Đà Nẵng: Bảo tồn và phát huy văn hóa đồng bào dân tộc Cơ Tu

Trong xu thế phát triển bền vững xã hội hiện nay, văn hóa được coi là một trong ba nhân tố cơ bản để xây dựng và phát triển bền vững xã hội. Các giá trị văn hóa truyền thống dân tộc thiểu số nói chung và đồng bào Cơ Tu nói riêng là tài sản quý giá được trao truyền qua nhiều thế hệ. Do vậy, việc ban hành Đề án “Xây dựng chính sách bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc Cơ Tu trên địa bàn thành phố Đà Nẵng giai đoạn 2022 - 2030” là sự cần thiết nhằm hỗ trợ đồng bào Cơ Tu trên địa bàn thành phố từ trong nhận thức và thực tiễn cuộc sống, từng bước giữ gìn, bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa đặc sắc của dân tộc.

Đề án được thực hiện ở 3 xã Hòa Bắc, Hòa Phú và Hòa Ninh của huyện Hòa Vang với mục tiêu bảo tồn văn hóa truyền thống của các dân tộc thiểu số, tạo động lực phát triển văn hóa gắn với du lịch, xóa đói giảm nghèo; xây dựng đời sống văn hóa, môi trường lành mạnh; đẩy lùi những tập tục lạc hậu, tệ nạn xã hội vùng dân tộc thiểu số; làm đa dạng đời sống văn hóa; tăng cường khối đại đoàn kết dân tộc.

Đề án tập trung vào các chính sách hỗ trợ sau:

Hỗ trợ nghiên cứu, sưu tầm, tư liệu hóa và truyền thông về giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Cơ Tu

Điều tra, khảo sát, đánh giá tổng quan giá trị văn hóa truyền thống dân tộc Cơ Tu trên địa bàn, làm cơ sở tham mưu triển khai các giải pháp bảo tồn, phát triển sát với tình hình thực tế.

Xây dựng nội dung, xuất bản sách, phim tư liệu, ấn phẩm về văn hóa truyền thống của dân tộc Cơ Tu.

Xây dựng dữ liệu hóa văn hóa vật thể và văn hóa phi vật thể của cộng đồng người Cơ Tu (lễ hội, phong tục tập quán, tín ngưỡng dân gian, văn nghệ dân gian, tri thức dân gian, trang phục, nghệ thuật, ẩm thực, chữa bệnh...).

Tổ chức tuyên truyền, quảng bá các giá trị văn hóa truyền thống tiêu biểu của dân tộc Cơ Tu; chương trình quảng bá, xúc tiến du lịch các vùng dân tộc Cơ Tu.

Lễ hội truyền thống của đồng bào Cơ Tu được phục dựng, lưu giữ

Hỗ trợ bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống

Bảo tồn khẩn cấp ngôn ngữ của cộng đồng người Cơ Tu: Mở lớp dạy tiếng Cơ Tu cho giáo viên hiện đang giảng dạy tại các trường học vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Hỗ trợ trang phục truyền thống cho 100% học sinh và giáo viên người Cơ Tu (2 bộ/năm). Tiếp tục thực hiện quy định ngày học trong tuần học sinh người dân tộc Cơ Tu phải mặc trang phục truyền thống; đồng thời khuyến khích cán bộ, giáo viên người Cơ Tu mặc trang phục truyền thống.

Hỗ trợ tổ chức 01 lễ hội cộng đồng truyền thống; thành lập và tập huấn kỹ năng hoạt động cho các Câu lạc bộ/Đội nghệ thuật truyền thống tại 100% số thôn có đồng bào dân tộc Cơ Tu…

Khuyến khích đồng bào dân tộc Cơ Tu xây dựng nhà ở theo truyền thống hoặc theo mô-típ kiến trúc truyền thống.

Xây dựng mô hình văn hóa truyền thống Cơ Tu: Mô hình trải nghiệm, tìm hiểu văn hóa đặc thù của đồng bào Cơ Tu; mô hình bảo vệ văn hóa phi vật thể đồng bào dân tộc Cơ Tu; mô hình di sản kết nối gắn với các hành trình du lịch di sản để phát triển cộng đồng dân tộc Cơ Tu.

Hỗ trợ nghệ nhân, người nắm giữ di sản văn hóa và người có uy tín trong cộng đồng

Phụ cấp cho các già làng người Cơ Tu tương đương với mức phụ cấp cho cán bộ thôn; hỗ trợ đối với nghệ nhân, người nắm giữ di sản văn hóa; hỗ trợ nghệ nhân, người có uy tín trong cộng đồng dân tộc Cơ Tu khi triển khai các hoạt động đào tạo, bồi dưỡng những người kế cận.

