Đề xuất xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí

Lãng phí không chỉ xảy ra ở khu vực công

Chiều 5/11, tiếp tục Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Quốc hội thảo luận ở tổ về: Dự án Luật Quản lý thuế (sửa đổi); Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi); Luật Tiết kiệm, chống lãng phí.

Góp ý về dự thảo Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí (sửa đổi), đại biểu Trương Xuân Cừ - đoàn Hà Nội cho rằng, việc sửa đổi luật là cấp thiết nhằm khắc phục những bất cập trong phạm vi điều chỉnh, cơ chế giám sát và chế tài xử lý vi phạm, đồng thời đề nghị xây dựng bộ tiêu chí định lượng để đánh giá hiệu quả thực hành tiết kiệm trong toàn xã hội. Mở rộng phạm vi điều chỉnh, nâng cao ý thức tiết kiệm trong toàn xã hội.

Theo đại biểu Trương Xuân Cừ, một trong những điểm bất cập của Luật hiện hành là phạm vi điều chỉnh còn hẹp, chủ yếu tập trung vào khu vực Nhà nước. Trong khi đó, thực hành tiết kiệm cần được mở rộng ra toàn xã hội, từ cơ quan nhà nước, doanh nghiệp, tổ chức chính trị - xã hội đến từng người dân.

Ông Cừ cho hay, dù là tài sản cá nhân nhưng suy cho cùng cũng là tài sản của đất nước. Việc sử dụng tiết kiệm, hiệu quả là ý thức và trách nhiệm chung. Quan điểm mới này cần được thể hiện rõ trong Luật, bởi lãng phí không chỉ xảy ra ở khu vực công mà còn trong các tổ chức xã hội, các dự án hợp tác công tư (PPP) và cả khu vực doanh nghiệp, dân cư. Đồng thời, cần tăng cường giám sát, xử lý trách nhiệm người đứng đầu.

Vị đại biểu Quốc hội đoàn Hà Nội cũng đánh giá, cơ chế giám sát, thanh tra và xử lý vi phạm trong lĩnh vực tiết kiệm, chống lãng phí còn chưa hiệu quả. Nhiều cuộc giám sát của Quốc hội rất công phu, nhưng việc triển khai sau kết luận vẫn chưa mạnh mẽ, chưa thực chất.

Từ đó, đề nghị bổ sung quy định cụ thể, tăng chế tài xử lý đối với người đứng đầu khi để xảy ra lãng phí, đồng thời có cơ chế khen thưởng xứng đáng cho những đơn vị, cá nhân thực hiện tốt.

"Người đứng đầu nghiêm thì cấp dưới cũng nghiêm; người đứng đầu buông lỏng, khó tránh khỏi vi phạm. Do đó, Luật cần quy định rõ tiêu chí xử lý các hành vi vi phạm từ khiển trách, cách chức đến buộc thôi việc để bảo đảm tính răn đe và công bằng" - ông Cừ nêu rõ.

Nhấn mạnh sự cần thiết của bộ tiêu chí định lượng để đánh giá hiệu quả thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, ông Cừ bày tỏ, nếu chỉ dừng ở quy định định tính, chung chung, sẽ rất khó xác định thế nào là tiết kiệm hay lãng phí. Cần có bộ tiêu chí rõ ràng, có thể đo lường, so sánh được giữa các cơ quan, đơn vị, lĩnh vực.

Bên cạnh đó, ông Cừ đề nghị Chính phủ xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, được cập nhật thường xuyên, liên thông giữa các bộ, ngành, địa phương. Việc này không chỉ giúp minh bạch thông tin mà còn nâng cao hiệu quả quản lý, giám sát, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số.

Ngoài ra, cần ứng dụng trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn (Big Data) trong công tác này, coi đây là giải pháp quan trọng để kiểm soát, đánh giá và phòng ngừa lãng phí một cách thực chất.

Quy định rõ trách nhiệm người đứng đầu

Đại biểu Thích Bảo Nghiêm - đoàn Hà Nội bày tỏ sự đồng tình và nhất trí cao với chủ trương sửa đổi luật nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng các nguồn lực của nhà nước và xã hội.

Ông Nghiêm nhấn mạnh, trong bối cảnh sáp nhập các đơn vị hành chính cấp huyện, xã, yêu cầu về việc tinh giản biên chế, tiết kiệm ngân sách và chống lãng phí trong đầu tư công càng trở nên cấp bách.

Theo ông Nghiêm, việc sửa đổi Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2013 là cần thiết để thể chế hóa chủ trương của Đảng, tăng cường kỷ luật tài chính và đảm bảo hiệu quả sau sắp xếp bộ máy.

Nhắc tới tư tưởng tiết kiệm của Chủ tịch Hồ Chí Minh, ông Nghiêm đề xuất cần thể chế hóa tư tưởng tiết kiệm của Chủ tịch Hồ Chí Minh vào dự thảo luật. Vị đại biểu nhắc lại lời dạy của Bác: "Tiết kiệm không phải là bủn xỉn, mà là biết dùng hợp lý sức người, sức của để đem lại lợi ích lớn nhất cho Tổ quốc và nhân dân".

Từ đó, ông Nghiêm đề nghị dự thảo luật quy định rõ trách nhiệm người đứng đầu. Khi để xảy ra lãng phí, cần có quy định rõ ràng về trách nhiệm của người lãnh đạo. Công khai danh mục các dự án chậm tiến độ để người dân và Quốc hội giám sát.

Về xử lý tài sản công, cần cho phép xử lý, chuyển đổi công năng các công trình không còn sử dụng hiệu quả. Xây dựng văn hóa tiết kiệm tại mỗi cơ quan, tổ chức, coi đây là tiêu chí thi đua, đánh giá cán bộ hàng năm. Đồng thời, cần có cơ chế khen thưởng xứng đáng cho các đơn vị, cá nhân có sáng kiến và thực hiện tốt việc tiết kiệm.

Dự thảo Luật Tiết kiệm, chống lãng phí tập trung vào một số chính sách chính: Nâng cao tính chủ động, tự nguyện, tự giác trong công tác tiết kiệm, chống lãng phí để xây dựng văn hóa tiết kiệm, chống lãng phí trong toàn xã hội; xây dựng cơ chế nhận diện hành vi gây lãng phí, hành vi vi phạm trong tổ chức thực hiện phòng, chống lãng phí và chế tài xử lý đối với các hành vi này; hoàn thiện cơ sở pháp lý đầy đủ, đồng bộ cho giám sát, kiểm tra, thanh tra, phát hiện, xử lý mạnh, có tính răn đe cao đối với các hành vi lãng phí...