Đồng bằng sông Cửu Long: GRDP tăng cao nhưng chưa bền vững

3 năm liên tiếp tăng trưởng GRDP cao hơn cả nước

Báo cáo Kinh tế thường niên Đồng bằng sông Cửu Long 2024 được Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam thực hiện và công bố đã phác họa bức tranh toàn diện về Đồng bằng sông Cửu Long, cũng như những tiềm năng, cơ hội mà khu vực này đang sở hữu để có thể đưa kinh tế bứt tốc trong thời gian tới.

Năm 2024, GRDP của Đồng bằng sông Cửu Long tăng trưởng 7,3%, cao hơn mức trung bình cả nước là 7,1%. Ảnh minh họa

Được biết, đây là báo cáo lần thứ 4 về kinh tế Đồng bằng sông Cửu Long được VCCI thực hiện. Báo cáo nêu rõ, năm 2024, GRDP của Đồng bằng sông Cửu Long tăng trưởng 7,3%, cao hơn mức trung bình cả nước là 7,1%, đánh dấu năm thứ 3 liên tiếp Đồng bằng sông Cửu Long vượt tốc độ tăng trưởng chung cả nước.

Trong đó nổi bật là, kim ngạch xuất khẩu của vùng đạt hơn 28 tỷ USD, tăng 15,9% năm trước. Thặng dư thương mại của vùng đạt 14,4 tỷ USD, chiếm 58% tổng thặng dư thương mại của Việt Nam. Các tỉnh Long An, Tiền Giang dẫn đầu nhờ xuất khẩu công nghiệp chế biến, chế tạo, trong khi các tỉnh khác ghi nhận mức tăng trưởng cao nhờ gạo, thuỷ sản và trái cây.

Báo cáo cũng ghi nhận, năm 2024, chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) vùng Đồng bằng sông Cửu Long đạt 12,2%, cao hơn mức trung bình cả nước và là mức cao nhất trong thập niên trở lại đây. Hiệu ứng lan toả công nghiệp từ Đông Nam Bộ, đặc biệt từ Thành phố Hồ Chí Minh ngày càng ảnh hưởng mạnh đến khu vực này, tuy nhiên, mức độ lan toả này không đều, tập trung chủ yếu ở các địa phương có giao thông thuận lợi với Thành phố Hồ Chí Minh.

Đồng bằng công Cửu Long cần gỡ "nút thắt" thu hút vốn đầu tư. Ảnh: ST

Gỡ "nút thắt" huy động vốn để tăng trưởng bứt phá

Dù đạt kết quả khá tích cực, nhưng theo báo cáo của VCCI, nền tảng kinh tế của Đồng bằng sông Cửu Long chưa thực sự vững chắc. Cơ cấu kinh tế hầu như không có thay đổi. Các nguồn đầu tư công, tư nhân và đầu tư trực tiếp nước ngoài vào vùng Đồng bằng sông Cửu Long đều thấp do thiếu cơ hội kinh tế và hạ tầng giao thông phát triển kém.

Cùng với đó, biến đổi khí hậu và xâm nhập mặn gây ảnh hưởng tiêu cực đến kinh tế nông hộ, làm trầm trọng thêm tình trạng nghèo đói. Những yếu tố này, cùng với nguy cơ gia tăng bảo hộ thương mại toàn cầu có thể khiến Đồng bằng sông Cửu Long gặp khó khăn trong việc duy trì tốc độ tăng trưởng cao trong tương lai.

Báo cáo cũng cho thấy, điểm sáng trong huy động vốn của Đồng bằng sông Cửu Long giai đoạn 2021-2025 đó là, được Chính phủ huy động hơn 2,5 tỷ USD từ nguồn vốn quốc tế cho các dự án phát triển bền vững. Tuy nhiên, các nguồn vốn còn lại như đầu tư công, đầu tư tư nhân và đầu tư trực tiếp nước ngoài đều gặp vấn đề nghiêm trọng, không chỉ về quy mô mà còn về hiệu quả phân bổ vốn.

Cụ thể, thu hút FDI của Đồng bằng sông Cửu Long năm qua được 142 dự án, với tổng vốn đăng ký là 759 triệu USD, chiếm chưa tới 2% tổng vốn FDI mới của cả nước và thấp hơn đáng kể so với các vùng khác. Vốn FDI cũng chỉ chiếm chưa tới 6,8% tổng vốn đầu tư toàn xã hội của vùng, thấp hơn mức 16,3% so với mức chung cả nước.

Theo đó, những rào cản khiến Đồng bằng sông Cửu Long khó thu hút FDI được chỉ ra, đó là hạn chế về cơ sở hạ tầng, chi phí đầu tư cao, quy mô thị trường nhỏ, thiếu lao động kỹ năng và rủi ro biến đổi khí hậu.

Báo cáo của VCCI cũng nêu rõ, mặc dù đã có những chuyển biến tích cực, nhưng kinh tế đồng bằng sông Cửu Long vẫn bộc lộ nhiều điểm hạn chế, cơ cấu kinh tế chuyển dịch chậm, nhiều địa phương trong vùng vẫn thâm hụt ngân sách và cần trợ giúp từ trung ương. Đặc biệt, việc huy động vốn vẫn được đánh giá là "nút thắt" lớn đối với sự phát triển của khu vực này.

Theo ông Phạm Tấn Công - Chủ tịch VCCI, Báo cáo Kinh tế thường niên Đồng bằng sông Cửu Long là một nhiệm vụ quan trọng của VCCI, thực hiện theo nhiệm vụ được giao tại Nghị quyết số 57/NQ-CP ngày 21/4/2022 của Chính phủ về các nhiệm vụ, giải pháp hoàn thiện thể chế vùng kinh tế - xã hội.

Thông qua báo cáo, VCCI đề xuất, tham mưu trung ương cần tiếp tục quan tâm đầu tư hơn nữa cho vùng đất này. Bên cạnh đó, chính quyền các địa phương cần có trách nhiệm hơn trong thúc đẩy cải cách thể chế, môi trường đầu tư, kinh doanh để gia tăng tính hấp dẫn cho doanh nghiệp và nhà đầu tư. Đồng thời, VCCI khuyến nghị các doanh nghiệp trong và ngoài nước cần tiếp cận cơ hội mới từ vùng đất này để cùng hưởng lợi và phát triển.