Đề xuất dừng dự án mỏ sắt Thạch Khê là chưa đủ cơ sở về khoa học và thực tiễn

Một góc mỏ sắt Thạch Khê, Hà Tĩnh (ảnh minh họa)

Bộ Công Thương cho biết, Dự án và thiết kế kỹ thuật do Công ty CP Tư vấn đầu tư mỏ và công nghiệp-TKV chủ trì, phối hợp với Viện Khoa học và Công nghệ mỏ-Luyện kim và Viện Tháo khô thoát nước mỏ (VIOGEM của Nga) lập.

Theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương đã thành lập các Hội đồng thẩm định, gồm các nhà khoa học, chuyên gia đầu ngành về địa chất mỏ, địa chất thủy văn, địa chất công trình, khai thác mỏ, bảo vệ môi trường, biển đảo, trong đó có các chuyên gia do VUSTA, UBKHCNMT Quốc hội, đại diện UBND tỉnh Hà Tĩnh tham gia.

Ngoài ra trong quá trình thẩm định, Bộ Công Thương mời Viện Khoa học và Công nghệ mỏ Việt Nam là Viện nghiên cứu đầu ngành về mỏ, tuyển, môi trường mỏ thẩm định dự án; Tư vấn nước ngoài là Công ty TNHH CBM về Tư vấn, kinh doanh và quản lý (Cộng hòa Liên bang Đức) gọi tắt là CBM thẩm định độc lập, do Dự án phức tạp, khối lượng tài liệu nghiên cứu rất lớn nên việc thẩm định TKKT gần 01 năm mới hoàn thành. ĐTM đã được Bộ Tài nguyên và Môi trường thẩm định, phê duyệt. Như vậy, có thể nói Dự án đã được lập và thẩm định rất kỹ theo đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Vấn đề về môi trường: Những vấn đề hạ thấp mực nước ngầm, sụt lún và sạt lở bờ mỏ trong quá trình khai thác; giải pháp ứng phó với sự cố môi trường: động đất, nước biển dâng do biến đổi khí hậu, sóng thần, v.v…; giải pháp đối với vấn đề caster, xâm nhập mặn; giải pháp về vấn đề cát bay, cát chảy; giải pháp đối với bãi thải lấn biển; xử lý nước thải; Phương án cải tạo phục hồi môi trường, sử dụng đất sau khai thác được các nhà khoa học và dư luận quan tâm đã được làm rõ trong báo cáo thẩm định TKKT của Bộ Công Thương, các chuyên gia trong và ngoài nước cho rằng các giải pháp là phù hợp.

Tuy nhiên cũng đề nghị Chủ đầu tư trong quá trình khai thác giai đoạn 1 đến mức -145m, TIC phải tiếp tục có những nghiên cứu bổ sung về địa chất thủy văn và địa chất công trình và chuyên sâu về hang caster, cập nhật dữ liệu quốc gia về biến đổi khí hậu, động đất, sóng thần để bổ sung giải pháp thiết kế, bảo vệ môi trường cho phù hợp.

Thứ 2, về hiệu quả kinh tế của Dự án: hiệu quả kinh tế của Dự án TIC cập nhật tháng 3 năm 2017 cao hơn so với Dự án phê duyệt năm 2014: Tổng mức đầu tư giảm còn 12.192 tỷ đồng/14.517 tỷ đồng, NPV: 2.632 tỷ đồng/2.865 tỷ đồng, IRR=32%/15,4%, thời gian hoàn vốn là 7,5 năm/9,5 năm, độ nhạy với mức độ giảm giá bán quặng 10-15%/6% và tổng vốn đầu tư tăng 40-50%/30%.

Ngoài ra, Dự án chưa tính đến một số nguồn thu lớn khác từ khoáng sản đi kèm (sét làm gạch ngói khoảng 80 triệu m3; đá hoa đôlômit và đôlômit khoảng 145 triệu tấn), đá, cát sỏi (khoảng 280 triệu m3) và hàng trăm triệu đá thải mỏ có thể dùng làm vật liệu xây dựng, san lấp mặt bằng cung cấp cho nhu cầu trong nước, góp phần hạn chế việc khai thác cát sỏi lòng sông đang gây nhiều hệ lụy xấu hiện nay; Nguồn nước ngọt thu từ quá trình tháo khô mỏ với khối lượng lớn, qua xử lý sẽ là nguồn cung cấp nước sạch cho sinh hoạt, phục vụ sản xuất nông nghiệp và công nghiệp trong khu vực, thành phố Hà Tĩnh và vùng phụ cận sẽ góp phần nâng cao hiệu quả của Dự án. Vì vậy, Dự án có hiệu quả là khả thi.

