Cuộc chạy đua tài nguyên năng lượng không hồi kết

Đầu tư phát triển cho năng lượng tái tạo đang được xem là giải pháp và xu hướng tất yếu của nhiều quốc gia trên thế giới.
Bộ Tài nguyên và Môi trường triển khai thi hành Luật Đất đai năm 2024 Bộ Công Thương Việt Nam và Bộ Công nghiệp, Khoa học, Năng lượng và Tài nguyên Australia ký kết bản ghi nhớ Tạo hành lang pháp lý toàn diện bảo vệ tài nguyên địa chất, khoáng sản chưa khai thác

Năng lượng trở lại trung tâm

Việc kiểm soát các nguồn dầu mỏ đóng vai trò quyết định trong Chiến tranh thế giới thứ hai và sau đó là trong Chiến tranh Lạnh. Ngày nay, sự phân bổ không đồng đều các nguồn tài nguyên dầu khí cũng như việc kiểm soát các nguồn tài nguyên liên quan đến quá trình chuyển đổi năng lượng đã đặt năng lượng trở lại trung tâm của các vấn đề.

Dầu mỏ là một loại nguyên liệu có ý nghĩa lớn trong ngoại giao và quân sự, với giá trị không thể phủ nhận. Điều gì đúng với dầu mỏ cũng đúng với khí đốt và các nguồn tài nguyên liên quan đến quá trình chuyển đổi năng lượng.

Cuộc chạy đua tài nguyên năng lượng không hồi kết
Năng lượng là nhân tố trọng yếu đối với an ninh - kinh tế của mỗi quốc gia. Ảnh: Pixabay

Việc phát hiện ra dầu mỏ vào năm 1859 ở Titusville (thuộc bang Pennsylvania, Mỹ) bởi Đại tá Drake đã dẫn đến sự gia tăng nhanh chóng sản xuất dầu mỏ ở Mỹ, do vậy mang lại cho quốc gia này một lợi thế lớn.

Ngành công nghiệp dầu mỏ Mỹ đã rất nhanh chóng được cơ cấu. Trong gần 1 thế kỷ, Mỹ đã sản xuất hơn 50% lượng dầu mỏ thế giới. Giếng dầu đầu tiên ở Baku được khoan vào năm 1871. Mỏ dầu đầu tiên ở Trung Đông được đưa vào vận hành ở Vịnh Persia vào năm 1908. Mãi đến năm 1938, mỏ dầu Burgan ở Kuwait mới được phát hiện và mỏ dầu khổng lồ Ghawar được phát hiện ở Saudi Arabia vào năm 1948. Mỹ đã được hưởng lợi thế cạnh tranh trong nhiều năm.

Việc kiểm soát các nguồn tài nguyên dầu mỏ đã nhanh chóng trở thành một thách thức chủ yếu trong việc tiến hành các cuộc xung đột. Việc chia sẻ các nguồn tài nguyên dầu mỏ mới xuất hiện ở Trung Đông là một vấn đề chính trong các cuộc đàm phán hòa bình sau Chiến tranh thế giới thứ nhất. Quyền kiểm soát các nguồn tài nguyên dầu mỏ cũng là một trong những lý do dẫn đến cuộc chiến tranh Chaco giữa Bolivia và Paraguay, từ năm 1932 đến năm 1935.

Thách thức nhìn thấy

Địa chính trị vẫn là một khía cạnh chính của chính sách năng lượng. Những lo ngại về an ninh nguồn cung xuất phát từ việc các quốc gia tiêu thụ năng lượng phụ thuộc vào một số ít quốc gia nằm trong các khu vực xung đột. Trong nhiều năm, than đá đã là một phần quan trọng trong nguồn cung cấp năng lượng của thế giới và hiện vẫn chiếm khoảng 1/4 hỗn hợp năng lượng toàn cầu. Nhưng tài nguyên than phân bố khá đồng đều trên thế giới.

Ngoài ra, than đá thường được sử dụng trong nước và việc trao đổi thương mại than trên thị trường quốc tế thường hạn chế. Ngược lại, sự phân bố địa lý không đồng đều của tài nguyên dầu mỏ đã đặt ra một vấn đề lớn. Rõ ràng, các vấn đề địa chính trị của Trung Đông đang và sẽ đè nặng lên cán cân năng lượng toàn cầu.

