Doanh nghiệp Việt trước yêu cầu thích ứng với xu hướng tiêu dùng xanh

Tiêu dùng bền vững, trụ cột cho một nền kinh tế hiện đại

Diễn đàn Tiếp thị và Tiêu dùng Việt Nam 2025, diễn ra tại Khách sạn Hà Nội Daewoo (Hà Nội) do Viện Nghiên cứu Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh (BCSI) phối hợp cùng các đơn vị liên quan tổ chức, đã ghi dấu ấn với phiên thảo luận trọng tâm với chủ đề: “Doanh nghiệp cần làm gì để thích ứng với thị trường tiếp thị và tiêu dùng xanh bền vững?”.

Phiên thảo luận diễn ra dưới sự điều phối của TS.Võ Trí Thành - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh, cùng quy tụ sự tham gia của nhiều chuyên gia kinh tế, nhà quản lý, đại diện hiệp hội và cộng đồng doanh nghiệp, mang đến những góc nhìn đa chiều về cơ hội lẫn thách thức.

Trong bối cảnh xu hướng tiêu dùng xanh, minh bạch và bền vững ngày càng trở thành dòng chảy chủ đạo, tác động sâu rộng đến chiến lược sản xuất, mô hình kinh doanh và hành vi tiêu dùng, đây được xem là diễn đàn quan trọng để doanh nghiệp Việt Nam tìm lời giải cho sự thích ứng và phát triển dài hạn.

Phát biểu tại phiên thảo luận, bà Trần Thị Hồng Minh - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Chiến lược nhấn mạnh, tiếp thị và tiêu dùng không chỉ gói gọn trong sản xuất hay phân phối hàng hóa, mà còn phản ánh văn hóa thị trường, văn hóa tiêu dùng và văn hóa kinh doanh. Đây chính là những yếu tố nền tảng để xây dựng một nền kinh tế hiện đại. 

Theo bà Trần Thị Hồng Minh, để doanh nghiệp Việt tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu, sản xuất xanh và tiêu dùng bền vững là điều kiện tiên quyết. Thực tế, người tiêu dùng trong nước ngày càng sẵn sàng chi trả cao hơn cho sản phẩm xanh, thân thiện với môi trường.

“Nếu không có chiến lược sản xuất xanh, doanh nghiệp khó có thể trụ vững trên cả thị trường trong nước lẫn quốc tế,” bà khẳng định.

Nhận định này cho thấy tiêu dùng bền vững không còn là khái niệm xa vời, mà đã trở thành yêu cầu thiết yếu. Đổi mới tư duy sản xuất, gắn phát triển kinh tế với văn hóa tiêu dùng chính là chìa khóa để doanh nghiệp Việt khẳng định vị thế trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu.

PGS.TS.Nguyễn Đức Độ - Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Tài chính (Học viện Tài chính) chỉ ra rằng: phát triển xanh là xu thế tất yếu nhưng khó triển khai, khi chi phí sản phẩm xanh thường cao hơn, khiến người tiêu dùng còn e dè. Bởi doanh nghiệp vừa phải đảm bảo chất lượng, vừa có lộ trình giảm chi phí, trong khi Nhà nước cần đồng hành bằng chính sách hỗ trợ và tiêu chuẩn môi trường rõ ràng. Đây chính là bài toán chi phí, rào cản lớn nhất mà doanh nghiệp Việt phải vượt qua để tiến tới xanh hóa sản xuất.

Chuỗi cung ứng bền vững và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp

“Xanh và bền vững không” chỉ dừng lại ở những tính toán về chi phí đầu tư hay thay đổi mô hình kinh doanh, mà còn đặt ra yêu cầu cao hơn về xây dựng thương hiệu, gìn giữ niềm tin thị trường và thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp. Đây chính là thước đo để đánh giá mức độ trưởng thành, uy tín cũng như khả năng cạnh tranh dài hạn của mỗi doanh nghiệp trong tiến trình hội nhập.

