Dừng dự án nhà ở khu Bến Nhà Rồng: Quyết định của niềm tin và trách nhiệm lịch sử

Mở một con đường mới, cách nhìn mới

Trên bến sông Sài Gòn lộng gió, nơi từng in dấu bước chân người thanh niên yêu nước Nguyễn Tất Thành hơn một thế kỷ trước, giờ lại vang lên những cuộc thảo luận sôi nổi về quy hoạch, văn hóa và tương lai của thành phố.

Thường trực Thành ủy TP. Hồ Chí Minh, dưới sự chỉ đạo của Bí thư Trần Lưu Quang, vừa quyết định dừng dự án nhà ở tại khu vực Bến Nhà Rồng – nơi từng được phê duyệt là khu phức hợp hàng nghìn tỷ đồng – để mở rộng Không gian văn hóa Hồ Chí Minh.

Đây không chỉ là một điều chỉnh quy hoạch, mà là một quyết định có ý nghĩa lớn lao: Đặt giá trị tinh thần và bản sắc dân tộc lên trên lợi ích vật chất trước mắt, thể hiện bản lĩnh của người đứng đầu dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm.

Nơi Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước, hôm nay đã mở ra một con đường khác – con đường của văn hóa, ký ức và tương lai.

Không gian sống và không gian văn hóa

Bến Nhà Rồng - biểu tượng của hành trình đi tìm chân lý, là “điểm khởi hành của độc lập và tự do”, đồng thời là không gian văn hóa thiêng liêng của dân tộc Việt Nam. Giữa trung tâm đô thị hóa nhanh nhất cả nước, nơi từng là khu thương cảng sầm uất, việc giữ lại vùng đất này như giữ lại linh hồn của Sài Gòn – TP. Hồ Chí Minh.

Phát biểu tại cuộc gặp mặt văn nghệ sĩ toàn quốc (30/12/2024), Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định: “Văn hóa là sản phẩm đặc biệt của con người, của dân tộc. Giữ gìn và phát huy sức mạnh của văn hóa là lĩnh vực mà bất cứ quốc gia nào cũng phải quan tâm bởi nhiệm vụ này gắn liền với sự phát triển xã hội, làm phong phú đời sống tinh thần của người dân và sự vận hành hiệu quả của Nhà nước”.

Tư tưởng này là nền tảng để TP. Hồ Chí Minh hiện thực hóa mô hình “phát triển từ văn hóa”. Không gian Hồ Chí Minh chính là “bản đồ ký ức” của đô thị hiện đại, nơi con người vừa sống, vừa được nhắc nhớ về cội nguồn dân tộc. Hãy cùng nghiên cứu biểu đồ dưới đây do chúng tôi lập để thấy rõ hơn giá trị của quyết định này.

Dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm: Phẩm chất người dẫn dắt

Việc dừng một dự án hàng nghìn tỷ không chỉ là hành động tái quy hoạch – mà là thước đo bản lĩnh lãnh đạo.

Ở góc nhìn chính trị, đây là minh chứng cho năng lực hành động vì lợi ích chung, đúng tinh thần mà Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh tại cuộc gặp mặt các nhà khoa học gần đây vào ngày 15/10/2025: “Phải quyết liệt trong chỉ đạo, điều hành, không chấp nhận tư duy nhiệm kỳ, níu kéo lợi ích cục bộ, không dám nghĩ, không dám làm, không dám đột phá. Ai vướng vào những tình trạng này mà không sửa đổi thì phải kịp thời thay thế, không được làm chậm tiến trình phát triển của đất nước”.

Đây không chỉ là lời nhắc nhở, mà là kim chỉ nam cho hành động chính trị ở mọi cấp - từ Trung ương đến địa phương. Bí thư Trần Lưu Quang đã cụ thể hóa tinh thần đó bằng việc điều chỉnh một dự án “đã phê duyệt” để bảo vệ không gian thiêng liêng của thành phố.

Dừng một dự án, nhưng mở ra một tầm nhìn - đó chính là ý nghĩa sâu xa nhất của cụm từ “dám nghĩ – dám làm”.

Chỉ những gì hợp lý mới tồn tại

Câu nói trên của nhà triết học Hegel rất đúng trong câu chuyện này. Quy hoạch không phải là khuôn sắt. Cái gì không còn hợp lý, không phục vụ con người, phải dừng lại – đó mới là tư duy phát triển hiện đại.