Còn châu Âu chỉ chiếm 1% trữ lượng dầu mỏ thế giới. Điều này cũng đúng với khí đốt. Sự phân bố không đồng đều này củng cố những lo ngại về quy mô đầu tư sẽ được thực hiện. Liệu các nước sản xuất dầu có đầu tư đủ và đúng thời điểm? Cuộc xung đột Ukraine nhắc nhở chúng ta về tính thời sự của những mối quan tâm này.

Cuộc cách mạng dầu khí phi truyền thống đã thay đổi hoàn toàn các quân bài trong những năm 2010. Hiện Mỹ đã trở thành nhà sản xuất dầu mỏ và các sản phẩm dầu mỏ lớn nhất thế giới, đồng thời nước này đã giành lại được sự độc lập hoàn toàn về năng lượng, lần đầu tiên kể từ năm 1952. Sự xuất hiện của dầu khí phi truyền thống đã tác động lớn đến địa chính trị ở Trung Đông.

Ngay từ năm 2010, ông Barack Obama đã nhấn mạnh quyền tự chủ năng lượng mới này của đất nước đã mang lại cho ông một sự linh hoạt trong chính sách ngoại giao của Mỹ. Điều này dẫn đến việc Mỹ rút một phần khỏi Trung Đông và sự trở lại mạnh mẽ của Nga và Trung Quốc tại khu vực chiến lược này.

Cuộc chạy đua tài nguyên năng lượng không hồi kết
Địa chính trị vẫn là một khía cạnh chính của chính sách năng lượng. Ảnh: Pixabay

Nếu OPEC mất đi sức mạnh thị trường sau cú sốc dầu mỏ năm 1986, thì việc thành lập Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ và các đối tác (OPEC+) vào năm 2016 đánh dấu một bước ngoặt lớn. OPEC+ tập hợp các quốc gia OPEC và 10 nhà sản xuất dầu mỏ khác, trong đó có Nga. Ngày 12/4/2020, các quốc gia sản xuất dầu mỏ đã quyết định cắt giảm sản lượng 9,7 triệu thùng/ngày (khoảng 10% lượng tiêu thụ của thế giới) để đối phó với sự sụt giảm của giá dầu sau cuộc khủng hoảng COVID. Kể từ đó, sự đồng thuận của các nước OPEC+ đã được duy trì.

Mặc dù OPEC+ theo đuổi chính sách và tôn trọng các cam kết của mình, nhưng năng lực sản xuất khả dụng của họ giảm xuống còn khoảng 5,2 triệu thùng/ngày vào cuối năm 2022. Phần lớn năng lực sản xuất này tập trung ở Saudi Arabia và Các Tiểu vương quốc Arập Thống nhất (UAE), với 3,3 triệu thùng/ngày.

Lập trường của Saudi Arabia mang tính quyết định, nhưng nước này sẽ phải lựa chọn giữa tình hữu nghị lâu đời với Mỹ và sự trỗi dậy mạnh mẽ của Nga ở Trung Đông, ngay cả khi Mỹ giảm bớt sự can dự vào khu vực. Điều này có ý nghĩa là các bước mà chính quyền Mỹ thực hiện ngay từ cuối năm 2021 với các nước sản xuất dầu mỏ nhằm thúc đẩy họ tăng sản lượng đã không có tác dụng.

Do vậy, OPEC+ dường như đã lấy lại được phần nào quyền kiểm soát thị trường. Để đối phó với tình hình căng thẳng này, Cơ quan Năng lượng quốc tế (IEA) đã quyết định giải phóng các kho dự trữ chiến lược. Tuy nhiên, tác động còn hạn chế. Trước tình hình đó đã khiến Mỹ tính đến việc dỡ bỏ lệnh cấm vận đối với Venezuela và Iran. Tuy nhiên, cho đến nay những bước tiến đạt được vẫn còn ít ỏi.

Địa chính trị năng lượng

Kể từ năm 2018, một khía cạnh mới của địa chính trị năng lượng đã xuất hiện. Trong khi địa chính trị vẫn tiếp tục đóng một vai trò quan trọng đối với nhiên liệu hóa thạch, người ta đã nhận thức được rằng việc triển khai năng lượng tái tạo đặt ra những thách thức địa chính trị mới. Những năng lượng này thực sự đòi hỏi phải huy động ngày càng nhiều nguồn tài nguyên kim loại quan trọng. Địa chính trị năng lượng của quá trình chuyển đổi năng lượng có liên quan đến khả năng tiếp cận và giá cả các nguồn tài nguyên của nhiều loại nguyên liệu thô như đất hiếm, coban và cả đồng.

