Đột phá thể chế, mở dư địa phát triển ngành Công Thương

Khoảng 300 văn bản pháp luật, đột phá tháo gỡ điểm nghẽn

Tại Hội nghị tổng kết công tác ngành Công Thương năm 2025, giai đoạn 2021 - 2025 và triển khai nhiệm vụ trọng tâm năm 2026 do Bộ Công Thương tổ chức chiều 19/12, ông Ngô Đức Minh - Vụ trưởng Vụ pháp chế (Bộ Công Thương) cho biết, trong giai đoạn 2021- 2025, công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế pháp luật của Chính phủ nói chung và của Bộ Công Thương nói riêng được triển khai trong bối cảnh tình hình trong nước và quốc tế có nhiều biến động phức tạp.

Giai đoạn 2021 - 2025 là giai đoạn tổ chức thực hiện các văn kiện Đại hội XIII của Đảng, các nghị quyết, kết luận của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, các Nghị quyết số 01 hằng năm của Chính phủ và các nghị quyết chuyên đề về xây dựng pháp luật. Ngay từ đầu nhiệm kỳ, Đảng ủy Bộ, lãnh đạo Bộ và tập thể lãnh đạo Bộ Công Thương đã sớm quán triệt, triển khai nghiêm túc các nhiệm vụ được giao.

Quan điểm xây dựng và hoàn thiện thể chế được xác định là một trong ba đột phá chiến lược và sau đó là “đột phá của đột phá”, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới. 

Bộ Công Thương đã không ngừng nỗ lực và hoàn thành 100% nhiệm vụ được giao trong các chương trình lập pháp của Quốc hội, chương trình công tác của Chính phủ; hoàn thành 100% nhiệm vụ quy định chi tiết các luật, nghị quyết của Quốc hội được ban hành có hiệu lực trong giai đoạn 2021-2025, đóng góp quan trọng vào công cuộc xây dựng, hoàn thiện thể chế của đất nước.

Trong nhiệm kỳ, số lượng văn bản quy phạm pháp luật do Bộ Công Thương chủ trì xây dựng và trình cấp có thẩm quyền ban hành lên tới khoảng 300 văn bản - là nhiệm kỳ có số lượng văn bản lớn nhất từ trước đến nay, liên quan đến hầu hết các ngành, lĩnh vực của nền kinh tế quốc dân, tác động trực tiếp đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp và đời sống sinh hoạt của người dân.

Bộ đã xây dựng, trình ban hành 7 luật, 2 nghị quyết của Quốc hội; 63 nghị định và nghị quyết của Chính phủ; 11 quyết định của Thủ tướng Chính phủ; cùng với trên 200 thông tư. Đến thời điểm hiện nay, bộ tiếp tục trình Chính phủ thêm 20 nghị định để xem xét, thông qua, đồng thời đang hoàn tất các bước cuối cùng để trình thêm 10 nghị định nữa từ nay đến cuối năm 2025.

Về công tác lập pháp, Bộ Công Thương được giao chủ trì nghiên cứu, xây dựng để trình Chính phủ, Quốc hội nhiều luật quan trọng như: Luật Dầu khí; Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; Luật Điện lực; Luật Hóa chất; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; Luật Thương mại điện tử.

Trong lĩnh vực năng lượng, đã trình 2 nghị quyết của Quốc hội và trình Chính phủ ban hành 1 nghị quyết đặc biệt nhằm xử lý các khó khăn, vướng mắc trong hoạt động dầu khí. Đây đều là những bước đột phá quan trọng trong tháo gỡ điểm nghẽn thể chế, khơi thông các vướng mắc, thu hút đầu tư, phát triển các ngành, lĩnh vực, đáp ứng yêu cầu tăng trưởng hai con số.

Thực hiện chủ trương của Đảng về sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, Bộ Công Thương đã trình Chính phủ ban hành hai nghị định số 139 và 146. Theo đó, tổng số nhiệm vụ được phân cấp, phân quyền cho địa phương là 208/401 nhiệm vụ, chiếm tỷ lệ 52%, theo phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.

Không dừng lại ở đó, trong quá trình xây dựng các luật, nghị định trình Chính phủ và Quốc hội, Bộ Công Thương tiếp tục đề xuất phân cấp thêm 40 nhiệm vụ cho chính quyền địa phương các cấp; chủ động rà soát tổng thể hệ thống văn bản quy phạm pháp luật của ngành; có nhiều báo cáo, đề xuất, tháo gỡ căn bản các điểm nghẽn theo quy định pháp luật trong năm 2025, loại bỏ những tư duy, quy định mang tính “không quản được thì cấm, không biết mà vẫn quản”.

Đẩy mạnh phân cấp, cắt giảm thủ tục, hướng tới phát triển bền vững

Bộ Công Thương triển khai nghiêm túc công tác cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh. Theo phương án được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, Bộ đã cắt giảm 200/658 điều kiện kinh doanh, đạt tỷ lệ 30,4%; cắt giảm, đơn giản hóa 55,34% thủ tục hành chính, qua đó tiết kiệm gần 500 tỷ đồng chi phí xã hội mỗi năm.

Thể chế hóa tinh thần chỉ đạo của Nghị quyết số 66, Kết luận số 119 của Bộ Chính trị và Quy định số 178 của Trung ương, Ban Thường vụ Đảng ủy Bộ Công Thương đã ban hành nghị quyết chuyên đề về công tác xây dựng thể chế, pháp luật giai đoạn 2025 - 2030. Bộ trưởng Bộ Công Thương cũng ban hành quy định về công tác tổ chức xây dựng và thi hành văn bản quy phạm pháp luật, bảo đảm đổi mới tư duy trong xây dựng pháp luật dưới sự lãnh đạo toàn diện của Đảng.

