Tin Khu Vực 
Dự thảo luật có ý nghĩa đặc biệt trong kỷ nguyên số
Chiều ngày 13/11, tiếp tục Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Quốc hội thảo luận ở hội trường về Dự án Luật Thương mại điện tử.
Đại biểu Bế Trung Anh - đoàn Vĩnh Long.
Phát biểu tại phiên họp, đại biểu Bế Trung Anh - đoàn Vĩnh Long cho biết, chúng ta đang đứng trước một dự thảo luật có ý nghĩa đặc biệt trong kỷ nguyên số - Luật Thương mại điện tử. Dự thảo luật này sẽ điều chỉnh hành vi kinh doanh trên mạng và xác lập vị thế của Việt Nam trong nền kinh tế số toàn cầu.
Đại biểu ghi nhận những nỗ lực rất lớn của cơ quan soạn thảo. Dự thảo có ngôn ngữ hiện đại, cách tiếp cận toàn cầu và phản ánh rõ tinh thần là Nhà nước kiến tạo, thị trường dẫn dắt, công nghệ hỗ trợ và quản trị.
"Có thể nói, đây là một trong những dự thảo tiến bộ về tư duy lập pháp trong thời kỳ chuyển đổi số, thể hiện rõ khát vọng đưa Việt Nam trở thành một quốc gia thương mại an toàn và minh bạch trong khu vực" - đại biểu Lý Đức Mai nói.
Để dự án luật hoàn chỉnh hơn, đại biểu cho rằng, thương mại điện tử không chỉ là một ngành, mà còn là hạ tầng của nền kinh tế số. Vì vậy, cần kiến tạo hệ sinh thái này.
Bên cạnh đó, dữ liệu người dùng là trái tim của thương mại điện tử cần được bảo vệ một cách nghiêm cẩn. Điều 16 và Điều 18 cho phép nền tảng xác thực, lưu trữ và chia sẻ dữ liệu người dùng nhưng nếu thiếu thời hạn rõ ràng, quy định này sẽ xung đột với Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân.
Đại biểu kiến nghị bổ sung một điều khoản mới, Điều 16a quy định việc xác thực và lưu trữ dữ liệu phải tuân thủ nguyên tắc tối thiểu hóa, chỉ thu thập dữ liệu cần thiết cho giao dịch và chỉ chia sẻ khi có căn cứ pháp luật một cách rõ ràng.
Về thuật toán - người gác cổng vô hình của thị trường số, đại biểu nêu, Điều 14 khoản 3 và Điều 16 khoản 7c quy định nền tảng phải công khai tiêu chí hiển thị hàng hóa và dịch vụ. Đây là một quy định tiến bộ nhưng còn thiếu cơ chế giám sát cụ thể. Đồng thời, bổ sung khoản 4a vào Điều 14, yêu cầu công khai logic cơ bản của thuật toán đề xuất hiển thị, để đảm bảo tính cạnh tranh và minh bạch thông tin.
Ngoài ra, cần kịp thời bổ sung quy định công nhận về các công nghệ chứng thực tin cậy mới, để những sáng kiến của người Việt như truy xuất nguồn gốc nông sản hay bảo hiểm vi mô hoặc logistics, blockchain sẽ vận hành một cách hợp pháp; bổ sung cơ chế sandbox thương mại điện tử xuyên biên giới, cho phép doanh nghiệp thử nghiệm mô hình logistics, thanh toán, hợp đồng thông minh trong phạm vi kiểm soát.
"Thể chế phải đi trước nhưng đôi khi phải lùi một bước cho sáng tạo tiến lên. Nếu chỉ muốn thương mại điện tử phát triển có kiểm soát, thì sẽ chỉ có một nền kinh tế điện tử nhỏ, an toàn và chậm. Nhưng nếu chúng ta dám kiến tạo một thể chế mở, minh bạch, dữ liệu an toàn và công nghệ được thử nghiệm thì thương mại điện tử sẽ trở thành hạ tầng tăng trưởng mới của Việt Nam" - đại biểu nói.
Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga - đoàn Hải Phòng
Xác định rõ vai trò, trách nhiệm của từng chủ thể
Cơ bản nhất trí với dự thảo và nội dung báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và Tài chính; nêu vấn đề bảo vệ trẻ em trong các hoạt động livestream, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga - đoàn Hải Phòng bày tỏ, hoạt động livestream bán hàng hiện nay không chỉ đơn thuần là hoạt động thương mại mà đã trở thành một dạng nội dung giải trí, thu hút lượng lớn người xem, trong đó có cả trẻ em và trẻ vị thành niên.
Trong khi đó, việc tiếp cận các livestream đều quá dễ dàng với tất cả các lứa tuổi. Thậm chí, nhiều trẻ còn sử dụng thành thạo, tham gia tương tác tích cực trên các livestream và có phát sinh các giao dịch mua hàng.
Để bảo vệ nhóm đối tượng là trẻ em, trẻ vị thành niên trước những livestream có nội dung không phù hợp, thậm chí độc hại đối với trẻ em, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga đề nghị nghiên cứu bổ sung quy định nền tảng thương mại điện tử phải kiểm soát, phân loại nội dung livestream theo độ tuổi, hiển thị cảnh báo khi nội dung có yếu tố nhạy cảm, nguy hiểm hoặc không phù hợp với trẻ em.
Đồng thời, khi phát hiện các livestream có nội dung không phù hợp với thuần phong mỹ tục, văn hóa, quy định pháp luật, gây hại cho trẻ em cần có cơ chế báo cáo, phối hợp giữa nền tảng và cơ quan quản lý, gỡ bỏ nhanh đối với nội dung livestream đó.
Dự thảo luật cũng quy định nhiều trách nhiệm của các bên đối với hoạt động livestream bán hàng bao gồm: trách nhiệm của chủ quản nền tảng thương mại điện tử, của người bán, người livestream, của tổ chức cung cấp dịch vụ tiếp thị liên kết, người tiếp thị liên kết trong thương mại điện tử.
Điều này là vô cùng cần thiết và cần tiếp tục rà soát các nghĩa vụ khác cần tuân thủ của từng chủ thể trong hoạt động livestream để đảm bảo quyền lợi của các bên, đặc biệt là của người mua hàng trong các phiên livestream. Đây cũng là căn cứ để xác định chủ thể chịu trách nhiệm chính trong từng khâu cụ thể của hoạt động livestream khi có phát sinh tranh chấp hoặc phát hiện các sai phạm.
Tuy nhiên, việc quy định cần xác định rõ vai trò, trách nhiệm của từng chủ thể như sau: Người bán chịu trách nhiệm chính về chất lượng, nguồn gốc hàng hóa; người livestream chịu trách nhiệm trong phạm vi nội dung mà họ trình bày hoặc khẳng định, quảng cáo; tổ chức cung cấp dịch vụ tiếp thị liên kết chỉ chịu trách nhiệm trong phạm vi dịch vụ kỹ thuật; người tiếp thị chỉ chịu trách nhiệm trong phạm vi họ kiểm soát được; không áp đặt nghĩa vụ vượt quá khả năng hoặc tính chất công việc.
Nền tảng thương mại điện tử chịu trách nhiệm khi không thực hiện biện pháp kỹ thuật theo quy định, không phải là cơ quan tiền kiểm nội dung, không biến nền tảng thương mại điện tử thành “cơ quan thẩm định quảng cáo”, vì điều này vừa không đúng chức năng, vừa không khả thi.
"Có quy định các nghĩa vụ phù hợp với tính chất, vai trò của từng chủ thể thì việc tuân thủ pháp luật trên thực tế của các chủ thể mới khả thi, việc xử lý các sai phạm, tranh chấp mới đảm bảo đúng người, đúng vai trò, trách nhiệm" - bà Nguyễn Thị Việt Nga nhấn mạnh.
Theo Tờ trình của Chính phủ, mục đích ban hành Luật Thương mại điện tử nhằm thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước về việc hoàn thiện thể chế về thương mại điện tử; thể chế hóa, nội luật hóa các cam kết quốc tế về thương mại điện tử; thống nhất hệ thống pháp luật về thương mại điện tử trong mối tương quan với các luật khác, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật...
