Giấc mơ Phù Đổng mang tên Petrovietnam nhìn trong bức tranh toàn cầu

Bài 1: 15 năm vươn mình vượt sóng

Nhìn lại chặng đường 50 năm của Petrovietnam, với góc độ một nhà báo kinh tế đã quan sát, viết khá nhiều về họ, tôi muốn nói sâu về 15 năm giông gió 2010 - 2025, Petrovietnam đã được gì và đứng ở đâu so với các "ông lớn" quốc gia và quốc tế?

Cuộc trường chinh trong sóng gió

15 năm qua, đã có khá nhiều những cái tên từng là thương hiệu lẫy lừng biến mất khỏi thương trường, không còn được nhắc đến trên báo chí nhưng với Petrovietnam, 15 năm ấy biết bao nhiêu tình. Không ít đế chế năng lượng đã gục ngã. Người đứng vững phải chăng như nhà thơ Trương Hán Siêu viết trong Bạch Đằng Giang phú sau 3 lần đại thắng quân Nguyên Mông:

"Giặc tan muôn thuở thăng bình

Phải đâu đất hiểm cốt mình đức cao".

"Đức cao" ở đây chính là ý chí, khát vọng, là quyết tâm chính trị, là tầm nhìn chiến lược và khả năng hiện thực hóa các mục tiêu. Từ "khát vọng của Bác Hồ" ở Baku 1959 đến những ngày cán cân năng lượng toàn cầu chao đảo, Petrovietnam sau đó còn bước qua bao nhiêu chu kỳ giá dầu, dịch bệnh, đứt gãy chuỗi cung ứng đầy giông bão khác mà vẫn giữ được nhịp tăng trưởng, đóng góp bền bỉ cho ngân sách… Và hơn thế, đã hoàn tất bước ngoặt chiến lược từ một nhà dầu khí sang làm chủ chuỗi giá trị dầu khí và trở thành một tập đoàn công nghiệp năng lượng với tầm nhìn toàn cầu.

Nền tảng tinh thần cho cuộc trường chinh ấy phải chăng chính là mệnh đề của Chủ tịch Hồ Chí Minh: "Không có gì quý hơn độc lập, tự do", một câu nói càng trở nên thời sự trong thời bình khi chuyển hóa thành mệnh lệnh tự chủ năng lượng.

Trên nền ý chí ấy, chuỗi giá trị của Tập đoàn không ngừng dày lên: thăm dò khai thác, khí, lọc hóa dầu, phân bón, dịch vụ kỹ thuật, điện và nay là LNG nhập khẩu để bảo đảm nguồn cho công nghiệp và phụ tải điện. Bảng điểm hai năm gần đây cho thấy quy mô doanh thu hợp nhất vượt mốc một triệu tỷ đồng, nộp ngân sách ở đỉnh, đồng thời Tập đoàn đứng thứ 11 trong Fortune Southeast Asia 500 năm 2025, là doanh nghiệp Việt Nam duy nhất trong Top 20 về doanh thu. Nói không ngoa đó cũng là một sự tăng trưởng vươn mình vượt sóng với tinh thần "thần tốc, thần tốc hơn nữa, táo bạo, táo bạo hơn nữa" như mệnh lệnh của Đại tướng, Tổng tư lệnh Võ Nguyên Giáp năm xưa nhưng bằng bản lĩnh mới, táo bạo nhưng không mạo hiểm đến mức liều mạng mà vẫn phải đảm bảo "đánh chắc, tiến chắc".

Thành công không đến dễ dàng nếu nhìn cả đội hình

Khi đặt cạnh những tập đoàn dịch vụ công ích trong nước đang chịu lỗ lũy kế lớn do cấu trúc giá và biến động nhiên liệu, độ ổn định tài chính của Petrovietnam càng nổi bật. "Thần tốc, thần tốc hơn nữa; táo bạo, táo bạo hơn nữa" - mệnh lệnh của Đại tướng Võ Nguyên Giáp dường như đã được chuyển hóa thành kỷ luật dự án và nhịp tổ chức thi công trên các công trường năng lượng. Bảng so sánh dưới đây cho thấy rõ điều đó:

Chìa khóa của bảng điểm ấy nằm ở chiến lược "khép chuỗi" và quản trị biến động theo chuẩn quốc tế. Khi giá dầu rơi tự do hay leo thang, những cánh tay còn lại của hệ sinh thái giúp triệt tiêu pha ngược chu kỳ: khí và LNG cho công nghiệp và điện, lọc hóa dầu ổn định nguồn sản phẩm, phân bón nâng năng lực tự chủ lương thực, dịch vụ kỹ thuật bảo toàn công nghệ và chuỗi cung ứng trong nước.

