Dịch coronavirus đang gây căng thẳng nền kinh tế toàn cầu

Kể từ cuộc khủng hoảng mới đây của Trung Quốc khi dịch SARS bùng phát năm 2003, tỷ trọng sản lượng kinh tế toàn cầu của nước này đã tăng gấp bốn lần lên khoảng 17%. Trung Quốc hiện là thị trường lớn nhất về ô tô mới và chất bán dẫn mới, đồng thời là thị trường lớn nhất cho du lịch quốc tế, nhà xuất khẩu hàng may mặc và dệt may hàng đầu thế giới, và cũng là nơi sản xuất nhiều PC và hầu như tất cả iPhone. Theo ước tính của các chuyên gia tại Đại học Quốc gia Australia, cú đánh toàn cầu từ đợt bùng phát dịch virus mới này có thể lớn gấp 3 đến 4 lần so với cú đánh 40 tỷ USD từ dịch SARS.

Cho đến nay, Trung Quốc đã hấp thụ hầu hết cú sốc kinh tế từ coronavirus được gọi là 2019-nCoV, đã làm chết hơn 210 người trong biên giới Trung Quốc và lây nhiễm hơn 9.950 người trên toàn cầu. Vũ Hán, thành phố có 11 triệu cư dân nơi virus bùng phát, vẫn bị cách ly khỏi thế giới. Theo sự gia hạn bắt buộc của Chính phủ Trung Quốc trong kỳ nghỉ Tết Nguyên đán, các tỉnh/thành phố tạo ra ít nhất 2/3 sản lượng kinh tế sẽ bị đóng cửa trong tuần đầu tháng 02 bao gồm cả Thượng Hải và các trung tâm sản xuất chính của miền đông. Trong khi đó, số lượng lây nhiễm virus vẫn tiếp tục tăng – và gây lo lắng. Vai trò thiết yếu của Trung Quốc trong chuỗi cung ứng toàn cầu có nghĩa là các chủ doanh nghiệp và giám đốc điều hành trên toàn thế giới đang bị buộc phải suy ngẫm về những gì sẽ xảy ra trong một cuộc khủng hoảng kéo dài.

Các công ty quốc tế đã đổ vào Trung Quốc, mở các quầy Estée Lauder, cửa hàng Canada Goose và các showroom Rolls-Royce ở Bắc Kinh và Thượng Hải. Trong những năm gần đây, họ chuyển đến các thành phố hạng hai và hạng ba có dân số đã tăng mạnh trong quá trình đô thị hóa ở quốc gia này. Các công ty tiếp xúc nhiều với Trung Quốc, từ Starbucks Corp đến Tesla Inc., đã kiềm chế dự đoán virus sẽ ảnh hưởng đến nhu cầu như thế nào và cập nhật dự báo nhiều hơn. Apple Inc. và Microsoft Corp đã đưa ra phạm vi dự báo rộng hơn bình thường trong quý trong bối cảnh không chắc chắn về tác động của virus.

Các thị trường đều hy vọng các quan chức y tế có thể ngăn chặn sự lây lan của virus đủ để trở lại nhịp sống bình thường trong vài tuần tới. Một loại vacxin có thể là vài tháng hoặc thậm chí nhiều năm để tìm ra. Dịch SARS đã được tuyên bố là một trường hợp khẩn cấp về sức khỏe toàn cầu vào tháng 3/2003 và được kiềm chế trong tháng 7 năm đó. Điều đáng sợ là bởi vì 2019-nCoV có các triệu chứng có thể xuất hiện muộn nhất là hai tuần sau khi bị nhiễm bệnh. Trường hợp xấu nhất, nó có thể làm nản lòng những nỗ lực tốt nhất của các cơ quan y tế công cộng thế giới và phá hoại dọc theo các tuyến đường thương mại trong nhiều tháng tới.

