Công nghiệp văn hóa đóng góp ngày càng lớn vào tăng trưởng kinh tế

Từ giá trị tinh thần đến động lực tăng trưởng kinh tế

Trong dòng chảy phát triển mạnh mẽ của kinh tế toàn cầu, ngành công nghiệp văn hóa đang ngày càng chứng tỏ vai trò như một động lực mới, mang lại giá trị gia tăng cao và bền vững. Với Việt Nam, công nghiệp văn hóa không còn là khái niệm xa lạ mà đang trở thành một “ngành kinh tế mềm” đóng góp quan trọng cho sự phát triển kinh tế, cũng như quảng bá hình ảnh quốc gia.

Số liệu của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho thấy, hiện nay giá trị sản xuất của các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam ước đạt bình quân khoảng 44 tỷ USD. Trong giai đoạn 5 năm qua, tốc độ tăng trưởng về số lượng cơ sở kinh tế trong lĩnh vực này đạt 7,2%/năm; lực lượng lao động cũng gia tăng nhanh chóng, khoảng 7,4%/năm.

Đây là những con số phản ánh sự trỗi dậy mạnh mẽ của một ngành vốn được xem là “giá trị tinh thần” nhưng đang ngày càng khẳng định là yếu tố tạo động lực tăng trưởng mới của nền kinh tế. Nhiều lĩnh vực đã và đang phát triển sôi động như điện ảnh, nghệ thuật biểu diễn, thiết kế sáng tạo, thời trang, quảng cáo, trò chơi điện tử, phát thanh, truyền hình, du lịch... 

Theo Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch, công nghiệp văn hóa đang đóng góp gần 4,4% GDP, tạo ra hàng triệu việc làm, nhất là cho giới trẻ. Đặc biệt, giai đoạn vừa qua, công nghiệp văn hóa có khởi sắc rõ rệt, vừa góp phần đáp ứng nhu cầu thụ hưởng văn hóa, nghệ thuật của người dân, vừa đóng góp thực chất cho tăng trưởng kinh tế của đất nước.

Tại Lễ kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống ngành Văn hoá, sáng nay (23/8), Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng nhấn mạnh: Công nghiệp văn hóa đang định hình nhiều hướng đi sáng tạo, từng bước chuyên nghiệp, đóng góp ngày càng lớn vào tăng trưởng kinh tế. Ngoại giao văn hóa chuyển từ “giao lưu, gặp gỡ” sang “hợp tác thực chất”, nâng cao sức mạnh mềm của đất nước trên trường quốc tế.

Điểm nhấn quan trọng của ngành công nghiệp văn hóa không chỉ phát triển về quy mô mà còn đang thay đổi về chất lượng. Trong đó, những chương trình nghệ thuật, những concert hàng chục nghìn khán giả, những lễ hội văn hóa quy mô quốc tế, cùng hàng loạt tác phẩm điện ảnh, mỹ thuật, gameshow… đang chứng minh sức hút mạnh mẽ của văn hóa Việt Nam.

Chia sẻ với phóng viên Báo Công Thương, chuyên gia du lịch và truyền thông, Chủ tịch Diễn đàn doanh nhân Việt Nam - ông Lê Công Năng ghi nhận tích cực việc khoảng một thập kỷ trở lại đây, công nghiệp văn hóa Việt Nam đã có bước tiến đáng kể. Điện ảnh, nghệ thuật biểu diễn, mỹ thuật, quảng cáo, thủ công mỹ nghệ đều khởi sắc. Các sự kiện văn hóa được tổ chức quy mô, chuyên nghiệp, ứng dụng công nghệ hiện đại như 3D mapping, thực tế ảo, tạo sức hút lớn không chỉ trong nước mà còn với bạn bè quốc tế.

Công nghiệp văn hóa, do đó, đang góp phần quan trọng vào bảo tồn, phát huy giá trị truyền thống, vừa tạo ra những sản phẩm sáng tạo hiện đại, giàu tính cạnh tranh, đưa văn hóa trở thành một kênh xuất khẩu giàu tiềm năng.

Đột phá tư duy, bứt phá cách làm để cất cánh

Tuy nhiên, nhìn vào thực tế, theo các chuyên gia, công nghiệp văn hóa Việt Nam vẫn đối diện nhiều thách thức. Hệ sinh thái sáng tạo chưa hoàn thiện, hạ tầng biểu diễn và các thiết chế văn hóa hiện đại còn thiếu. Nhân lực trong lĩnh vực sáng tạo chưa được đào tạo chuyên nghiệp, đồng bộ. Thương hiệu quốc gia về văn hóa sáng tạo vẫn còn mờ nhạt, khiến Việt Nam chưa có nhiều sản phẩm văn hóa tạo được tiếng vang lớn trên thị trường quốc tế như “Hallyu” của Hàn Quốc hay điện ảnh Trung Quốc.

