Điện khí LNG: Cơ hội và thách thức

Phù hợp với xu thế của thế giới

Làn sóng đổ bộ vào làm nhà máy điện khí LNG cũng được cho là có liên quan đến Nghị quyết 55/NQ-BCT về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 với yêu cầu phải chú trọng phát triển nhanh chóng nhiệt điện khí LNG, đồng thời phải ưu tiên phát triển hạ tầng nhập khẩu và phân phối LNG. Theo đó, mục tiêu cho tới năm 2030, Việt Nam phải nhập khẩu 8 tỷ m³ LNG/năm, từ con số 0 hiện nay.

Nhà máy Track 4A ở Malaysia là nơi đầu tiên trên thế giới triển khai thành công công nghệ tuabin khí 9HA.02 của GE

Việc hướng sự quan tâm vào điện khí LNG cũng được cho là bởi những ưu điểm của loại hình này với vấn đề đảm bảo cấp điện ổn định và giảm thiểu tác động tới môi trường. Theo hướng này, gia tăng tỷ lệ nhiệt điện khí LNG trong cơ cấu nguồn điện quốc gia đã được triển khai.

“Dự thảo Quy hoạch phát triển Điện lực quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn tới năm 2045 (Quy hoạch Điện VIII) đang đề xuất nâng công suất nhiệt điện khí hiện tại lên gấp bốn lần vào năm 2030, thành 28 GW (28.000 MW) tương đương 21% tổng công suất toàn hệ thống. Phần lớn trong số này dự kiến sẽ sử dụng LNG nhập khẩu”, Báo cáo xuất bản tháng 1/2021 của Viện Kinh tế năng lượng và Phân tích tài chính (IEEFA) viết.

“Dường như chưa bao giờ ngành điện Việt Nam lại được chứng kiến một làn sóng các nhà đầu tư bày tỏ quan tâm chưa từng có trong lịch sử”- IEEFA nhận xét.

Đối với các nhà đầu tư, họ đã tích cực truyền đi thông điệp rằng khí thiên nhiên có thể là “nhiên liệu chuyển dịch sạch” và các tổ máy nhiệt điện khí với khả năng chạy phủ đỉnh sẽ là nguồn công suất cần thiết để bổ trợ cho các nguồn điện tái tạo không ổn định.

Theo các chuyên gia, điện khí LNG có ưu điểm linh hoạt, có thể thay đổi khi cần. Ngoài ra, lượng phát thải các bon ít hơn một nửa so với điện than, phương pháp giúp giảm hoặc giảm triệt để lượng phát thải các bon nhờ dùng hydrogen và phương pháp thu giữ và cô lập các bon (CCS). Đồng thời điện khí LNG có khả năng đạt hơn 90% hệ số công suất khi cần thiết, không gặp phải tình trạng gián đoạn và phụ thuộc vào thiên nhiên như điện gió hay điện mặt trời.

Với thực tế CO2 trong khí quyển đang tăng lên, chủ yếu là do tác động của con người, việc ngành điện có nhiệm vụ và phương pháp tiếp cận đa chiều để thực hiện các bước quan trọng nhằm giảm nhanh phát thải khí nhà kính và giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu trên quy mô lớn được cho là rất phù hợp với xu thế của thế giới.

“Cơ quan Năng lượng quốc tế (IEA) cho rằng, để đạt được những cải tiến về hiệu suất nguồn điện, thay vì dành thời gian xây dựng các nguồn điện tái tạo mới, có thể chuyển đổi từ điện than sang điện khí để giảm phát thải nhanh chóng hơn” - ông Vic Abate, Phó chủ tịch GE, Tổng giám đốc công nghệ, cựu Tổng giám đốc của GE Gas Power và GE Renewable Energy - cho hay.

Vẫn còn thách thức

Về tiến độ triển khai dự án LNG, các chuyên gia đến từ lĩnh vực năng lượng và một số nhà tư vấn môi giới dự án, thu xếp tài chính cũng cho rằng, thử thách lớn nhất là đàm phán Hợp đồng mua bán điện (PPA).

“Việc đàm phán PPA phải thực hiện theo đúng quy định của Bộ Công Thương. Theo đó, hồ sơ dự án đã được duyệt phải có trước khi đàm phán. Dựa trên chi phí đầu tư, dòng tiền vào - ra, lợi nhuận nhất định, tỷ lệ chiết khấu… sẽ ra giá mua điện mà nhà đầu tư mong muốn bán. Trừ trường hợp cam kết giá bán suốt đời không vượt quá 7 UScent/kWh sẽ khiến EVN ký ngay PPA, chứ còn giá khác thì đều phải mất công tính toán” - ông Nguyễn Bình - chuyên gia tư vấn các dự án điện nhận xét.