Bức tranh toàn cảnh và điều cốt lõi

Tháng 7/2023, lô LNG đầu tiên cập cảng Thị Vải đánh dấu khoảnh khắc Việt Nam chính thức tham gia thị trường LNG, mở đường cho việc chốt các lô kế tiếp, trong đó có hợp đồng 70.000 tấn từ QatarEnergy giao tháng 4/2024 dùng cho phát điện. Những mắt xích này không chỉ "đệm" cho an ninh năng lượng trước mùa khô hay khi phụ tải công nghiệp tăng nhanh, mà còn tạo nền cho các công nghệ giảm phát thải như CCUS và hydro về sau.

Nếu quan sát bức tranh nội địa, có thể thấy việc duy trì kỷ luật tài chính, cấu trúc giá và hợp đồng dài hạn là điều khác biệt: trong khi doanh nghiệp điện lực quốc gia vẫn đang xử lý khoản lỗ lũy kế nhiều chục nghìn tỷ dù đã có điều chỉnh giá, Petrovietnam tiếp tục tăng trưởng doanh thu, lợi nhuận và nộp ngân sách cao.

Điều quan trọng là những con số ấy không đến từ một cú ăn may ngắn hạn, mà từ quyết sách đặt LNG làm "cầu nối", đồng thời đẩy nhanh các dự án điện khí, chế biến sâu và xuất khẩu dịch vụ kỹ thuật.

Một kết quả chỉ bền vững khi có nền tư tưởng và thể chế dẫn dắt. Sau Nghị quyết 55 về định hướng chiến lược năng lượng, Nghị quyết 70-NQ/TW của Bộ Chính trị ban hành ngày 20/8/2025 đã chuyển trọng tâm từ "bảo đảm cung ứng" sang "bảo đảm vững chắc và chủ động an ninh năng lượng", gắn trực tiếp với ổn định kinh tế vĩ mô, quốc phòng và hội nhập. Trước đó, Kết luận 76-KL/TW năm 2024 xác định rõ vai trò của Petrovietnam trong giai đoạn mới, đặt mục tiêu trở thành tập đoàn công nghiệp năng lượng quốc gia.

Khi khung thể chế đã hoàn chỉnh hơn, câu chuyện còn lại là tốc độ và kỷ luật triển khai: hợp đồng LNG dài hạn để san lấp khoảng trống nguồn khí, chuẩn hóa PPA và cơ chế giá cho điện khí, nâng cấp hệ thống truyền tải, tạo hành lang pháp lý cho CCUS và kinh tế hydro, đồng thời liên kết các "điểm rơi" dự án để tối ưu chi phí vốn. Ở góc độ quản trị, đây chính là cách biến khát vọng thành năng lực cạnh tranh dài hạn, giúp Tập đoàn đối thoại sòng phẳng với Petronas, PTT hay các nhà vận hành điện - LNG trong khu vực.

Sức nặng của thể chế còn nằm ở chất xúc tác tinh thần: khi “độc lập, tự do” trở thành mệnh lệnh tự chủ, công cuộc hiện đại hóa năng lượng có bệ phóng chính trị rõ ràng và sự đồng tâm của hệ thống.

Để thấy hết ý nghĩa của bảng điểm, hãy đặt Petrovietnam giữa bức tranh khu vực và thế giới đầu thế kỷ. Trong khi một số "ông lớn" tiện ích công như KEPCO vẫn loay hoay với khoản lỗ kỷ lục vì cơ chế kìm giá và đột biến nhiên liệu, trong khi một số nhà phát triển gió ngoài khơi hàng đầu phải trích lập suy giảm tài sản, tiến hành phát hành quyền mua quy mô lớn do lãi suất cao và chuỗi cung ứng đứt gãy, thì lựa chọn danh mục của Petrovietnam bộc lộ độ bền: giữ dầu khí làm nền, dùng LNG làm nhịp cầu cho an ninh năng lượng, dần mở sang điện khí, gió ngoài khơi và các công nghệ giảm phát thải.

