Giá dầu giảm mạnh: Cơ hội vàng cho ngành lọc hóa dầu Việt Nam

Trong bối cảnh thị trường dầu mỏ toàn cầu đầy biến động, quyết định giảm giá dầu của Ả Rập Xê-út - nhà xuất khẩu dầu hàng đầu thế giới, đã tạo nên cơn sốt trong giới phân tích năng lượng.

Vào tháng 5/2025, công ty dầu mỏ quốc gia Saudi Aramco sẽ hạ giá bán chính thức (OSP) cho dầu thô Arab Light xuống 1,20 USD/thùng so với mức trung bình của giá Oman và Dubai, giảm 2,30 USD so với tháng trước. Đây là mức giảm lớn nhất trong hơn 2 năm và là tháng thứ 2 liên tiếp Aramco thực hiện động thái này. Quyết định này được đưa ra sau khi 8 quốc gia thành viên OPEC+ đồng ý tăng sản lượng dầu thêm 411.000 thùng mỗi ngày - gấp 3 lần mức tăng dự kiến ban đầu, chiếm khoảng 0,4% nguồn cung toàn cầu.

Giá dầu giảm gần 11% trong tuần kết thúc vào ngày 4/4, chạm mức thấp nhất trong hơn 3 năm. Ảnh minh họa

Bối cảnh toàn cầu: Áp lực và cơ hội từ động thái của OPEC+

Theo các nhà phân tích được khảo sát bởi Reuters, xu hướng giảm giá dầu chuẩn trong tháng 3 đã cho thấy, giá dầu Arab Light cho thị trường châu Á dự kiến giảm từ mức 1,80 đến 2 USD. Mức chênh lệch giá giao ngay của dầu Dubai trung bình trong tháng 3 chỉ đạt 1,38 USD/thùng, giảm mạnh so với mức 3,33 USD/thùng của tháng 2 và một phần nguyên nhân là nguồn cung dầu từ Nga đã trở lại châu Á.

Các yếu tố toàn cầu như căng thẳng thương mại leo thang và tăng sản lượng dầu của OPEC+ đã đẩy giá dầu giảm gần 11% trong tuần kết thúc vào ngày 4/4, chạm mức thấp nhất trong hơn 3 năm. Trong bối cảnh đó, động thái giảm giá của Aramco không chỉ nhằm củng cố vị thế cạnh tranh trên thị trường châu Á mà còn nhằm đối phó với xu hướng thay đổi trong nhu cầu và cung - cầu dầu mỏ toàn cầu.

Ngành lọc hóa dầu Việt Nam: Cơ hội hay áp lực?

Việt Nam hiện đang sở hữu những nhà máy lọc hóa dầu trọng điểm như Nghi Sơn và Dung Quất, đóng vai trò then chốt trong chuỗi giá trị ngành dầu khí của quốc gia. Trong bối cảnh giá dầu thô giảm, ngành lọc hóa dầu Việt Nam đứng trước cả cơ hội và thách thức đáng kể.

Trong bối cảnh giá dầu thô giảm, ngành lọc hóa dầu Việt Nam đứng trước cả cơ hội và thách thức đáng kể. Ảnh minh họa

Giá dầu thô giảm dẫn đến chi phí đầu vào thấp hơn có thể giúp các doanh nghiệp tối ưu hóa quy trình sản xuất và cải thiện biên lợi nhuận. Bên cạnh đó, các nhà máy có thể tăng cường sản xuất và xuất khẩu các sản phẩm dầu mỏ, tận dụng lợi thế cạnh tranh về giá trên thị trường quốc tế.

Tuy nhiên, một mặt, giá dầu giảm sâu cũng đồng nghĩa với việc xăng dầu xuất khẩu từ khu vực có thể bị đánh giá thấp hơn trên thị trường quốc tế. Nếu giá dầu thế giới tiếp tục suy giảm, các sản phẩm xăng dầu của Việt Nam có thể bị ép giảm giá trong cạnh tranh với nguồn cung từ các quốc gia khác, đặc biệt là những nước có chi phí sản xuất thấp và được hưởng lợi từ các chính sách ưu đãi thuế quan hay hỗ trợ từ chính phủ.

Hơn nữa, giá dầu giảm có thể dẫn đến việc các quốc gia khác trong khu vực cũng giảm giá sản phẩm dầu mỏ, tạo ra sự cạnh tranh khốc liệt từ các nhà lọc dầu lớn trong khu vực có thể làm gia tăng áp lực lên doanh nghiệp Việt Nam trong việc duy trì chất lượng sản phẩm và mở rộng thị phần.