Trong đó, Trung Quốc đóng một vai trò then chốt, nước này chiếm 80% sản lượng đất hiếm và nếu như 64% lượng coban tiêu thụ trên thế giới được sản xuất tại Trung Quốc, thì các công ty Trung Quốc kiểm soát một nửa sản lượng. Trung Quốc sẽ là nước hưởng lợi lớn từ sự bùng nổ năng lượng tái tạo.

Chỉ trong vài năm, các công ty Trung Quốc đã giành được vị trí gần như độc quyền trong các công nghệ chuyển đổi năng lượng. Điều này được nhận thấy trong lĩnh vực sản xuất pin hoặc pin năng lượng mặt trời. Bắc Kinh cũng đang phát triển mạnh mẽ trong lĩnh vực năng lượng gió.

Bên cạnh đó, các chuyên gia thuộc trung tâm nghiên cứu ANBOUND cho rằng, chiến sự Nga-Ukraine không chỉ làm thay đổi mối quan hệ chính trị và ngoại giao trên thế giới hiện nay, mà còn làm biến động sâu sắc cục diện cung - cầu trên thị trường năng lượng toàn cầu. Tác động chủ yếu của cuộc xung đột này đối với cục diện thị trường năng lượng toàn cầu đang được phản ánh trong nhiều khía cạnh.

Thứ nhất, yếu tố địa chính trị đã làm gia tăng khả năng xảy ra cuộc khủng hoảng năng lượng toàn cầu. Mối quan tâm của thế giới đã chuyển từ việc chuyển đổi mô hình năng lượng mới sang làm thế nào để đảm bảo sự ổn định và an ninh của các nguồn năng lượng hóa thạch truyền thống.

Thứ hai, cục diện cung - cầu năng lượng toàn cầu bị chi phối bởi các yếu tố địa chính trị và cục diện cung - cầu năng lượng hình thành trong bối cảnh toàn cầu hóa đang trải qua sự điều chỉnh cơ cấu lớn.

Thanh Bình
Bạn thấy bài viết này thế nào?
Kém Bình thường ★ ★ Hứa hẹn ★★★ Tốt ★★★★ Rất tốt ★★★★★
Bài viết cùng chủ đề: Năng lượng

Có thể bạn quan tâm

Tin mới nhất

Bộ Công Thương làm việc cùng Hội đồng ngũ cốc Hoa Kỳ về hợp tác phát triển nhiên liệu sinh học

Bộ Công Thương làm việc cùng Hội đồng ngũ cốc Hoa Kỳ về hợp tác phát triển nhiên liệu sinh học

Chiều 21/11, tại Bộ Công Thương, Vụ Thị trường trong nước có buổi làm việc cùng Hội đồng ngũ cốc Hoa Kỳ (DDGS) về hợp tác phát triển nhiên liệu sinh học.
Quốc hội sẽ biểu quyết thông qua Luật Điện lực (sửa đổi) vào ngày 30/11

Quốc hội sẽ biểu quyết thông qua Luật Điện lực (sửa đổi) vào ngày 30/11

Theo chương trình Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV đợt 2 được Quốc hội thông qua ngày 21/11, Quốc hội sẽ biểu quyết thông qua Luật Điện lực (sửa đổi) vào 30/11.
Sắp diễn ra Hội nghị triển khai các Nghị định của Chính phủ về thúc đẩy năng lượng tái tạo

Sắp diễn ra Hội nghị triển khai các Nghị định của Chính phủ về thúc đẩy năng lượng tái tạo

Ngày mai (22/11), tại TP. Cần Thơ, sẽ diễn ra Hội nghị triển khai các Nghị định của Chính phủ về thúc đẩy năng lượng tái tạo.
Những góc khuất cần nhìn nhận sau đề xuất thương nhân phân phối được mua bán xăng dầu lẫn nhau

Những góc khuất cần nhìn nhận sau đề xuất thương nhân phân phối được mua bán xăng dầu lẫn nhau

Mua bán lòng vòng gây đội chi phí, thu lợi bất chính, vi phạm pháp luật nghiêm trọng…Những góc khuất này của kinh doanh xăng dầu cần được nhìn nhận, xử lý.
Làm lợi 1,43 tỷ đồng mỗi năm nhờ tiết kiệm năng lượng

Làm lợi 1,43 tỷ đồng mỗi năm nhờ tiết kiệm năng lượng

Với lượng điện tiết kiệm mỗi năm lên đến 556.883 kWh, năm 2023, Nhà máy bia Heineken Việt Nam-Hà Nội được trao danh hiệu Cơ sở sử dụng năng lượng xanh 4 sao.

