Đồng bộ 3 trụ cột để phát triển kinh tế số

Động lực phát triển kinh tế số

Chia sẻ tại Diễn đàn “Phát triển kinh tế số: Cơ hội và thách thức trong kỷ nguyên mới” sáng 21/11, ông Nguyễn Phú Tiến, Phó Vụ trưởng Vụ Kinh tế số và Xã hội số (Bộ Khoa học và Công nghệ) nhấn mạnh, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo không chỉ dừng lại ở vai trò công cụ hỗ trợ mà đã trở thành động lực then chốt thúc đẩy kinh tế số tăng trưởng nhanh, mạnh và bền vững.

Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 và tiến trình toàn cầu hóa số, các thành tựu của khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo đang giúp Việt Nam từng bước phát triển công nghệ lõi, làm chủ các nền tảng số và nâng cao giá trị nội tại của nền kinh tế. Những yếu tố này tạo nền móng quan trọng giúp kinh tế số của Việt Nam trở thành một trong những lĩnh vực có tốc độ phát triển nhanh nhất khu vực.

Theo Bộ Khoa học và Công nghệ, tốc độ tăng trưởng kinh tế số Việt Nam đạt khoảng 20%/năm, cao gấp ba lần tốc độ tăng GDP. Điều này cho thấy kinh tế số đang đóng vai trò “bộ giảm xóc” quan trọng, nâng cao khả năng chống chịu của nền kinh tế trước bối cảnh suy thoái toàn cầu, đồng thời mở ra không gian tăng trưởng mới.

Hạ tầng số cũng được đầu tư mạnh mẽ, tạo nền tảng cho sự phát triển của kinh tế số. Hiện tốc độ Internet di động của Việt Nam đứng thứ 13/139 quốc gia, đạt khoảng 160 Mbps. Mạng 5G đang được triển khai sâu rộng, dự kiến đến cuối năm 2025 đạt 70.000 trạm phát, phủ 90% dân số. Internet cố định tăng 21 bậc so với năm 2024, xếp thứ 11 thế giới. Đến cuối năm 2024, Việt Nam có 45 trung tâm dữ liệu (IDC), trong đó 32 IDC phục vụ thương mại và 13 IDC nội bộ, tạo nền tảng lưu trữ và xử lý dữ liệu cho kinh tế số phát triển.

Lực lượng nhân lực số tiếp tục là yếu tố then chốt. Việt Nam hiện có khoảng 170 trường đại học và hơn 500 cơ sở đào tạo nghề có chương trình liên quan công nghệ thông tin và khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, với hơn 80.000 sinh viên tốt nghiệp hằng năm.

Công nghiệp công nghệ số ghi nhận sự bứt phá mạnh mẽ, với gần 80.000 doanh nghiệp công nghệ số, doanh thu tháng 10/2025 đạt khoảng 20 tỷ USD, tăng 50% so với cùng kỳ 2024. Các doanh nghiệp Việt Nam đang từng bước làm chủ thiết kế, sản xuất, cung cấp nền tảng số và dịch vụ số trên thị trường quốc tế, đóng góp trực tiếp vào năng lực cạnh tranh của kinh tế số.

“Việt Nam đang chuyển từ mô hình gia công, lắp ráp sang làm chủ công nghệ, thiết kế và sản xuất sản phẩm “Make in Vietnam”. Đây là yếu tố then chốt nâng cao giá trị gia tăng, tăng khả năng cạnh tranh quốc gia và góp phần vào sự phát triển bền vững của kinh tế số”, ông Nguyễn Phú Tiến nói.

Đồng bộ 3 trụ cột chính

Cũng theo ông Nguyễn Phú Tiến, chuyển đổi số được xác định là phương thức triển khai trọng tâm của chiến lược phát triển kinh tế số Việt Nam. Tiến trình này được thực hiện đồng bộ trên 3 trụ cột gồm: Chính phủ số, kinh tế số và xã hội số.