Trang phục truyền thống của đồng bào Cơ Tu gồm những hoa văn, họa tiết giản dị trang trí trên chất liệu thổ cẩm

Chính sách về đào tạo, truyền dạy di sản văn hóa

Hỗ trợ xây dựng nội dung và triển khai chương trình dạy di sản văn hóa phi vật thể cho học sinh dân tộc Cơ Tu trong các trường học trên địa bàn huyện Hòa Vang (lịch sử nguồn gốc dân tộc, các đặc điểm văn hóa, nghệ thuật, kiến trúc, phong tục...).

Tổ chức tập huấn, bồi dưỡng về chuyên môn, nghiệp vụ bảo tồn, phát huy văn hóa truyền thống cho đối tượng công chức văn hóa xã, nghệ nhãn, trưởng thôn, người có uy tín, người nắm giữ di sản; số lượng: 01 lớp/năm. Tổ chức tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ truyền dạy văn hóa phi vật thể.

Chính sách về mở rộng giao lưu văn hóa

Cử và tài trợ 100% kinh phí cho các đoàn đại biểu nghệ nhân dân tộc Cơ Tu tham gia các chương trình giao lưu, trình diễn văn hóa, nghệ thuật truyền thống tại các liên hoan văn hóa các dân tộc Việt Nam do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức. Hỗ trợ 50% kinh phí cho các đoàn đại biểu nghệ nhân dân tộc Cơ Tu tham gia các chương trình giao lưu, trinh diễn văn hóa văn nghệ truyền thống do các tỉnh, thành mời tham dự. Hỗ trợ 100% kinh phí tổ chức cho đoàn đại biểu nghệ nhân dân tộc Cơ Tu thành phố được giao lưu, trao đổi, học tập với các nghệ nhân dân tộc Cơ Tu ở các tỉnh Quảng Nam, Thừa Thiên Huế. Tổ chức Ngày hội văn hóa, thể thao và du lịch các dân tộc thiểu số thành phố Đà Nẵng (05 năm/lần).

Chính sách bảo tồn và phát huy các thiết chế văn hóa truyền thống

Hỗ trợ kinh phí bảo tồn (xây dựng mới và sửa chữa) 100% nhà Gươl; mua, phục dựng các sản phẩm trang trí nhà Gươl theo đúng truyền thống.

Xây dựng điểm đọc sách cho vùng đồng bào dân tộc Cơ Tu: Khảo sát nhu cầu các đầu sách tại 04 điểm đọc sách tại thôn Phú Túc (Hòa Phú), thôn Tà Lang (Hòa Bắc), thôn Giàn Bí (Hòa Bắc) và Khu tái định cư Tà Lang - Giàn Bí. Hỗ trợ xây dựng tủ sách cộng đồng cho 100% thôn vùng dân tộc Cơ Tu (tủ sách, bàn ghế và 1.000 đầu sách/thôn).

Hỗ trợ thiết bị tập luyện thể dục thể thao cho các thôn vùng đồng bào dân tộc Cơ Tu.

Các mục tiêu cụ thể

Đến năm 2030, 100% thiết chế văn hóa truyền thống của đồng bào Cơ Tu được bảo tồn và hoạt động hiệu quả; 100% lễ hội truyền thống tốt đẹp của đồng bào Cơ Tu được phục dựng, lưu giữ thông qua tư liệu, hình ảnh, phim; phục hồi và phát triển nghề dệt thổ cẩm; 100% nghệ nhân là đồng bào dân tộc Cơ Tu được hỗ trợ trong việc trao truyền, đào tạo những người kế cận.

100% công chức văn hóa xã vùng đồng bào Cơ Tu được tập huấn, bồi dưỡng về chuyên môn, nghiệp vụ bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch.

100% thôn vùng đồng bào Cơ Tu được hỗ trợ xây dựng các CLB văn hóa - văn nghệ truyền thống; được hỗ trợ xây dựng tủ sách cộng đồng và trang bị các dụng cụ tập luyện thể dục thể thao. 60-70% công chức các xã Hòa Bắc, Hòa Phú, Hòa Ninh (huyện Hòa Vang) học và sử dụng tiếng Cơ Tu khi giao tiếp cộng đồng người Cơ Tu.