Trong bối cảnh đất nước bước vào giai đoạn phát triển mới với khát vọng hùng cường, công nghiệp văn hóa đang được kỳ vọng trở thành một động lực quan trọng, vừa tạo ra giá trị kinh tế, vừa lan tỏa sức mạnh mềm của dân tộc. Vì vậy, PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Chuyên trách Ủy ban Văn hóa, Xã hội của Quốc hội nêu ý kiến, để hiện thực hóa khát vọng ấy, đổi mới tư duy và đột phá cách làm chính là chìa khóa mở ra tương lai cho một nền công nghiệp văn hóa Việt Nam hiện đại, giàu bản sắc và đầy sức sống.

Đổi mới tư duy về văn hóa, đặc biệt là công nghiệp văn hóa, theo PGS.TS Bùi Hoài Sơn chính là điều kiện tiên quyết để chúng ta có thể nắm bắt được cơ hội phát triển trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng và cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Tư duy cũ thường coi văn hóa chủ yếu là lĩnh vực tinh thần, cần Nhà nước bao cấp, bảo trợ. Cách nhìn ấy, tuy phù hợp trong một giai đoạn lịch sử nhất định, nay đã bộc lộ nhiều hạn chế, làm chậm bước tiến của văn hóa trong việc tạo ra giá trị kinh tế và đóng góp trực tiếp vào tăng trưởng đất nước.

Ông Lê Công Năng cũng cho rằng, điểm giao thoa giữa văn hóa và du lịch chính là một hướng đi quan trọng để công nghiệp văn hóa Việt Nam phát triển bền vững. Du lịch văn hóa, festival quốc tế, tour gắn với bảo tàng, di sản, làng nghề không chỉ tạo ra sản phẩm đặc thù mà còn giúp văn hóa Việt Nam có kênh truyền thông hiệu quả đến công chúng toàn cầu. Đây là một lợi thế mà chúng ta cần tập trung khai thác mạnh hơn trong thời gian tới. 

Bên cạnh đó, Việt Nam cần xây dựng thương hiệu quốc gia về công nghiệp văn hóa, lựa chọn một số mũi nhọn như điện ảnh, âm nhạc, thủ công mỹ nghệ, thiết kế sáng tạo để định vị trên bản đồ thế giới. Phát triển nguồn nhân lực sáng tạo, thông qua đào tạo nghệ sĩ, nhà sản xuất, nhà quản lý văn hóa có tư duy toàn cầu nhưng vẫn bám rễ bản sắc Việt. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, biến các giá trị văn hóa truyền thống thành sản phẩm sáng tạo mới như triển lãm ảo, phim lịch sử số hóa, trò chơi điện tử dựa trên chất liệu văn hóa dân gian.  

Trong các nhiệm vụ của ngành văn hoá cần tập trung thực hiện nhằm “tạo nhịp mới” trong bối cảnh hội nhập, ông Nguyễn Văn Hùng cũng đã nhấn mạnh, thời gian tới, toàn ngành văn hóa cần triển khai ngay Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025 - 2035 sau khi được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đầu tư; Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa đến năm 2030.

Qua theo dõi dư luận về việc tổ chức các concert cho thấy hiệu ứng xã hội rất tốt thời gian qua, vì thế, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cũng đã có chỉ đạo về việc nghiên cứu, đề xuất kế hoạch tổ chức các concert trong thời gian tới.

Theo đó, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chủ trì, phối hợp với các Tổng giám đốc: Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, Thông tấn xã Việt Nam căn cứ chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền và quy định pháp luật khẩn trương nghiên cứu và báo cáo Thủ tướng Chính phủ kế hoạch duy trì và phát huy các concert với nội dung đổi mới.

Đồng thời, khuyến khích sự sáng tạo của các nghệ sĩ, người làm chương trình, ứng dụng công nghệ trình diễn hiện đại và nghiên cứu lấy tên là “Lễ hội tinh thần Việt Nam”, lựa chọn các vùng miền, tỉnh, thành phố phù hợp để tổ chức các concert vào thời gian thích hợp, tạo hiệu ứng, năng lượng tích cực cho toàn dân tộc.