Làn sóng tác động kinh tế đầu tiên từ virus đến vào một thời điểm nhạy cảm. Các công ty phương Tây đã giúp chuyển đổi các lễ hội Tết Nguyên đán cuối tháng 1 thành mùa mua sắm, đến thời điểm mà nó trở thành một giai đoạn quan trọng cho tăng trưởng kinh tế ở Trung Quốc. Năm nay, nó đã bị khuất phục đến mức tăng trưởng tiêu dùng trong quý đầu tiên sẽ chậm hơn một nửa ở Trung Quốc so với tốc độ tăng trưởng 5,5% được ghi nhận trong những tháng cuối năm 2019. Starbucks đã đóng cửa hơn 2.000 cửa hàng trên khắp Trung Quốc. McDonald Corp đã đóng cửa hàng trăm nhà hàng. Một số cửa hàng Walmart Inc. đang hết sản phẩm. Các công viên giải trí Walt Disney Co. ở Thượng Hải và Hồng Kông đã đóng cửa. Ngay cả trước khi Mỹ và Nhật Bản khuyến cáo các công dân của họ tránh đi du lịch đến Trung Quốc, các hãng hàng không đã dừng các chuyến bay đến nước này.

Hơn 50% trong số hơn 470 tỷ USD chip điện tử được bán mỗi năm hoặc được sử dụng trong các thiết bị được bán ở Trung Quốc hoặc đến đó để đưa vào thiết bị được bán trên toàn thế giới. Apple có khoảng 10.000 nhân viên trực tiếp tại Trung Quốc và chuỗi cung ứng có vài triệu công nhân sản xuất các sản phẩm như iPad, iPhone và Apple Watch. Công ty có trụ sở tại Cupertino, California chuẩn bị cho các kịch bản cực đoan như coronavirus bằng cách bắt buộc các thành phần chính phải có nguồn gốc kép - cả về nhà cung cấp và địa lý - và hiện tại chưa thể tác động lớn đến kế hoạch sản xuất.

Mặc dù vậy, hầu hết các công việc lắp ráp được thực hiện ở Trung Quốc, và do đó, việc thiếu công nhân cho các dây chuyền lắp ráp sẽ có tác động trực tiếp đến số lượng lô hàng. Thêm các tác động của mức tiêu thụ, đầu tư thấp hơn và tạm dừng sản xuất, và tác động của virus có thể khiến tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội quý I của Trung Quốc giảm xuống 4,5% - mức thấp nhất kể từ khi dữ liệu hàng quý bắt đầu vào năm 1992 - từ 6% trong ba tháng cuối năm 2019. Các hiệu ứng kích thích lớn nhất sẽ được cảm nhận bởi Hồng Kông, tiếp theo là Hàn Quốc và Nhật Bản. Đức và Nhật Bản có thể chịu một cú đánh 0,2% vào GDP, trong khi Anh và Mỹ hấp thụ một cú đánh 0,1%.

Trong và ngoài biên giới Trung Quốc, coronavirus đang làm hồi tưởng đến đỉnh điểm của cuộc chiến thương mại năm ngoái với Mỹ, khi các công ty toàn cầu đua nhau tìm giải pháp thay thế cho các nhà cung cấp Trung Quốc và tránh thuế quan. Sự bùng phát của dịch có thể thúc đẩy nhiều doanh nghiệp chuyển sản xuất sang Mỹ và Mexico như nhận định của Bộ trưởng Thương mại Mỹ Wilbur Ross.

Điều rõ ràng là virus đang tạo thêm một lớp phức tạp cho các doanh nghiệp mới bắt đầu thở phào nhẹ nhõm vì căng thẳng thương mại. Có doanh nghiệp cho rằng sự bùng phát virus này có thể còn lớn hơn so với cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc. Nhiều thập kỷ toàn cầu hóa đã khiến các nhà lãnh đạo tại các tập đoàn lớn thoải mái với thách thức logistics là di chuyển các nguồn lực từ nơi này sang nơi khác và đáp ứng nhanh chóng với sự thay đổi địa chính trị. Nhưng ý nghĩ về việc chống lại một loại virus có khả năng gây chết người vào năm 2020 đang khiến ngay cả những nhà điều hành doanh nghiệp khó tính nhất phải tạm dừng.