Nếu ở thế kỷ XX, đô thị hóa được định nghĩa bằng chiều cao và mật độ, thì thế kỷ XXI đo bằng chất lượng sống và hài hòa văn hóa – tự nhiên. Cách lựa chọn của thành phố Hồ Chí Minh không phải là chủ quan cá biệt mà hoàn toàn phù hợp với thông lệ thế giới nếu như chúng ta nghiên cứu bảng so sánh dưới đây của chúng tôi:

Quy hoạch tốt nhất là quy hoạch biết tự sửa.

Như cách TP. Hồ Chí Minh đang làm - đặt con người và ký ức lên trước bê tông và lợi nhuận.

Không gian văn hóa Hồ Chí Minh - trái tim mới của đô thị văn minh

Khi hoàn thành, tuyến Không gian văn hóa Hồ Chí Minh kéo dài từ Bến Nhà Rồng đến Bảo tàng Hồ Chí Minh sẽ là “đại lộ ký ức” của thành phố - nơi mỗi bước chân người dân là một cuộc trở về lịch sử.

Không gian này sẽ gồm:

Công viên xanh nối sông Sài Gòn – trung tâm thành phố

Không gian tưởng niệm – trưng bày tư tưởng Hồ Chí Minh

Tuyến đi bộ văn hóa – du lịch – giáo dục thế hệ trẻ.

Đây sẽ là “bản giao hưởng mới” giữa quá khứ và hiện tại – giữa tinh thần Hồ Chí Minh và khát vọng đô thị hiện đại.

Từ một “dự án bất động sản”, thành phố đã chuyển hóa thành dự án văn hóa sống động  mang lại giá trị tinh thần lâu dài hơn bất cứ tòa nhà nào.

Thế giới ngày nay không chỉ đua nhau tăng GDP, mà còn cạnh tranh về chỉ số văn hóa, hạnh phúc và bản sắc.

Đan Mạch, Thụy Điển, Singapore – những quốc gia hàng đầu về phát triển bền vững – đều có mẫu số chung: văn hóa làm nền, con người làm trung tâm.

Với TP. Hồ Chí Minh, mở rộng không gian Hồ Chí Minh cũng chính là đặt văn hóa làm thước đo mới cho đô thị “Giàu mà mất ký ức, thành phố sẽ nghèo trong tâm hồn”. Câu nói ấy đúng hơn bao giờ hết khi ta đứng trước Bến Nhà Rồng – nơi từng tiễn Bác ra đi tìm đường cứu nước và hôm nay tiễn thành phố bước vào hành trình văn hóa mới.

Hơn một thế kỷ trước, chàng trai trẻ Nguyễn Tất Thành ra đi từ Bến Nhà Rồng mang khát vọng giải phóng dân tộc. Hôm nay, cũng từ nơi ấy, TP.HCM lại bắt đầu một hành trình khác: giải phóng tinh thần, phục hưng văn hóa và kiến tạo một không gian sống nhân văn.

Không gian Hồ Chí Minh sẽ không chỉ là một công trình quy hoạch, mà là một biểu tượng chính trị – văn hóa – nhân văn, thể hiện trí tuệ lãnh đạo và tấm lòng của thành phố với Bác Hồ, với dân, với tương lai.

Dừng một dự án nhưng mở ra một tầm nhìn. Giữ một vùng đất - giữ một di sản vô giá của dân tộc.

Đó chính là thành phố Hồ Chí Minh hôm nay: thành phố của bản lĩnh, ký ức và khát vọng.

Ngay cả nói về giá trị kinh tế chúng ta cũng có thể thấy được đâu là mặt lợi nếu nhìn vào bảng so sánh dưới đây:

Và như lời Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn: “Xây dựng nước Việt Nam ta đàng hoàng hơn, to đẹp hơn”.

Giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa không chỉ là trách nhiệm, mà là con đường để hiện thực hóa ước nguyện của Người.

Khi mỗi công trình, mỗi quyết định đều hướng về văn hóa, hướng về nhân dân, thì đó chính là cách chúng ta làm cho đất nước hôm nay đàng hoàng hơn – to đẹp hơn – từ trong tâm hồn đến dáng vóc.