Trong trụ cột Chính phủ số, hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia và dữ liệu chuyên ngành đang được xây dựng và kết nối nhằm hỗ trợ ra quyết định dựa trên dữ liệu, tối ưu hóa dịch vụ công, giảm chi phí và thời gian cho người dân, doanh nghiệp. Đây là nền tảng trực tiếp thúc đẩy kinh tế số thông qua vận hành minh bạch, hiệu quả và thuận lợi hơn.

Đối với kinh tế số, chuyển đổi số giúp doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa ứng dụng khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo vào sản xuất, quản trị, tiếp thị và thương mại điện tử. Những giải pháp này giúp doanh nghiệp tăng năng suất, mở rộng thị trường và tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu, từ đó đóng góp cho tăng trưởng kinh tế số.

Ở trụ cột xã hội số, việc phổ cập kỹ năng số, phát triển giáo dục số, y tế số và đảm bảo an toàn an ninh mạng giúp người dân trở thành lực lượng lao động số chất lượng cao. Điều này vừa thu hẹp khoảng cách số, vừa mở rộng thị trường tiêu thụ số, thúc đẩy kinh tế số phát triển rộng khắp.

Nghị quyết số 57-NQ/TW (22/12/2024) xác định khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo cùng chuyển đổi số là đột phá chiến lược hàng đầu, hướng đến mục tiêu kinh tế số chiếm 30% GDP vào năm 2030. Nghị quyết 193/2025/QH15 của Quốc hội bổ sung cơ chế thí điểm đặc biệt, chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu, đầu tư hạ tầng số và mô hình kinh doanh mới, tạo điều kiện để hệ sinh thái khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo phát triển mạnh mẽ hơn.

Cùng đó, Việt Nam đang đẩy mạnh hoàn thiện thể chế, xây dựng hành lang pháp lý minh bạch cho đổi mới sáng tạo; phát triển hạ tầng số an toàn, hiện đại; xây dựng và quản lý dữ liệu như tài nguyên chiến lược của kinh tế số; phát triển các nền tảng số “Make in Vietnam”; thúc đẩy quản trị số trong toàn bộ hệ thống chính quyền.

An toàn, an ninh mạng là điều kiện tiên quyết, giúp tạo dựng niềm tin số là yếu tố sống còn để kinh tế số và xã hội số phát triển bền vững. Cuối cùng, phát triển nguồn nhân lực số, công dân số và văn hóa số tiếp tục là nhiệm vụ trọng tâm. Các chương trình đào tạo kỹ năng số đại trà, khung kỹ năng số quốc gia và “Bình dân học vụ số” sẽ tạo nền tảng xã hội số vững chắc, hỗ trợ trực tiếp cho tăng trưởng kinh tế số.

“Doanh nghiệp công nghệ số chủ lực được phát triển, làm chủ công nghệ chiến lược như AI, Big Data, Cloud, Blockchain, IoT, bán dẫn. Chuyển đổi số cho SME được triển khai, doanh nghiệp lớn dẫn dắt thị trường. Quản trị số được triển khai toàn bộ hệ thống chính quyền, cải cách hành chính sang môi trường số, áp dụng hậu kiểm thay cho tiền kiểm, hình thành dữ liệu theo thời gian thực, tích hợp chỉ đạo điều hành từ Trung ương đến cấp phường, xã”, ông Nguyễn Phú Tiến nhấn mạnh.

Theo ông Nguyễn Phú Tiến, kinh tế số và xã hội số được phát triển toàn diện trong các ngành trọng điểm như: Nông nghiệp, môi trường, du lịch, văn hóa, thương mại, công nghiệp chế biến, năng lượng, logistics, y tế và giáo dục. Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực chiến lược, mở ra môi trường minh bạch, năng động, toàn diện cho người dân, doanh nghiệp và chính quyền, đưa Việt Nam tiến nhanh vào kỷ nguyên kinh tế số.