Tin cùng chuyên mục

Nga trở thành nhà cung cấp khí đốt chính cho EU lần đầu kể từ năm 2022

Nga trở thành nhà cung cấp khí đốt chính cho EU lần đầu kể từ năm 2022

Theo Cơ quan Thống kê châu Âu (Eurostat), vào tháng 9, Nga lần đầu trở thành nhà cung cấp khí đốt chính cho Liên minh châu Âu (EU) kể từ mùa xuân năm 2022.
Khí đốt Nga vẫn chảy đến châu Âu qua Ukraine

Khí đốt Nga vẫn chảy đến châu Âu qua Ukraine

Tập đoàn khí đốt Nga Gazprom thông báo, tiếp tục cung cấp khí đốt cho châu Âu thông qua Ukraine với khối lượng 42,4 triệu m3.
Vì sao xăng sinh học RON 92 E5 vẫn gặp thách thức tại thị trường Việt Nam?

Vì sao xăng sinh học RON 92 E5 vẫn gặp thách thức tại thị trường Việt Nam?

Dù được phân phối gần 10 năm nay, nhiên liệu sinh học RON 92 E5 vẫn chưa được nhiều chủ sở hữu phương tiện sử dụng vì chưa hiểu rõ về loại xăng này.
Sửa đổi Luật Điện lực: Từ thông điệp của Tổng Bí thư đến gỡ điểm nghẽn cho kỷ nguyên mới (​​​​​​​Bài 5)

Sửa đổi Luật Điện lực: Từ thông điệp của Tổng Bí thư đến gỡ điểm nghẽn cho kỷ nguyên mới (​​​​​​​Bài 5)

Trước tốc độ tăng trưởng nhu cầu điện, các nước đều có những cơ chế đặc thù. Luật Điện lực (sửa đổi) của Việt Nam được kỳ vọng sẽ tạo ra bước phát triển mới.
Vì sao châu Âu vẫn quan tâm đến khí đốt Nga?

Vì sao châu Âu vẫn quan tâm đến khí đốt Nga?

Các nước châu Âu vẫn quan tâm đến khí đốt của Nga vì rẻ hơn khi mua từ các nhà cung cấp khác và nguồn cung cấp đáng tin cậy hơn.
Một quốc gia châu Âu tiếp tục nhận khí đốt từ Nga sau khi ‘đóng van’ với Áo

Một quốc gia châu Âu tiếp tục nhận khí đốt từ Nga sau khi ‘đóng van’ với Áo

Nhà điều hành mạng lưới khí đốt của Slovakia cho biết, họ tiếp tục nhận khí đốt từ Nga trong bối cảnh có thông tin cho rằng nguồn cung khí đốt cho Áo bị cắt.
Đưa điện về khu tái định cư Kho Vàng, Nậm Tông vượt tiến độ 45 ngày

Đưa điện về khu tái định cư Kho Vàng, Nậm Tông vượt tiến độ 45 ngày

Công ty Điện lực Lào Cai đã hoàn thành công trình cấp điện tái thiết cho khu dân cư thôn Kho Vàng, xã Cốc Lầu và thôn Nậm Tông, xã Nậm Lúc.
Sửa đổi Luật Điện lực: Từ thông điệp của Tổng Bí thư đến gỡ điểm nghẽn cho kỷ nguyên mới (​​​​​​​Bài 2)

Sửa đổi Luật Điện lực: Từ thông điệp của Tổng Bí thư đến gỡ điểm nghẽn cho kỷ nguyên mới (​​​​​​​Bài 2)

Sửa đổi Luật Điện lực nhằm tạo đột phá về thể chế, tháo gỡ các vướng mắc, phát triển nguồn, lưới điện, tạo bệ phóng vững chắc phát triển kinh tế - xã hội.
Ứng dụng UAV và công nghệ AI: Bước đột phá trong quản lý vận hành lưới điện truyền tải

Ứng dụng UAV và công nghệ AI: Bước đột phá trong quản lý vận hành lưới điện truyền tải

Ứng dụng thiết bị bay không người lái (UAV) và công nghệ lidar trong công tác quản lý vận hành đường dây đã đạt được những kết quả ấn tượng.
Sửa đổi Luật Điện lực: Từ thông điệp của Tổng Bí thư đến gỡ điểm nghẽn cho kỷ nguyên mới (​​​​​​​Bài 1)