Top 11 không phải con số danh dự, là máu và nước mắt đi cùng khát vọng...

Điểm khác biệt nữa là kỷ luật dự án theo chuẩn thị trường, chốt hợp đồng thương mại từ sớm và gắn đối tác dài hạn, qua đó giảm thiểu rủi ro chu kỳ và pháp lý. Khi so găng với bảng xếp hạng doanh nghiệp Đông Nam Á, vị trí Top 11 không chỉ là một con số danh dự, mà còn là chỉ báo sức chịu đựng trước biến động, đủ để nuôi dưỡng “giấc mơ Phù Đổng” trong một giai đoạn năng lượng đang tái định nghĩa khắp toàn cầu. Hãy biết con số Petrovietnam đạt được hôm nay có ý nghĩa lớn lao đến chừng nào khi nhìn rộng ra thế giới, nhiều ông lớn, nhiều tên tuổi đã không còn giữ được phong độ mà đang vật lộn trong khó khăn như bảng so sánh dưới đây tổng hợp:

Điều làm nên sự khác biệt

Mọi con sóng đều có quy luật và mọi kỷ lục đều có căn nguyên. Petrovietnam đã đi qua một thập niên rưỡi biến động bằng chiến lược khép chuỗi, kỷ luật dự án và quyết tâm chính trị được thể chế hóa. Khi đường băng Nghị quyết 70 đã mở, "giấc mơ Phù Đổng" không còn là ẩn dụ mà là chương trình hành động, là những việc làm cụ thể để hiện thực hóa nó.

Điều làm nên sự khác biệt của Petrovietnam không chỉ nằm ở những con số kỷ lục, mà ở cách Tập đoàn biết biến biến động thành cơ hội, biết gắn khát vọng dân tộc với chiến lược phát triển công nghiệp năng lượng toàn diện. Kinh tế là trái tim của chính trị; và năng lượng chính là nhịp đập của trái tim ấy. Câu nói này phản ánh chính xác vai trò mà Petrovietnam đã và đang đảm nhận trong nửa thế kỷ qua: không chỉ làm giàu cho ngân sách, mà còn tạo nên nền tảng ổn định chính trị - xã hội và sức mạnh ổn định của đất nước.

Nếu đặt Petrovietnam vào bức tranh toàn cầu, sẽ thấy nhiều điểm tương đồng với những tập đoàn năng lượng nhà nước đã vươn tầm thế giới. Saudi Aramco của Ả Rập Xê Út duy trì sức mạnh bằng việc kiểm soát toàn bộ chuỗi giá trị dầu khí và xây dựng quỹ dự trữ quốc gia, tạo "lá chắn" tài chính khổng lồ để vượt qua khủng hoảng giá dầu 2014 - 2016.

Petronas của Malaysia khẳng định vị thế bằng cách tiên phong đầu tư LNG từ thập niên 1980, biến Malaysia trở thành một trong những trung tâm xuất khẩu LNG hàng đầu châu Á. Equinor (trước đây là Statoil) của Na Uy thành công nhờ cơ chế tách bạch giữa quản lý nhà nước và quản trị doanh nghiệp, đồng thời kiên định trích lợi nhuận từ dầu khí để đầu tư cho quỹ hưu trí lớn nhất thế giới, bảo đảm phúc lợi cho nhiều thế hệ. Petrobras của Brazil vượt khó giai đoạn nợ nần bằng cách tái cơ cấu danh mục, tập trung vào khai thác nước sâu - nơi họ có công nghệ mũi nhọn.