Thêm vào đó, giá dầu giảm thường đi kèm với biến động tỷ giá hối đoái. Đồng Việt Nam có thể chịu áp lực mất giá so với các ngoại tệ mạnh, ảnh hưởng đến chi phí nhập khẩu nguyên liệu và thanh toán nợ nước ngoài của các doanh nghiệp lọc hóa dầu.

Mặc dù chi phí dầu thô giảm, nhưng nếu giá bán sản phẩm dầu mỏ giảm mạnh hơn, biên lợi nhuận của các nhà máy lọc dầu có thể bị thu hẹp. ​Theo báo cáo tài chính quý 3 năm 2024 của Công ty Cổ phần Lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR), doanh thu thuần đạt gần 31.946 tỷ đồng, giảm 15% so với cùng kỳ năm trước, và lợi nhuận sau thuế ghi nhận lỗ 1.209 tỷ đồng. Nguyên nhân chính được xác định là do chênh lệch giá giữa sản phẩm tinh chế và dầu thô đầu vào (crack spread) giảm 35%, dẫn đến biên lợi nhuận gộp âm 5%, mức thấp nhất kể từ năm 2022.

Những bài toán chiến lược cho các doanh nghiệp lọc dầu

Đối với các doanh nghiệp lọc dầu tại Nghi Sơn và Dung Quất, sự biến động của giá dầu thô toàn cầu đặt ra một loạt bài toán chiến lược:

Thứ nhất, tối ưu hóa chi phí sản xuất: Giá dầu giảm mang đến cơ hội vàng để các nhà máy đầu tư nâng cấp hệ thống thiết bị, hiện đại hóa công nghệ tinh lọc nhằm tăng hiệu suất xử lý, giảm tiêu hao nguyên liệu. Song song đó, các doanh nghiệp cần đánh giá lại toàn bộ chuỗi vận hành, tái cấu trúc quy trình sản xuất để loại bỏ điểm nghẽn và cải thiện năng suất.

Thứ hai, đàm phán hợp đồng dài hạn: Khi xu hướng giá dầu có dấu hiệu đi xuống, đây là thời điểm thích hợp để thương thảo lại các hợp đồng cung ứng dài hạn với điều khoản giá linh hoạt, đảm bảo sự chủ động trong kế hoạch tài chính. Ngoài ra, doanh nghiệp cũng cần duy trì tính linh hoạt trong việc tiếp cận thị trường giao ngay, giúp phản ứng nhanh khi nguồn cung bị gián đoạn hoặc phát sinh cơ hội nhập khẩu giá thấp.

Thứ ba, đầu tư vào công nghệ và chuyển đổi số: Sự cạnh tranh gay gắt đòi hỏi các doanh nghiệp phải liên tục cải tiến, chuyển đổi số để nâng cao hiệu quả quản lý và sản xuất. Đầu tư vào công nghệ xanh, giảm thiểu phát thải và tăng cường an toàn môi trường không chỉ giúp cải thiện hình ảnh doanh nghiệp mà còn mở ra cơ hội tiếp cận các thị trường xuất khẩu ưu đãi về môi trường.

Thứ tư, chiến lược xuất khẩu linh hoạt: Trong bối cảnh cạnh tranh gia tăng, việc đa dạng hóa thị trường xuất khẩu là cần thiết để tránh rủi ro phụ thuộc. Việc mở rộng hợp tác với các đối tác tại Nam Á, châu Phi hoặc Mỹ Latin là xu hướng nên được chú trọng. Kết nối với các đối tác logistics và khai thác cảng biển hiệu quả cũng sẽ giúp doanh nghiệp tối ưu chi phí và đảm bảo tính linh hoạt trong chuỗi cung ứng.

Tương lai của ngành lọc dầu Việt Nam trong bối cảnh biến động toàn cầu

Trong khi các chuyên gia cho rằng giá dầu giảm có thể tạo ra một “cơ hội vàng” cho ngành lọc dầu Việt Nam nhằm tăng biên lợi nhuận, thì thực tế cạnh tranh trên thị trường quốc tế vẫn đầy rẫy những bất định. Nếu giá dầu tiếp tục giảm, các nhà lọc dầu cần phải tìm cách bảo vệ lợi thế cạnh tranh của mình trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phục hồi dần của thị trường xuất khẩu xăng dầu.

Chính phủ Việt Nam cũng cần có những chính sách hỗ trợ kịp thời, từ việc ổn định tỷ giá, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp chuyển đổi công nghệ đến hỗ trợ đàm phán thương mại quốc tế nhằm bảo vệ và nâng cao vị thế của ngành dầu khí trong nước.