FTA Index - bước tiến nổi bật trong chuyển đổi số, xây dựng chính sách

Động lực thúc đẩy thực thi FTA

Đến nay, Việt Nam đã ký kết và thực thi 17 FTA với hơn 60 đối tác, điều này thể hiện vai trò, vị thế của Việt Nam, thể hiện sự hợp tác, tin tưởng của bạn bè quốc tế đối với Việt Nam; là cơ hội để thúc đẩy Việt Nam nỗ lực hội nhập, phấn đấu vươn lên.

Trong thời gian qua, việc thực thi có hiệu quả các FTA đã giúp tăng cường đan xen lợi ích, mở rộng, đa dạng thị trường, chuỗi cung ứng và sản phẩm xuất khẩu, tạo điều kiện cho hàng hóa Việt Nam từng bước hội nhập sâu hơn vào chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu.

Đồng thời, việc thực thi các FTA cũng góp phần thúc đẩy tăng trưởng kim ngạch xuất nhập khẩu và cải thiện cán cân thương mại theo hướng chuyển từ thâm hụt sang thặng dư liên tục trong nhiều năm (trong đó năm 2024 là năm thứ 9 liên tiếp nước ta xuất siêu với mức thặng dư kỷ lục gần 25 tỷ USD), giúp nâng cao dự trữ ngoại hối, ổn định tỷ giá và các chỉ số kinh tế vĩ mô, đóng góp quan trọng và tích cực vào sự phát triển kinh tế của đất nước.

Tuy nhiên, công tác thực thi và tận dụng các FTA còn chưa đồng đều giữa các địa phương. Điều đó đòi hỏi cần có sự đo lường, đánh giá và những giải pháp mạnh mẽ hơn từ các cơ quan quản lý thực thi từ Trung ương đến địa phương, cũng như những đột phá trong tư duy hành động để có thể gia tăng hơn cơ hội mang lại.

Từ năm 2022, trên cơ sở các chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Công Thương đã triển khai xây dựng và công bố Đề án Bộ chỉ số đánh giá kết quả thực hiện các FTA (FTA Index). Sau một thời gian triển khai, tháng 4/2025, Bộ Công Thương đã phối hợp tổ chức lễ công bố Bộ chỉ số này.

Bà Nguyễn Thị Lan Phương, Phó Trưởng phòng WTO và FTA , Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) nhìn nhận, FTA Index là bộ chỉ số đánh giá kết quả thực thi FTA lần đầu tiên của Việt Nam. FTA Index đo lường các chỉ số về tuyên truyền, phổ biến thông tin của các địa phương; tiếp cận các văn bản quy phạm pháp luật của doanh nghiệp; việc tận dụng các FTA và hỗ trợ doanh nghiệp của địa phương…

“Việc ra đời FTA Index là bước đầu tiên trong quá trình thúc đẩy việc tận dụng hiệu quả các FTA. Bảng xếp hạng sẽ là công cụ giúp các tỉnh, thành nhìn nhận, hoàn thiện hơn nữa” - bà Lan Phương nói.

Bước tiến nổi bật trong chuyển đổi số

Chia sẻ với Báo Công Thương, nhìn nhận và đánh giá về Bộ chỉ số này, TS. Võ Trí Thành cho rằng, việc triển khai xây dựng Bộ chỉ số FTA Index của Bộ Công Thương được đặt nhiều kỳ vọng có thể cải thiện, gỡ khó cũng như nâng cao năng lực tận dụng FTA cho doanh nghiệp. "Bộ chỉ số không phải liều thuốc vạn năng để giải quyết được tất cả các vấn đề chúng ta vấp phải, nhưng sẽ giúp soi xét xem các bên liên quan cần cải thiện điều gì để tận dụng các FTA tốt hơn", chuyên gia Võ Trí Thành chia sẻ.

Chuyên gia kinh tế Võ Trí Thành cũng nhận định, đây cũng là một trong rất nhiều cách để đo lường được những cái chúng ta làm, đầu tiên phải đo lường được để chúng ta biết ở đâu, đến đâu rồi so với ai, sau đấy là hoàn thiện tiếp thế nào.

Trong khi đó, ông Nguyễn Minh Khôi - Viện Tony Blair vì sự thay đổi toàn cầu (TBI), Bộ chỉ số FTA Index tạo ra một bức tranh chung, giúp cho các địa phương nhìn được vị thế, nỗ lực và gia tăng tính cạnh tranh lành mạnh giữa các địa phương. Để triển khai tốt Bộ chỉ số, cần có sự phối hợp giữa các tỉnh và giữa cấp tỉnh với trung ương, các cơ quan bộ, ngành, các chính sách để những cam kết, những hiệu quả của các ưu đãi từ các hiệp định thương mại tự do ngay lập tức chuyển thành lợi ích mà các doanh nghiệp, các địa phương có thể tận dụng được.

Liên quan đến Bộ chỉ số này, Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) đánh giá và ghi nhận, Bộ chỉ số FTA Index là bước tiến nổi bật trong lộ trình chuyển đổi số và xây dựng chính sách của Việt Nam dựa trên bằng chứng hiệu quả.

Cụ thể, cơ quan này cho biết, Bộ chỉ số FTA Index - do Bộ Công Thương chủ trì phối hợp với các bộ, ngành liên quan xây dựng đã cung cấp bộ dữ liệu minh bạch, khách quan, giúp các cấp chính quyền định hướng, giám sát và nâng cao hiệu quả hội nhập kinh tế. Đây cũng là nền tảng quan trọng để hoạch định chính sách phát triển địa phương và thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu bền vững.

Cũng theo đánh giá từ EuroCham, trước bối cảnh quốc tế nhiều biến động, các nhà lãnh đạo Việt Nam luôn chủ động nhận diện cả cơ hội lẫn thách thức của tiến trình hội nhập, đồng thời nhấn mạnh vai trò của những chính sách phản ứng nhanh, linh hoạt và thực chất. Trong chiến lược phát triển dài hạn, việc tận dụng tối đa các FTA được xác định là chìa khóa then chốt giúp Việt Nam duy trì đà tăng trưởng, thu hút đầu tư và củng cố vị thế trên trường quốc tế.

Phó Chủ tịch EuroCham Jean-Jacques Bouflet chia sẻ: “Tại EuroCham, chúng tôi may mắn được chứng kiến tận mắt những nỗ lực này. Các chỉ số kinh tế hiện tại đều cho thấy“kỷ nguyên vươn mình” của Việt Nam đã thực sự bắt đầu - một thời kỳ tăng trưởng và phát triển mạnh mẽ như kỳ vọng của Tổng Bí thư Tô Lâm. Giờ đây, hơn bao giờ hết, là lúc để tăng tốc triển khai những cải cách đã cam kết và biến đối thoại thành hành động cụ thể”.

Bộ chỉ số FTA Index 2024 được xây dựng theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và là kết quả nỗ lực phối hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa Bộ Công Thương với các bộ, ngành, địa phương, các hiệp hội ngành hàng và doanh nghiệp với mục đích nâng cao hơn nữa hiệu quả thực thi các FTA của Việt Nam. Qua đó, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu về tăng trưởng kinh tế, đầu tư và thương mại của Đảng, Nhà nước, Chính phủ Việt Nam.