Những kinh nghiệm đó cho thấy một quy luật: tập đoàn năng lượng quốc gia muốn trường tồn không thể chỉ dựa vào tài nguyên mà phải có chiến lược dài hạn, kỷ luật tài chính, năng lực đổi mới công nghệ và sự đồng thuận chính trị. Petrovietnam đang đi đúng quy luật ấy khi lựa chọn LNG làm nhịp cầu, đồng thời mở dần sang CCUS, hydro xanh, gió ngoài khơi - những lĩnh vực được coi là “mặt trận mới” của an ninh năng lượng toàn cầu.

Trong chặng đường vừa qua, dấu ấn của lãnh đạo Petrovietnam đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Những người đứng đầu Hội đồng thành viên và Ban điều hành mà tiêu biểu nhất là các ông Lê Mạnh Hùng, Lê Ngọc Sơn đã liên tục nhấn mạnh quan điểm "không chỉ giữ vai trò dầu khí mà phải trở thành tập đoàn công nghiệp năng lượng quốc gia". Việc chốt thành công lô LNG đầu tiên tại Thị Vải năm 2023, ký hợp đồng dài hạn với các đối tác lớn năm 2024, hay triển khai các dự án điện khí, lọc hóa dầu, phân bón quy mô lớn… đều thể hiện bản lĩnh điều hành. Các lãnh đạo Petrovietnam cũng đã chủ động gắn kết với chỉ đạo của Bộ Chính trị tại Nghị quyết 70-NQ/TW, biến khát vọng chính trị thành kế hoạch cụ thể: chuẩn hóa PPA, thiết lập hành lang pháp lý cho CCUS - hydro và từng bước xây dựng năng lực gió ngoài khơi.

Trong chủ nghĩa tư bản, chủ nghĩa xã hội và dân chủ (1942), nhà kinh tế học người Áo Joseph Schumpeter đã viết: "Việc mở ra các thị trường mới, nước ngoài hoặc trong nước, và phát triển tổ chức - không ngừng cách mạng hóa cấu trúc kinh tế từ bên trong, không ngừng phá hủy cấu trúc cũ, không ngừng tạo ra một cấu trúc mới...".  Tư tưởng này sau đã trở thành trung tâm của tư duy hiện đại về cách các nền kinh tế phát triển. Petrovietnam đã và đang chứng minh điều này trong thực tiễn: không ngần ngại tự đổi mới, tái cấu trúc chuỗi giá trị để thích ứng, từ chỗ chỉ tập trung vào khai thác dầu khí nay đã trở thành hệ sinh thái năng lượng đa trụ cột. Chính sự "sáng tạo mang tính hủy diệt" ấy đã giúp Tập đoàn vượt qua những cú sốc lớn nhất của thị trường, đồng thời tạo ra nền móng để bước vào kỷ nguyên chuyển dịch năng lượng.

So sánh với những "ông lớn" đang chật vật, càng thấy giá trị của chiến lược khép chuỗi. KEPCO của Hàn Quốc lỗ kỷ lục do cơ chế kìm giá; Ørsted - tượng đài gió ngoài khơi của Đan Mạch phải phát hành quyền mua gần 10 tỉ USD để cứu bảng cân đối. Trong khi đó, Petrovietnam vẫn giữ vững đà tăng trưởng, đứng Top 11 SEA500, top 1 Việt Nam, là trụ cột kinh tế quốc gia với 9%GDP, 10% điện, 70% xăng dầu, 80% khí. Đó không chỉ là sức mạnh tài chính, mà còn là minh chứng cho sự đúng đắn của tầm nhìn chiến lược, cho khả năng "vượt sóng" bằng chính đôi chân của mình..

Nhìn rộng ra, thành công của Petrovietnam hôm nay cho thấy giấc mơ Phù Đổng không còn là ẩn dụ. Đó là câu chuyện của một tập đoàn dám mơ lớn, dám đi qua giông bão, biết tự làm mới mình và đặt lợi ích quốc gia lên trên hết. Trong bối cảnh toàn cầu còn nhiều bất định, chính sự kết hợp giữa khát vọng dân tộc, trí tuệ lãnh đạo và kỷ luật thị trường cùng gen gốc phẩm chất "Bộ đội cụ Hồ" cùng ước mơ khát vọng của Bác Hồ từ thuở khởi nguyên sẽ là "cẩm nang thần kỳ" giúp Petrovietnam đứng vững và vươn xa.