Dự trữ gạo cao gấp ba lần mục tiêu, Ấn Độ sớm nới lỏng lệnh cấm xuất khẩu gạo?

Cùng với vụ mùa mới dự kiến bắt đầu được tung ra thị trường vào tháng 10, thặng dư sẽ làm tăng hy vọng của thị trường về việc New Delhi nới lỏng lệnh cấm xuất khẩu gần đây.

Nhà xuất khẩu gạolớn nhất thế giới vào tháng 7 đã bất ngờ ra lệnh ngừng xuất khẩu gạo trắng non-basmati, loại lớn nhất của nước này, đẩy giá lên cao nhất trong nhiều năm. Lượng gạo dự trữ của Ấn Độ, bao gồm cả các loại gạo chưa xay xát tại các kho của nhà nước, đạt tổng cộng 37,6 triệu tấn vào ngày 1/8. Các kho dự trữ tính đến ngày 1/8 bao gồm 24,6 triệu tấn gạo và 13 triệu tấn chưa xay xát.

Các kho của nhà nước phải có 13,5 triệu tấn gạo, bao gồm dự trữ chiến lược 2 triệu tấn cho quý bắt đầu từ ngày 1/7. Nông dân Ấn Độ, thường bắt đầu trồng lúa vào các tháng mưa tháng 6 và tháng 7, sẽ bắt đầu thu hoạch vụ mùa mới từ tháng 10.

Các đợt mua hàng mùa mới của Tập đoàn Lương thực Ấn Độ (FCI) do nhà nước điều hành, công ty mua ngũ cốc chính của nhà nước, sẽ làm tăng lượng gạo tồn kho tại các vựa lúa của bang. FCI đã mua 84,6 triệu tấn lúa từ nông dân trong nước trong niên vụ 2022-2023, thu được khoảng 57 triệu tấn gạo. Nông dân Ấn Độ đã thu hoạch kỷ lục 135,5 triệu tấn gạo trong niên vụ 2022-2023, theo Bộ Nông nghiệp & Phúc lợi Nông dân. Nông dân Ấn Độ đã gieo trồng 23,7 triệu ha lúa vụ hè cho đến nay, theo dữ liệu mới nhất của Bộ Nông nghiệp, tăng 1,71% so với cùng kỳ năm ngoái, khi những cơn mưa gió mùa quan trọng hồi sinh vào tháng 7 và giúp nông dân đẩy nhanh tiến độ gieo sạ.

Ấn Độ có khả năng nhận được lượng mưa dưới mức trung bình vào tháng 8 do kiểu thời tiết El Nino, sau khi gió mùa trên mức trung bình vào tháng 7 đã giúp nông dân đẩy nhanh tiến độ gieo trồng. Tuy nhiên, các bang trồng lúa ở miền đông Ấn Độ có thể nhận lượng mưa dư thừa vào tháng 8.

Ông B.V. Krishna Rao - Chủ tịch Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo, cho biết một vụ mùa bội thu sẽ buộc FCI phải mua số lượng lớn gạo từ nông dân, điều này càng làm tăng lượng dự trữ tại các vựa lúa của chính phủ. Ông cho biết lệnh cấm xuất khẩu sẽ làm tăng nguồn cung trong nước và hạ giá lúa gạo xuống mức hỗ trợ do chính phủ quy định hoặc mức giá đảm bảo là 2.183 rupee (26,4 USD)/100 kg, buộc FCI phải mua thêm. Trong nỗ lực kiểm soát lạm phát cho người tiêu dùng trong nước và đảm bảo nguồn cung đầy đủ, chính phủ Ấn Độ đã cấm xuất khẩu gạo non-basmati, làm giảm khối lượng xuất khẩu từ nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới chỉ sau một đêm. Đây là lần thứ hai trong năm chính phủ Ấn Độ quyết định ngừng xuất khẩu một mặt hàng thực phẩm, sau lệnh cấm xuất khẩu lúa mì vào tháng 5/2022.

Tổng thương mại gạo toàn cầu đạt khoảng 55 triệu tấn mỗi năm và xuất khẩu của Ấn Độ chiếm 22 triệu tấn trong tổng số đó, bao gồm 6 triệu tấn gạo trắng Indica giá rẻ. Xuất khẩu gạo Indica hiện đang bị chính phủ Ấn Độ cấm để bảo toàn nguồn dự trữ trong nước và theo cửa hàng Ấn Độ Mint, khoảng 200.000 tấn hiện đang bị mắc kẹt tại các cảng biển Ấn Độ. Trong khi Ấn Độ đang sở hữu khoảng 40 triệu tấn gạo dự trữ - gấp ba lần mục tiêu dự trữ chiến lược - nước này gặp khó khăn trong việc kiểm soát việc tăng giá trong nước.

Các nhà phân tích cho rằng với các cuộc bầu cử đang diễn ra và giá gạo trong nước tăng 11% trong một năm, chính phủ Ấn Độ đã quyết định cấm xuất khẩu gạo Indica và giữ nguồn cung bổ sung tại địa phương nhằm giảm chi phí sinh hoạt. Động lực thứ hai có thể là chuẩn bị cho những vụ thu hoạch kém sắp tới sau một mùa gió mùa khô hạn hơn bình thường.

Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), sự biến mất đột ngột của các lô hàng gạo Indica của Ấn Độ sẽ góp phần vào lạm phát giá lương thực. Cơ quan này ước tính rằng giá trung bình của tất cả các loại ngũ cốc có thể tăng 15% trong khoảng thời gian từ năm 2023. Giá ngũ cốc đã tăng gần bằng mức đó kể từ tháng 6/2022, do các hạn chế đối với xuất khẩu lúa mì của Ukraine.

Ở một số quốc gia châu Phi, gạo Ấn Độ nhập khẩu chiếm phần lớn nguồn cung và quyết định cắt giảm đã vấp phải sự chỉ trích. Giá cả tăng cao có thể khiến gạo không còn được coi là lương thực có giá cả phải chăng đối với người tiêu dùng ở các nước có thu nhập thấp. Các lô hàng viện trợ lương thực từ các cơ quan chính phủ Ấn Độ được miễn trừ, vì vậy một số lượng chưa được mua sẽ tiếp tục được chuyển đến. Các quốc gia ở Trung Đông có thể cảm thấy ảnh hưởng nhiều nhất.

Thị trường xuất khẩu gạo hàng đầu của Ấn Độ là Iran, tiếp theo là Saudi Arabia và UAE. Chính phủ Các tiểu vương quốc Ả rập Thống nhất (UAE) cũng đã công bố lệnh cấm tương tự đối với xuất khẩu và tái xuất khẩu gạo trong nỗ lực bảo tồn kho dự trữ của chính họ. Nước này thường nhập phần lớn gạo từ Ấn Độ và có thể bị tăng giá tới 40% do lệnh cấm, nhưng các chuyên gia cho rằng lệnh cấm có thể sẽ không kéo dài và sẽ có ít tác động hơn so với đợt tăng giá gần đây trên thị trường lúa mì.