Đầu tư công: Chấm dứt đội vốn, chậm tiến độ

Thẩm định dự án giao thông cần dựa trên yếu tố lợi ích và chi phí

Nhiều bất cập

Phát biểu tại Hội thảo Đổi mới công tác thẩm định dự án đầu tư công trong ngành giao thông do Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổ chức mới đây, GS - TSKH. Lã Ngọc Khuê - nguyên Thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải - bức xúc khi có quá nhiều dự án đầu tư công trong lĩnh vực giao thông đội vốn quá cao so với ban đầu.

“Có dự án giao thông ban đầu có số vốn dự kiến 17.000 tỷ đồng nhưng hiện đã bị đội vốn lên 47.000 tỷ đồng, hoặc một dự án khác có số vốn dự kiến 21.000 tỷ đồng thì giờ đã lên tới 56.000 tỷ đồng” - ông Khuê nói.

Không chỉ đội hơn gấp đôi số vốn dự kiến ban đầu, các chuyên gia kinh tế cũng chỉ ra rằng, nhiều dự án đầu tư công trong lĩnh vực giao thông hiện nay còn chậm tiến độ, gây ra những hệ lụy không nhỏ cho nền kinh tế.

Theo ông Đinh Trọng Thắng- Trưởng ban Chính sách đầu tư (Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương) - Việt Nam là một

quốc gia đang phát triển nên nhu cầu các dự án đầu tư công trong lĩnh vực giao thông tăng mạnh. Các dự án đầu tư công thực hiện hiệu quả sẽ kích thích kinh tế phát triển, giảm gánh nặng ngân sách và tạo sự đồng thuận trong xã hội. Ngược lại, những dự án đầu tư công kém hiệu quả sẽ không kích thích tăng trưởng và cải thiện phúc lợi xã hội, không tạo được sự đồng thuận trong xã hội và thúc đẩy các dự án đầu tư công có tầm quan trọng chiến lược.

Hóa giải bằng công tác thẩm định

Các chuyên gia kinh tế cho rằng, bên cạnh tình trạng đội vốn, chậm tiến độ, một số dự án đầu tư công trong lĩnh vực giao thông thời gian qua không mang lại tác động tích cực cho tăng trưởng kinh tế- xã hội. Nguyên nhân có rất nhiều, song theo ông Huỳnh Thế Du - Giám đốc đào tạo Chương trình giảng dạy Kinh tế Fulbright - Việt Nam chưa chú trọng đến công tác thẩm định dự án đầu tư công, mới chỉ tính tới

hiệu quả tài chính của dự án, đánh giá kỹ thuật về mặt thiết kế mà quên đi việc tính toán lợi ích tổng thể kinh tế- xã hội.

Đồng quan điểm trên, ông Thắng cũng cho rằng, mặc dù phương pháp thẩm định dựa trên phân tích lợi ích - chi phí (CBA) được rất nhiều các quốc gia trên thế giới áp dụng, tuy nhiên, ở Việt Nam lại chỉ mang tính hình thức. Luật Đầu tư công năm 2014 cũng có những quy định về đánh giá hiệu quả kinh tế- xã hội trong các dự án đầu tư công, nhưng không cụ thể hóa phương pháp và tiêu chí đánh giá.

Để tăng hiệu quả các dự án đầu tư công, đặc biệt là các dự án trong lĩnh vực giao thông, theo ông Thắng, cần phải chú trọng nhiều hơn đến công tác thẩm định dự án. Theo đó, cần có những tiêu chí rõ ràng, cụ thể ở tất cả các khâu từ đề xuất dự án, nghiên cứu tiền khả thi, thi công, xây dựng, vận hành. Trong quá trình thẩm định dự án đầu tư công, thay vì chú trọng nhiều đến yếu tố tài chính, kỹ thuật thì cần thẩm định dựa trên những yếu tố phân tích lợi ích và chi phí, nhằm tìm ra những dự án tốt, mang lại hiệu quả cho tăng trưởng kinh tế - xã hội.

Bên cạnh nâng cao công tác thẩm định dự án, các chuyên gia kinh tế cũng cho rằng, cần phải nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu, đồng thời đưa ra một bộ cơ chế giám sát nghiêm đối với những người có liên quan trong quá trình thẩm định phê duyệt dự án.