Thứ 3, về năng lực tài chính của Công ty CP Sắt Thạch Khê và tính khả thi trong việc tiêu thụ quặng sắt tại mỏ sắt Thạch Khê, Bộ Công Thương cho rằng khi dự án được khởi động lại hoàn toàn có thể đáp ứng, Bộ Công Thương đã nêu rõ trong báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ tháng 02/2017.

Thứ 4, để khởi động lại Dự án, tại Văn bản số 1103/BCT-CNNg ngày 14/02/2017, Bộ Công Thương đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ làm rõ các vấn đề liên quan về ý kiến của Tỉnh ủy, UBND tỉnh Hà Tĩnh. Tại Văn bản số 1778/VPCP-CN ngày 28/02/2017 Thủ tướng Chính phủ tiếp tục giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với các Bộ: Công Thương, Tài nguyên và Môi trường, Khoa học và Công nghệ; UBND tỉnh Hà Tĩnh và các cơ quan liên quan rà soát, đánh giá toàn diện dự án, báo cáo Thủ tướng Chính phủ. Hiện nay Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã có Văn bản số 5739/BKHĐT-KTCN ngày 13/7/2017 báo cáo và kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét chủ trương dừng dự án, báo cáo Bộ Chính trị.

Trong trường hợp dừng dự án cho phép thành lập Tổ công tác liên ngành do Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì phối hợp với các Bộ, ngành, tỉnh Hà Tĩnh, TKV, TIC để đánh giá tổng thể và đề xuất phương án xử lý tồn tại về tài chính, đất đai, hoàn thổ, công trình đầu tư dở dang của Đề án 946, báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Về kiến nghị của Bộ Kế hoạch và Đầu tư tại Văn bản nêu trên chưa xin ý kiến của các Bộ, ngành nên ngày 24 tháng 7 năm 2017, Văn phòng Chính phủ có Văn bản số 7715/VPCP-CN đề nghị các Bộ: Công Thương, Tài nguyên và Môi trường, Khoa học và Công nghệ, Tài chính có ý kiến đối với kiến nghị của Bộ Kế hoạch và Đầu tư tại Văn bản số 5739/BKHĐT-KTCN nêu trên để trình Thủ tướng Chính phủ xem xét. Bộ Công Thương sẽ có ý kiến cụ thể gửi Thủ tướng Chính phủ.

Tuy nhiên, Bộ Công Thương cho rằng việc đề xuất dừng dự án là chưa đủ cơ sở về khoa học và thực tiễn, cần được xem xét thận trọng một cách toàn diện, phải tính đến những hậu quả hệ lụy liên quan đến những thiệt hại hàng ngàn tỷ mà nhà đầu tư đã bỏ ra 10 năm nay, ảnh hưởng đến môi trường đầu tư và kinh doanh của cộng đồng doanh nghiệp theo chủ trương kiến tạo của Chính phủ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường đầu tư của tỉnh Hà Tĩnh, cũng như của Việt Nam.

Bên cạnh đó phải tính đến hiệu quả kinh tế của dự án, phát triển công nghiệp và kinh tế Việt Nam, đóng góp vào GDP, giảm nhập siêu, ảnh hưởng đến kinh tế vĩ mô, cũng như các vấn đề liên quan như an sinh xã hội, an ninh trật tự xã hội và nhiều hệ lụy khác.

Ngày 25/7/2017, VUSTA đã tổ chức hội thảo khoa học “Góp ý kiến về Dự án khai thác và tuyển quặng sắt mỏ Thạch Khê, Hà Tĩnh”. Tại hội thảo có nhiều ý kiến đồng tình với việc tiếp tục thực hiện dự án, nhưng cũng có những ý kiến chưa thật yên tâm, đề nghị tiếp tục làm nghiên cứu làm rõ thêm về vấn đề môi trường, đa dạng sinh học... Bộ Công Thương sẽ tiếp tục phối hợp với các Bộ, UBND tỉnh Hà Tĩnh và cơ quan liên quan, chỉ đạo chủ đầu tư tiếp thu, giải trình làm rõ các vấn đề nêu trên sau khi Thủ tướng Chính phủ có ý kiến chỉ đạo"- Bộ Công Thương khẳng định.