Đề xuất tăng mức phạt với vi phạm trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử

Bổ sung thêm các chế tài, hình thức xử phạt

Bộ Khoa học và Công nghệ đang tiến hành lấy ý kiến đối với Dự thảo Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử. Về sự cần thiết phải xây dựng Nghị định, theo Bộ Khoa học và Công nghệ, sau hơn 10 năm triển khai, thi hành Nghị định số 107/2013/NĐ-CP ngày 20/9/2013 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử, được sửa đổi, bổ sung tại Nghị định số 126/2021/NĐ-CP (Nghị định số 107/2013/NĐ-CP) trong thực tiễn, trên cơ sở ý kiến của một số bộ, ngành, địa phương, đối chiếu với quy định pháp luật hiện hành, Bộ Khoa học và Công nghệ đã tiếp nhận, tổng hợp một số vướng mắc, bất cập lớn.

Đầu tiên là sự thay đổi các quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính, thẩm quyền xử phạt. Một số chức danh có thẩm quyền xử phạt được quy định tại Nghị định số 107/2013/NĐ-CP hiện nay không còn trong bộ máy hành chính (Chánh Thanh tra Bộ Khoa học và Công nghệ, Chánh Thanh tra Sở Khoa học và Công nghệ, Trưởng đoàn Thanh tra chuyên ngành của Bộ Khoa học và Công nghệ, Sở Khoa học và Công nghệ, Chủ tịch UBND huyện, Trưởng Công an cấp huyện); đã thay đổi tên gọi, chức năng nhiệm vụ do sáp nhập, hợp nhất (các chức danh thuộc lực lượng Công an, Hải quan, Cảnh sát Biển); một số chức danh mới được bổ sung (Cơ quan chuyên môn trực thuộc Bộ, ngành và UBND tỉnh, thành phố). Theo đó, cần rà soát, chỉnh sửa và bổ sung tại Nghị định thay thế Nghị định số 107/2013/NĐ-CP.

Vấn đề bất cập thứ hai là sự thay đổi các quy định của pháp luật về năng lượng nguyên tử. Luật Năng lượng nguyên tử số 94/2025/QH15 và các văn bản hướng dẫn thi hành có liên quan đã điều chỉnh, bổ sung, quy định mới nhiều nội dung chuyên ngành về năng lượng nguyên tử. Do vậy, cần được rà soát, cập nhật và bổ sung chế tài (hành vi vi phạm, hình thức xử phạt bổ sung, biện pháp khắc phục hậu quả, v.v..) tương ứng tại Nghị định thay thế Nghị định số 107/2013/NĐ-CP.

Vấn đề bất cập thứ ba là mức xử phạt. Mức tiền phạt quy định tại Nghị định 107/2013/NĐ-CP được xây dựng trên cơ sở mặt bằng kinh tế, chỉ số giá tiêu dùng và mức thu nhập của người dân vào thời điểm năm 2013, đến nay đã hơn 10 năm, các yếu tố này đã có sự thay đổi đáng kể, theo đó mức tiền phạt của nhiều hành vi vi phạm là thấp, không đủ sức răn đe, thâm chí không còn tương xứng với lợi ích thu được từ hành vi vi phạm, không phù hợp với sự phát triển kinh tế - xã hội hiện nay; dẫn đến tình trạng vi phạm tái diễn, gây ảnh hưởng đến trật tự quản lý trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử. Vì vậy, cần thiết phải điều chỉnh mức tiền phạt để bảo đảm tính răn đe và phù hợp với các yếu tố phát triển kinh tế - xã hội.

“Từ cơ sở chính trị, pháp lý và thực tiễn đã nêu, việc xây dựng Nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử nhằm bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, giải quyết vấn đề mâu thuẫn, chồng chéo, sơ hở, bất cập và vướng mắc trong các luật và văn bản dưới luật có liên quan là rất cần thiết”, nội dung dự thảo tờ trình Chính phủ của Bộ Khoa học và Công nghệ nêu rõ.

Bảo đảm dân chủ trong xử lý vi phạm

Cũng theo Bộ Khoa học và Công nghệ, mục đích của việc xây dựng Nghị định là nhằm bảo đảm sự đầy đủ, toàn diện trong hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử, bảo đảm phù hợp với pháp luật về xử lý vi phạm hành chính; tháo gỡ những vướng mắc lớn trong thực tiễn, góp phần bảo đảm hiệu lực, hiệu quả công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trên thực tế, bảo đảm an ninh trật tự, an toàn xã hội. 

Về mặt quan điểm xây dựng, dự thảo Nghị định bảo đảm sự đầy đủ, toàn diện, thống nhất trong hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về xử lý vi phạm hành chính, tạo thuận lợi trong áp dụng pháp luật, tăng cường hiệu lực, hiệu quả trong công tác quản lý nhà nước.

Kế thừa, phát triển những quy định hợp lý, có tính nguyên tắc của Nghị định số 107/2013/NĐ-CP, đưa ra các quy định có tính khả thi, dài hạn phù hợp với các quy định của Luật Xử lý vi phạm hành chính, Luật Năng lượng nguyên tử, các điều ước quốc tế liên quan mà Việt Nam là thành viên và các văn bản luật khác điều chỉnh quan hệ phát sinh trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử; khắc phục triệt để những bất cập, chồng chéo của quy định gây khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai, thi hành Nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử thời gian qua. 

Đồng thời, tăng cường tính công khai, minh bạch, hiệu quả và bảo đảm dân chủ trong xử lý vi phạm hành chính; bảo đảm quyền con người, quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, doanh nghiệp.

Dự thảo Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử gồm 4 chương, bao gồm: Chương I. Quy định chung (6 điều, từ Điều 1 đến Điều 6); Chương II: Hành vi vi phạm hành chính, hình thức, mức xử phạt và biện pháp khắc phục hậu quả (5 mục, 45 điều, từ Điều 7 đến Điều 51); Chương 3: Thẩm quyền xử phạt (9 điều, từ Điều 52 đến Điều 60); Chương 4: Điều khoản thi hành (4 điều, từ Điều 61 đến Điều 64).