Ông Lê Minh Chuẩn - Chủ tịch HĐTV TKV (thứ 3 từ trái sang) kiểm tra sản xuất hầm lò tại Công ty Than Dương Huy |
Mùa xuân năm 1965, khi Bác Hồ về vui Tết với thợ mỏ Quảng Ninh, Người rất tự hào vì nước ta đã sản xuất được 3,2 triệu tấn than sạch. Ngày 15/11/1968, khi gặp đoàn đại biểu cán bộ, công nhân ngành than, Bác Hồ đã không nhắc đến mục tiêu 5 triệu tấn than mà Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ III đã vạch ra vì Người hiểu rõ vùng mỏ đang gặp rất nhiều khó khăn do chiến tranh và tổ chức quản lý bộc lộ nhiều bất cập. Người để lại những di huấn quan trọng với mong muốn: “Đẩy mạnh ngành than trở thành một ngành kinh tế gương mẫu…”.
Đến năm 1994, sau 8 năm bước vào đổi mới, sản lượng than vẫn chưa thể vượt qua mốc 5 triệu tấn. Việc ra đời Tổng công ty Than Việt Nam (tiền thân của TKV) theo mô hình tập đoàn kinh tế mạnh với những cơ chế tự chủ hoàn toàn mới đã mở ra sức tăng trưởng mạnh mẽ của các doanh nghiệp sản xuất, tiêu thụ than, góp phần quan trọng cho sức phát triển của nền kinh tế nước nhà. Sau khi vượt qua sản lượng 10 triệu tấn trước năm 2000, ngành than tiếp tục nâng lên 20-30 rồi 40 triệu tấn… dù có lúc, kho than ứ đọng hơn 10 triệu tấn (gấp đôi sản lượng toàn ngành năm 1994), tưởng TKV không thể gượng dậy nổi.
Nhắc lại những điều này để nhận thức sâu sắc hơn bản lĩnh của TKV và truyền thống sáng tạo, dũng cảm, đồng tâm của thợ mỏ Việt Nam. Theo đánh giá của Chính phủ, năm 2019, TKV đạt mức tăng trưởng trên 14 % dẫn đầu khối công nghiệp nhờ sự năng động đổi mới toàn diện dây chuyền sản xuất theo mô hình 4.0 kết hợp với tái cơ cấu tổ chức, quyết liệt trong điều hành quản lý, mở rộng thị trường và linh hoạt trong chế biến, đưa sản lượng tiêu thụ lên trên 45 triệu tấn, doanh thu ước đạt trên 130.000 tỷ đồng. Đây là mức cao nhất kể từ ngày thành lập Tập đoàn.
25 năm qua, TKV đã sản xuất và tiêu thụ trên 715 triệu tấn than, bốc xúc gần 3.400 triệu m3 đất đá, đào trên 5.200 km đường lò xuyên đá (gấp 3 lần chiều dài đất nước), đào tạo trên 100.000 công nhân kỹ thuật, đào tạo lại 50.000 cán bộ, công nhân có đủ trình độ năng lực điều hành dây chuyền sản xuất hiện đại theo cơ chế quản lý mới với yêu cầu ngày càng cao, khai thác ngày càng xuống sâu và co hẹp. Quá trình cơ giới hóa khai thác hầm lò ở Việt Nam được các chuyên gia nước ngoài đánh giá là thành tựu phi thường trong điều kiện địa chất phức tạp, đất đá quá rắn, nguồn than lại cắm sâu xuống phía biển, môi trường khí hậu nhiệt đới, bão lũ thường xuyên, trong các đường lò không chỉ có khí độc, khí cháy mà còn có những phay cát, những túi nước khổng lồ làm tăng hệ số rủi ro mà những thiết bị hiện đại nhất vẫn chưa thích nghi, chưa thể làm chủ hết…
Khó khăn trên đòi hỏi sự sáng tạo, điều chỉnh trong từng khâu chuẩn bị sản xuất, cải tiến tổ chức điều hành sâu sát, quyết liệt, kịp thời từng ca, từng ngày. Các công ty Mông Dương, Hà Lầm, Mạo Khê, Vàng Danh… đã có nhiều nỗ lực trong việc nâng cao trình độ cho cán bộ, công nhân, lượng định sớm những bất trắc khi nổ mìn, mở lò đá, lò chợ, tập trung khắc phục nhanh những khâu yếu, đảm bảo tối đa sự an toàn để công nhân yên tâm mở rộng diện khai thác, nâng cao công suất lò chợ, đưa sản lượng các mỏ hầm lò lên ngang và cao hơn các mỏ cơ khí lộ thiên, có mỏ đã đạt trên 3,5 triệu tấn/năm. Tuy nhiên, tỷ trọng than khai thác cơ giới chỉ mới chiếm dưới 20% trong sản lượng từ hầm lò, TKV đang tiếp tục đầu tư từ 15.000 -20.000 tỷ đồng trong năm 2020 để mở rộng diện khai thác cơ khí hầm lò, dần thay thế cho cơ khí lộ thiên khi phải xuống rất sâu, hệ số bóc đất đá rất lớn (bóc 10-15 m3 đất đá mới lấy được một tấn than); tiếp tục đầu tư cho các khâu thăm dò, khoan nổ, vận tải, sàng tuyển và chế biến để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng than đang tăng nhanh, bảo đảm đủ than cho tiêu dùng trong nước.
Ngành than trên đường hiện đại hóa |
Để tạo điều kiện cho Tập đoàn TKV tiếp tục tăng tốc, vừa qua Chính phủ đã chỉ đạo các Bộ: Công Thương, Tài chính, Tài nguyên và Môi trường, Kế hoạch và Đầu tư và các ngành liên quan nhanh chóng tháo gỡ những vướng mắc, khó khăn trong việc thực hiện Quy hoạch phát triển ngành than Việt Nam đến năm 2020, có xét triển vọng đến năm 2030 (điều chỉnh) được phê duyệt tại Quyết định số 403/QĐ-TTg (Quy hoạch 403); thực hiện nhanh việc cấp phép thăm dò, cấp và gia hạn giấy phép khai thác, nhất là cấp phép khai thác các dự án mới có công suất lớn như Khe Chàm II và IV, -150 Mạo Khê… nhằm sớm huy động sản lượng từ các dự án lớn. Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp phối hợp với Bộ Công Thương chỉ đạo TKV triển khai kế hoạch mở rộng thị trường than, nhập khẩu than hợp lý, đồng thời nâng cao năng suất lao động, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đẩy mạnh ứng dụng khoa học - công nghệ trong tất cả các khâu, tăng thu nhập cho công nhân và tăng cường bảo đảm an toàn lao động, triển khai nhanh cổ phần hóa TKV trong năm 2020.
25 năm qua, TKV đã đưa sản lượng tiêu thụ than tăng gấp 10 lần, đưa thu nhập bình quân hàng năm của thợ mỏ tăng trên 12%, luôn có cách làm sáng tạo với ý thức trách nhiệm cao; không ngừng cải thiện đời sống vật chất, văn hóa và trí thức hóa cho 73.000 cán bộ, công nhân, tạo nên những diện mạo mới rất đáng tự hào. |