Kịp thời thể chế hóa chủ trương, đường lối của Trung ương, Bộ Chính trị, quan điểm chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; xây dựng pháp luật xuất phát từ thực tiễn, từ cơ sở, với sự tham gia tích cực của chuyên gia, nhà khoa học, người dân và doanh nghiệp; phòng, chống lợi ích nhóm, tham nhũng, tiêu cực trong xây dựng pháp luật.

Quán triệt sự chỉ đạo sâu sát, quyết liệt của Đảng, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về công tác pháp chế, Bộ Công Thương đã ban hành và triển khai đồng bộ nhiều đề án lớn, trong đó có Đề án tổng kết công tác lập pháp nhiệm kỳ 2021 - 2025, xây dựng định hướng nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI; các đề án củng cố, kiện toàn bộ máy, nhân lực pháp chế; đề án về giải quyết tranh chấp thương mại, đầu tư quốc tế.

Bộ Công Thương cũng tích cực tham gia, phối hợp chặt chẽ với Đảng ủy Bộ Tư pháp trong hoàn thiện Đề án “Hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới”, đã được Ban Chỉ đạo Trung ương thống nhất cao tại phiên họp ngày 17/12 vừa qua, hiện thực hóa tầm nhìn của Trung ương, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về hình thành một khuôn khổ pháp lý tổng thể, thống nhất, đồng bộ, dễ tiếp cận, có sức cạnh tranh quốc tế, phù hợp với yêu cầu phát triển đất nước.

Bên cạnh những kết quả đạt được, quá trình thực hiện nhiệm vụ vẫn còn một số tồn tại, hạn chế. Tuy nhiên, với tinh thần quyết tâm, cầu thị, Bộ Công Thương đã kịp thời khắc phục các hạn chế, hoàn thành khối lượng lớn văn bản quy phạm pháp luật theo chỉ đạo của các cấp có thẩm quyền.

Tiếp tục thực hiện thắng lợi các chỉ tiêu, nhiệm vụ công tác năm 2026 và các năm tiếp theo, Ban Thường vụ Đảng ủy, tập thể lãnh đạo Bộ Công Thương đã xác định các phương hướng trọng tâm.

Thứ nhất, tuân thủ triệt để nguyên tắc bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện của Đảng trong quá trình xây dựng và hoàn thiện pháp luật ngành Công Thương; quán triệt nghiêm tinh thần hoàn thiện thể chế là “đột phá của đột phá”, đầu tư cho xây dựng và hoàn thiện thể chế là đầu tư cho phát triển.

Bám sát và kịp thời thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng, chỉ đạo của các cấp có thẩm quyền; trong đó ưu tiên thể chế hóa các chủ trương, quyết sách tại Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV, các nghị quyết, kết luận của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư; chấp hành nghiêm sự chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.

Thứ hai, hoàn thành 100% các chương trình, kế hoạch triển khai công tác hoàn thiện thể chế trong chương trình lập pháp năm 2026, định hướng lập pháp của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI và chương trình công tác hằng năm của Chính phủ.

Công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế ngành Công Thương bảo đảm đồng bộ với quá trình hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam; bám sát quan điểm, chủ trương, lộ trình xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa; bảo đảm công khai, minh bạch; thu hút sự tham gia rộng rãi của nhân dân, chuyên gia, nhà khoa học; phòng, chống triệt để lợi ích nhóm, tham nhũng, tiêu cực trong quá trình xây dựng pháp luật; đẩy mạnh truyền thông chính sách, nhất là những chính sách có tác động lớn đến xã hội, người dân và doanh nghiệp, nhằm tạo sự đồng thuận cao trong dư luận xã hội.

Thứ ba, tổ chức thi hành pháp luật nghiêm túc, hiệu lực, hiệu quả; tăng cường công tác giải thích, hướng dẫn áp dụng pháp luật; kịp thời giải quyết các khó khăn, vướng mắc pháp lý cho người dân và doanh nghiệp; tiếp tục cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh. Thực hiện nghiêm việc tiếp nhận, xử lý các phản ánh, kiến nghị về văn bản quy phạm pháp luật.

Cuối cùng, tiếp tục đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng, thu hút nguồn nhân lực tham gia xây dựng pháp luật; triển khai kịp thời Nghị quyết số 197 của Quốc hội, Nghị định 289 của Chính phủ về một số cơ chế, chính sách đặc biệt nhằm tạo đột phá trong xây dựng và thi hành pháp luật; góp phần hình thành đội ngũ pháp chế làm công tác xây dựng pháp luật chuyên nghiệp, “vừa hồng vừa chuyên”, với điều kiện làm việc và chế độ, chính sách được bảo đảm ở mức cao nhất.

Giai đoạn 2021 - 2025, Bộ Công Thương xác định xây dựng, hoàn thiện thể chế là “đột phá của đột phá” và triển khai quyết liệt trong bối cảnh nhiều biến động. Bộ đã hoàn thành 100% nhiệm vụ lập pháp được giao, chủ trì xây dựng và trình ban hành khoảng 300 văn bản quy phạm pháp luật – nhiều nhất từ trước đến nay; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, cắt giảm thủ tục hành chính, tháo gỡ điểm nghẽn, khơi thông nguồn lực, cải thiện môi trường đầu tư, tạo nền tảng pháp lý cho phát triển ngành Công Thương giai đoạn tiếp theo.