Doanh nghiệp 'hiến kế' hoàn thiện dự thảo Luật Thương mại điện tử

Cần phân biệt rõ mạng xã hội và sàn thương mại điện tử

Trong khuôn khổ hội thảo “Lấy ý kiến doanh nghiệp dự thảo Luật Thương mại điện tử” do Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) phối hợp với Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức ngày 5/9, ông Trần Mạnh Hùng, Luật sư điều hành, Công ty Luật Baker & McKenzie đã có những chia sẻ về góc độ pháp lý đối với dự thảo Luật Thương mại điện tử.

Theo ông Hùng, tại Điều 2 của dự thảo Luật Thương mại điện tử quy định phạm vi áp dụng đối với tất cả tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước tham gia hoạt động thương mại điện tử tại Việt Nam. Tuy nhiên, so với Nghị định 52/2013/NĐ-CP của Chính phủ về thương mại điện tử, có thể thấy trước đây đã có sự loại trừ đối với một số lĩnh vực đặc thù như dịch vụ tài chính, ngân hàng, phát hành sản phẩm nội dung thông tin số, dịch vụ phát thanh, truyền hình… vốn đã được điều chỉnh bởi pháp luật chuyên ngành.

Trong khi đó, dự thảo lần này mở rộng gần như bao trùm tất cả, dẫn đến phạm vi điều chỉnh quá rộng. Điều này có thể tạo ra rào cản cho đầu tư nước ngoài, hạn chế khả năng tiếp cận đổi mới sáng tạo toàn cầu và làm giảm năng lực cạnh tranh của Việt Nam so với các quốc gia trong khu vực.

“Do đó, chúng tôi kiến nghị Ban soạn thảo nên xem xét bổ sung cơ chế loại trừ tương tự như Nghị định 52, thay vì gom toàn bộ vào một phạm vi điều chỉnh duy nhất”, ông Hùng cho biết.

Bên cạnh đó, ông Hùng cho rằng, liên quan đến Điều 27.1 dự thảo Luật, quy định yêu cầu chủ quản nền tảng thương mại điện tử nước ngoài phải thành lập pháp nhân tại Việt Nam khi đáp ứng một số tiêu chí nhất định.

“Chúng tôi cho rằng, quy định này tiềm ẩn nguy cơ tạo gánh nặng không cần thiết cho nhà đầu tư nước ngoài, có thể mâu thuẫn với các cam kết quốc tế mà Việt Nam đã tham gia. Chẳng hạn, Hiệp định Đối tác toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) đã nêu rõ cần tránh tạo ra các quy định gây trở ngại không cần thiết đối với giao dịch điện tử. Vì vậy, chúng tôi kiến nghị nên loại bỏ yêu cầu thành lập pháp nhân bắt buộc này để bảo đảm tính thông thoáng và phù hợp với thông lệ quốc tế”, ông Hùng chỉ ra.

Thông tin thêm, đại diện Công ty Luật Baker & McKenzie cho hay, liên quan đến cách phân loại mạng xã hội có tính năng thương mại điện tử, Dự thảo Luật hiện nay đang xếp mạng xã hội có hoạt động giao dịch giữa người dùng vào một loại hình riêng nhưng lại áp dụng gần như toàn bộ nghĩa vụ như các sàn thương mại điện tử truyền thống.

"Việc áp đặt toàn bộ nghĩa vụ như với sàn thương mại điện tử truyền thống sẽ vừa không khả thi về kỹ thuật, vừa không hợp lý về thực tế”, ông Hùng nhận định.

Luật hóa trách nhiệm giữa các nền tảng

Cũng tại hội thảo, ông Phan Mạnh Hà, Giám đốc Đối ngoại Shopee Việt Nam đã nêu về vấn đề bình đẳng trong áp dụng pháp luật giữa các nền tảng thương mại điện tử trong nước và xuyên biên giới.

Ông Hà cho rằng, dự thảo hiện nay chưa thực sự tạo ra một sân chơi bình đẳng. Thực tế, các nền tảng trong nước như Chợ Tốt hay Shopee (dù là nhà đầu tư nước ngoài nhưng đã thành lập pháp nhân tại Việt Nam) đều phải tuân thủ đầy đủ quy định pháp luật Việt Nam. Trong khi đó, nhiều nền tảng xuyên biên giới gần như chưa chịu bất kỳ ràng buộc nào.

Ngoài ra, liên quan đến việc sàn thương mại điện tử không được hạn chế quyền tự do lựa chọn dịch vụ vận chuyển của người mua, người bán, Giám đốc Đối ngoại Shopee Việt Nam cho biết, các bên cần nhìn nhận thương mại điện tử là một dịch vụ trọn gói, bao gồm tạo lập môi trường mua bán, bảo đảm thanh toán, tổ chức vận chuyển và giải quyết tranh chấp. Nếu chỉ coi sàn là nơi kết nối đơn thuần giữa người mua và người bán thì thương mại điện tử sẽ không bao giờ phát triển mạnh mẽ.

“Thực tế, chính nhờ các sàn đứng ra đảm bảo chất lượng, chịu trách nhiệm về đơn hàng và dịch vụ mà người tiêu dùng mới dám tin tưởng mua sắm trực tuyến, kể cả các sản phẩm giá trị cao như điện thoại hay thiết bị điện tử. Người tiêu dùng không quan tâm đến việc sàn làm việc với đơn vị logistics nào, mà chỉ quan tâm dịch vụ của sàn đó có nhanh, chất lượng, uy tín hay không. Nói cách khác, trách nhiệm của sàn là tổng thể và đó là yếu tố quan trọng nhất tạo nên niềm tin, giúp thương mại điện tử Việt Nam tăng trưởng mạnh mẽ trong những năm qua”, ông Hà đánh giá. 

Đại diện Shopee mong muốn dự thảo Luật Thương mại điện tử được hoàn thiện theo hướng bảo đảm sự bình đẳng giữa các thành phần kinh tế và tạo điều kiện cho thương mại điện tử phát triển lành mạnh, bền vững, dựa trên niềm tin của người tiêu dùng và sự minh bạch của pháp luật.

Bộ Công Thương đang soạn thảo dự thảo Luật Thương mại điện tử và dự kiến trình Quốc hội thông qua vào kỳ họp tháng 10 tới. Dự thảo là văn bản quan trọng, tác động đến các doanh nghiệp, hộ kinh doanh tham gia vào hoạt động bán hàng, cung cấp dịch vụ trên không gian mạng.