Sửa đổi Luật Điện lực: Từ thông điệp của Tổng Bí thư đến gỡ điểm nghẽn cho kỷ nguyên mới (​​​​​​​Bài 1)

Tổng Bí thư Tô Lâm đã có những phát biểu mang tính định hướng chiến lược về sửa đổi Luật Điện lực, tháo gỡ điểm nghẽn lớn cho kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
PC Lào Cai:

PC Lào Cai: 'Thần tốc' đưa điện lưới quốc gia về khu tái định cư Làng Nủ

Công ty Điện lực Lào Cai (PC Lào Cai) đã chính thức đóng điện công trình cấp điện tái thiết cho khu dân cư thôn Làng Nủ, xã Phúc Khánh, huyện Bảo Yên.
PC Đắk Nông: Cải thiện và nâng cao độ tin cậy cung cấp điện phục vụ phát triển kinh tế

PC Đắk Nông: Cải thiện và nâng cao độ tin cậy cung cấp điện phục vụ phát triển kinh tế

Công ty Điện lực Đắk Nông (PC Đắk Nông) triển khai giải pháp nâng cao độ tin cậy cung cấp điện phục vụ phát triển kinh tế địa phương những tháng cuối năm 2024.
Hiệu quả quản lý lưới truyền tải từ ứng dụng UAV và công nghệ Lidar

Hiệu quả quản lý lưới truyền tải từ ứng dụng UAV và công nghệ Lidar

Ứng dụng thiết bị bay không người lái và ứng dụng công nghệ lidar trong công tác quản lý vận hành đường dây truyền tải đã đạt được những kết quả ấn tượng.
Nghệ An phê duyệt chủ trương đầu tư 2 dự án lưới điện truyền tải 220kV

Nghệ An phê duyệt chủ trương đầu tư 2 dự án lưới điện truyền tải 220kV

UBND tỉnh Nghệ An vừa ban hành 2 quyết định phê duyệt chủ trương đầu tư và chấp thuận nhà đầu tư 2 dự án lưới điện truyền tải 220kV trên địa bàn.
Ngành điện TP. Hồ Chí Minh: Nâng cao năng suất lao động nhờ phát triển lưới điện thông minh, chuyển đổi số

Ngành điện TP. Hồ Chí Minh: Nâng cao năng suất lao động nhờ phát triển lưới điện thông minh, chuyển đổi số

Nhờ phát triển lưới điện thông minh và chuyển đổi số toàn diện, ngành điện TP. Hồ Chí Minh đạt được nhiều kết quả nổi bật trong tất cả các mặt hoạt động.
Trung tâm Điện lực Quảng Trạch: Nhiều vướng mắc ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện

Trung tâm Điện lực Quảng Trạch: Nhiều vướng mắc ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện

Theo Ban Quản lý dự án Điện 2 (EVNPMB2), các dự án thành phần tại Trung tâm Điện lực Quảng Trạch vẫn còn một số vướng mắc ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện.
Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên: Nhiệm vụ hàng đầu là bảo đảm cung ứng điện trong mọi tình huống

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên: Nhiệm vụ hàng đầu là bảo đảm cung ứng điện trong mọi tình huống

Ngày 14/11, tại Hà Nội, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã chủ trì cuộc họp về kế hoạch cung ứng điện năm 2025.
EVNCPC triển khai nhiều hoạt động trong ‘Tháng tri ân khách hàng 2024’

EVNCPC triển khai nhiều hoạt động trong ‘Tháng tri ân khách hàng 2024’

EVNCPC triển khai ‘Tháng tri ân khách hàng 2024’ với các hoạt động phong phú, thiết thực để tri ân chân thành, sâu sắc đến khách hàng sử dụng điện.
Bộ Công Thương xây dựng 3 kịch bản cung cấp điện năm 2025

Bộ Công Thương xây dựng 3 kịch bản cung cấp điện năm 2025

Để cung cấp điện năm 2025, các đơn vị chức năng thuộc Bộ Công Thương đã xây dựng 3 kịch bản tăng trưởng phụ tải.
Bộ trưởng Bộ Công Thương chủ trì họp về kế hoạch cung cấp điện năm 2025

Bộ trưởng Bộ Công Thương chủ trì họp về kế hoạch cung cấp điện năm 2025

Sáng ngày 14/11, tại Hà Nội, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã chủ trì cuộc họp về kế hoạch cung cấp điện năm 2025.
Xem thêm
Mobile VerionPhiên bản di động