Các nhà đầu tư khác cũng cho rằng, do Chính phủ khẳng định không cấp bảo lãnh nào, và việc phát điện sẽ là cạnh tranh trên thị trường nên quyết định đầu tư nhà máy điện độc lập đòi hỏi nhà đầu tư phải rất nỗ lực.

Theo nhiều chuyên gia, có khoảng 50% các dự án điện khí đang được đề xuất nghiên cứu, xây dựng là các Tổ hợp dự án tích hợp với đầy đủ các cấu phần từ cảng nhập khẩu LNG, bồn chứa, hệ thống tái hóa khí, đường ống dẫn khí và nhà máy phát điện. Các dự án còn lại đơn thuần là các nhà máy phát điện chạy khí LNG.

Tuabine 9HA.02

Dẫu vậy hiện vẫn chưa có dự án điện khí LNG nào được khởi công xây dựng bởi chưa hoàn tất được các hợp đồng liên quan tới hoạt động của nhà máy, mà đáng chú ý nhất là PPA.

Ngay cả Dự án LNG Bạc Liêu dù đã được cấp phép đầu năm 2020 và rất tự tin quảng bá về mình, hiện vẫn đang đàm phán PPA mà chưa nhìn thấy vạch đích để có thể bước sang phần triển khai trên thực địa.

Điểm cộng từ công nghệ

Bên cạnh khuyến cáo về quy mô kho cảng LNG, các chuyên gia cũng cho rằng, sử dụng những công nghệ mới, mang tính đột phá sẽ mang lại hiệu suất cao sẽ là điểm cộng lâu dài cho Nhà máy điện khí LNG trong vấn đề tối ưu hóa chi phí.

Trong cuộc đua của công nghệ, với hai kỷ lục thế giới về vận hành nhà máy điện hiệu suất cao nhất so với các dòng tuabin dành cho máy có tần số 50 và 60Hz, công nghệ thế hệ H của GE cũng đang được nhiều dự án LNG tại Việt Nam quan tâm bởi giúp tiết kiệm chi phí đáng kể so với các công nghệ khác trong ngành.

“Nhà máy tuabin thế hệ H mang đến chi phí vốn và chi phí chuyển đổi nhiên liệu thấp nhất tính cho cả vòng đời máy và tổng chi phí sở hữu. Một nhà máy chu trình hỗn hợp thế hệ H có công suất 1.000 MW chiếm diện tích khoảng 0,05 km2 so với 20 km2 của trang trại điện gió trên bờ hay Nhà máy điện mặt trời có cùng quy mô” - ông Christophe DuFault, Giám đốc thực hiện dự án khu vực châu Á của GE Gas Power nói và cho biết thêm, hiện các tuabin khí HA của GE là những tuabin khí lớn nhất và đạt hiệu suất cao nhất trên thế giới và đã có hơn 120 đơn hàng từ hơn 48 khách hàng trên 20 quốc gia và vùng lãnh thổ.

Với tiềm năng phát triển mạnh mẽ, châu Á - Thái Bình Dương hiện được IEA cho là “nơi sẽ có nhiều sự đột phá trong phát triển nhà máy điện khí LNG của thập kỷ 2021-2030”. Bởi vậy, việc Nhà máy Track 4A của Công ty Southern Power Generation ở Malaysia trở thành nơi đầu tiên trên thế giới triển khai thành công công nghệ tuabin khí 9HA.02 của GE rất được quan tâm.

Lý do là bởi GE có hơn 80 năm cung cấp và xây dựng nhà máy điện chu trình hỗn hợp, 29 năm ra mắt công nghệ thế hệ H đầu tiên, hơn 850.000 giờ vận hành công nghệ thế hệ H thứ hai (số liệu cập nhật đến tháng 2/2021). Hiện dòng tuabin thế hệ H của GE đang cung cấp 21,5 GW tại 24 địa điểm trên toàn cầu và được theo dõi hàng ngày tại trung tâm ở Kuala Lumpur.

Ngoài khả năng cung cấp hiệu suất năng lượng vượt trội và khả năng tiết kiệm chi phí, dòng tuabin thế hệ H mới của GE cũng giúp cắt giảm lượng phát thải - yếu tố then chốt giúp đảm bảo tương lai ngành năng lượng ở châu Á - Thái Bình Dương.

Dẫu vậy các chuyên gia cũng cho rằng, dù LNG có thể là giải pháp vượt trội hơn so với các nguồn nhiên liệu hóa thạch khác cả về hiệu suất và lượng khí phát thải nhưng cả hai lợi thế cạnh tranh này lại phụ thuộc nhiều vào công nghệ liên quan.