trên không gian mạng, qua các nền tảng thương mại điện tử. Các thủ đoạn ngày càng tinh vi: từ sao chép gần như nguyên bản kiểu dáng, bao bì, logo đến việc đăng ký tên doanh nghiệp tương tự nhằm “mượn danh” thương hiệu uy tín để tiêu thụ sản phẩm kém chất lượng.

Theo thống kê của Bộ Công Thương, chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, cả nước đã xử lý hơn 50.419 vụ việc buôn lậu, gian lận thương mại, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ với trị giá hàng ngàn tỷ đồng. Riêng vi phạm nhãn hiệu có tới 1.430 vụ, số tiền xử phạt hơn 18 tỷ đồng, tăng gần 30% so với cùng kỳ năm 2024.

Trong thời gian qua, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước đã tổ chức nhiều đợt cao điểm kiểm tra, truy quét hàng giả theo chỉ đạo của Chính phủ và Bộ Công Thương. Các chiến dịch phối hợp với công an, hải quan, quản lý địa phương đã góp phần triệt phá nhiều đường dây lớn. Tuy nhiên, như chính lãnh đạo Cục nhìn nhận, đây là “cuộc chiến không cân sức”: lực lượng mỏng, thủ đoạn đối tượng ngày càng biến tướng, trong khi nhu cầu tiêu dùng và tâm lý sính hàng rẻ vẫn còn phổ biến. Điều này đặt ra trách nhiệm nặng nề cho lực lượng quản lý thị trường trong việc vừa bảo vệ người tiêu dùng, vừa giữ vững niềm tin xã hội, góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.

Chỉ ra những thách thức và những gian nan trong công cuộc chống hàng giả, chia sẻ tại diễn đàn “Hoàn thiện chính sách tài sản trí tuệ – Động lực cho doanh nghiệp đổi mới sáng tạo” (26/8, do VCCI và Công ty TAT Law Firm tổ chức), Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước Nguyễn Thành Nam đã kể lại câu chuyện thực tiễn ở Saigon Square (phường Bến Thành, TP HCM), địa chỉ từng bị Bộ Thương mại Mỹ liệt vào danh sách "điểm nóng" vi phạm sở hữu trí tuệ.

Theo Công điện số 65/CĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về mở đợt cao điểm đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả; lực lượng chức năng đã nhiều lần ra quân kiểm tra, xử lý tại đây.

"Một hai ngày thì thấy rõ hiệu quả nhưng sau một tuần thì đâu lại vào đấy. Họ bố trí người canh cả bốn cửa, thậm chí chúng tôi cải trang thành người chạy xe ôm để vào nhưng vừa qua cửa thì camera nhận diện, toàn bộ gian hàng đồng loạt đóng cửa" – ông kể.

Những câu chuyện thực tiễn như Saigon Square cho thấy hàng giả không chỉ làm méo mó thị trường, gây thiệt hại kinh tế cho doanh nghiệp và người tiêu dùng, mà còn đe dọa nghiêm trọng đến niềm tin xã hội. Niềm tin ấy, nếu bị xói mòn, sẽ trở thành kẽ hở để các thế lực thù địch lợi dụng xuyên tạc, gây hoài nghi về vai trò quản lý của Nhà nước, ảnh hưởng trực tiếp tới công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.

Tạo môi trường kinh doanh lành mạnh

Chia sẻ thêm về vấn đề này, đại diện Công ty CP Nhựa Bình Minh cũng nêu rõ: thương hiệu hơn 48 năm gây dựng đang bị tổn hại nặng nề bởi vấn nạn làm giả, làm nhái. Từ ống nhựa, phụ kiện, logo, bao bì đến cả tên doanh nghiệp đều bị sao chép trắng trợn. 'Doanh nghiệp có lý nhưng pháp lý chưa chắc đã bảo vệ được. Chúng tôi đúng trong cảnh ‘chờ được vạ, má đã sưng' đại diện công ty chia sẻ.

Phó Cục trưởng Nguyễn Thành Nam nhấn mạnh: trong thời kỳ hội nhập và kinh tế số, sở hữu trí tuệ không chỉ là công cụ bảo vệ sáng tạo mà còn là nền tảng bảo đảm năng lực cạnh tranh quốc gia. Do đó, hoàn thiện chính sách và nâng cao hiệu quả thực thi là nhiệm vụ cấp bách.

Ông cho rằng: Nhà nước cần siết chặt chế tài, đồng thời doanh nghiệp phải chủ động minh bạch quy trình, đầu tư công nghệ truy xuất nguồn gốc, nâng cao năng lực pháp lý. Người tiêu dùng phải trở thành “người tiêu dùng thông minh”, không tiếp tay cho hàng giả.

Từ thực tiễn, doanh nghiệp kiến nghị cần sớm thành lập tòa chuyên trách về sở hữu trí tuệ, bổ sung thẩm phán am hiểu chuyên môn; mở rộng cơ chế giám định độc lập; ban hành quy chuẩn về tổn thất phi vật chất để bảo vệ uy tín thương hiệu.

“Cuộc rượt đuổi cam go” ở Saigon Square chỉ là lát cắt nhỏ trong bức tranh lớn hơn về công tác đấu tranh chống hàng giả trên phạm vi cả nước. Đây vừa là nhiệm vụ chuyên môn trọng yếu của Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, vừa là trách nhiệm chính trị nhằm bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, giữ vững niềm tin của nhân dân và tạo môi trường kinh doanh lành mạnh cho doanh nghiệp phát triển bền vững.