Từ góc nhìn thương hiệu, PGS.TS. Nguyễn Quốc Thịnh - chuyên gia xây dựng thương hiệu trường Đại học Thương mại, Viện Nghiên cứu Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh cho rằng, tiêu dùng bền vững cần được tiếp cận đa chiều.

PGS.TS. Nguyễn Quốc Thịnh phân tích, tiêu dùng diễn ra ở cả cấp độ cá nhân và tổ chức. Đơn cử, việc khách sạn thay chai nhựa dùng một lần bằng chai thủy tinh là một hành động tiêu dùng có trách nhiệm; ngược lại, doanh nghiệp sử dụng phần mềm lậu hay nguyên liệu không rõ nguồn gốc cũng là “tiêu dùng”, nhưng thiếu bền vững và gây hệ lụy.

Theo ông Thịnh, chuỗi cung ứng bền vững phải đồng thời đáp ứng ba yếu tố: kinh tế, xã hội và môi trường; đồng thời cảnh báo, tình trạng quảng cáo sai sự thật ngày càng phổ biến, ảnh hưởng trực tiếp đến người tiêu dùng đặc biệt là phụ nữ, nhóm chiếm tỷ trọng lớn trong thương mại điện tử.

Ngoài ra, một điểm yếu khác rất cần được chú trọng, chính là nhiều doanh nghiệp hiện nay chưa chú trọng quản lý tài sản trí tuệ, dẫn đến việc mất lợi thế trong phát triển kinh tế sáng tạo.

Phân tích này cho thấy tiêu dùng bền vững không chỉ là vấn đề môi trường, mà còn liên quan đến đạo đức kinh doanh và trách nhiệm xã hội. Thiếu minh bạch hay coi nhẹ tài sản trí tuệ đồng nghĩa với đánh mất niềm tin của người tiêu dùng và tự kìm hãm khả năng phát triển thương hiệu.

Ở góc độ thực tiễn, ông Nguyễn Viết Thịnh, Tổng Giám đốc CGS Việt Nam, nhấn mạnh hai yêu cầu cấp thiết: hoàn thiện chính sách, đặc biệt trong lĩnh vực thực phẩm; và đổi mới cách truyền thông với cộng đồng. 

“Người tiêu dùng hiện nay quan sát rất kỹ, nếu sản phẩm không thực sự có chất lượng và giá trị bền vững thì sẽ khó đứng vững trên thị trường. Do đó, doanh nghiệp phải phục vụ đúng nhu cầu trước mắt và lâu dài của xã hội", ông Nguyễn Viết Thịnh lưu ý.

Có thể thấy, “xanh” và “bền vững” không chỉ là lựa chọn, mà đã trở thành con đường tất yếu cho sự phát triển của doanh nghiệp Việt Nam. Đây không chỉ là bài toán chi phí hay mô hình kinh doanh, mà còn gắn với trách nhiệm xã hội, giá trị thương hiệu và niềm tin của người tiêu dùng.

Khi doanh nghiệp biết gắn lợi nhuận với đạo đức kinh doanh, minh bạch và sáng tạo, đồng thời có sự đồng hành của Nhà nước qua chính sách và sự lựa chọn có trách nhiệm từ người tiêu dùng, thị trường Việt Nam hoàn toàn có thể tạo dựng một hệ sinh thái tiêu dùng bền vững, khẳng định vị thế trên cả thị trường trong nước lẫn quốc tế.

Tiêu dùng xanh và phát triển bền vững không chỉ là một xu thế mang tính thời đại, mà còn là con đường tất yếu để doanh nghiệp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh; đây không chỉ là yêu cầu của hội nhập, mà còn là trách nhiệm đối với môi trường, xã hội và các thế hệ tương lai. Khi doanh nghiệp biết gắn tăng trưởng kinh tế với giá trị bền vững, thị trường Việt Nam sẽ có cơ hội vươn lên mạnh mẽ hơn trong chuỗi giá trị toàn cầu.