Chuyên gia: Sự năng động của Chính phủ giúp ngành rau quả bứt tốc

Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, ông Đặng Phúc Nguyên -Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam cho rằng, chính sự năng động của Chính phủ trong tìm kiếm thị trường, tháo gỡ khó khăn, cùng với nỗ lực của nông dân và doanh nghiệp trong việc ứng dụng khoa học kỹ thuật là nền tảng quan trọng, giúp ngành rau quả phát triển mạnh mẽ.

Sầu riêng bứt phá, ngành rau quả hướng tới 8 tỷ USD

- Kim ngạch xuất khẩu rau quả 9 tháng năm 2025 dự kiến đạt trên 6,11 tỷ USD, trong đó tháng 9 tăng gần 40% so với tháng trước, đâu là yếu tố chính giúp ngành rau quả bứt phá mạnh mẽ như vậy, thưa ông?

Ông Đặng Phúc Nguyên: Theo số liệu thống kê của Cục Hải quan, dự báo kim ngạch xuất khẩu rau quả 9 tháng năm 2025 vượt 6,11 tỷ USD; theo đó, trong tháng 9 ghi nhận mức tăng trưởng gần 40% so với tháng trước. Động lực chính đến từ mặt hàng sầu riêng - “ngôi sao” của thị trường xuất khẩu nông sản năm nay.

Theo tôi, có ba yếu tố tạo nên sức bật này. Thứ nhất, nguồn cung từ các quốc gia xuất khẩu lớn như Thái Lan đang cạn kiệt, trong khi Việt Nam bước vào chính vụ thu hoạch, đặc biệt tại Tây Nguyên.

Thứ hai, nhu cầu tiêu thụ sầu riêng tại Trung Quốc tăng mạnh do trùng dịp tết Trung thu và quốc khánh, thời điểm người dân có kỳ nghỉ dài, được thưởng lương và có xu hướng mua sắm nhiều hơn.

Thứ ba, giá sầu riêng Việt Nam hiện “mềm” hơn so với những năm trước, tạo điều kiện để tầng lớp bình dân ở Trung Quốc, có thêm cơ hội tiếp cận - đây là nhóm khách hàng mới đầy tiềm năng.

Không chỉ sầu riêng, nhiều loại trái cây khác của Việt Nam cũng ghi nhận tín hiệu tích cực, như dừa, chuối, dứa hay chanh dây. Điểm nghẽn hiện nay là nguồn cung chưa đáp ứng đủ nhu cầu, nhất là với dừa và dứa. Trước đây, kim ngạch xuất khẩu dừa chỉ dao động quanh mức 350 - 400 triệu USD/năm.

Tuy nhiên, Nghị định thư về xuất khẩu dừa tươi được ký kết giữa Việt Nam và Trung Quốc vào ngày 19/8/2024, quy định các yêu cầu về kiểm dịch thực vật cho dừa tươi Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc sẽ được triển khai thuận lợi trong năm nay, dự báo, con số xuất khẩu riêng mặt hàng dừa tươi có thể tăng lên con số 600 triệu USD.

Trong đó, có dừa tươi, dừa chế biến, sản phẩm từ dừa được xuất khẩu dưới dạng thủ công mỹ nghệ, than gáo, mây tre lá… các số liệu này chưa được thống kê chính thức.

- Năm 2025 được đánh giá là một năm khó khăn với ngành rau quả. Ông có thể chia sẻ những thách thức chính mà ngành đã đối mặt trong những quý đầu năm?

Ông Đặng Phúc Nguyên: Đầu năm, dự báo kim ngạch xuất khẩu chỉ ở mức khoảng 5,5 tỷ USD do nhiều lo ngại từ thị trường, đặc biệt là các biện pháp kiểm soát chặt chẽ của thị trường Trung Quốc. Khi đó, nhiều lô hàng sầu riêng bị ách tắc, thậm chí bị trả về, khiến doanh nghiệp và nhà vườn không dám đặt kỳ vọng quá cao.

Tuy nhiên, từ tháng 7 trở lại đây, tình hình đã khởi sắc. Kim ngạch xuất khẩu rau quả tăng trưởng mạnh, riêng tháng 9 bứt phá ấn tượng, giúp ngành nông sản có cơ sở để điều chỉnh dự báo lên 8 tỷ USD cho cả năm, một thành tích ấn tượng cho ngành nông sản Việt Nam.

Nếu không gặp khó khăn trong hai quý đầu năm, kim ngạch hoàn toàn có thể đạt 8,5 - 9 tỷ USD. Dù vậy, với bối cảnh năm 2025, con số 8 tỷ USD đã là một thành tích rất tốt, tạo nền tảng cho ngành rau quả bứt phá mạnh mẽ hơn trong năm tới.

Nhà nước - doanh nghiệp - nông dân cùng vào cuộc

- Một số chuyên gia nhận định, sự năng động của Chính phủ và việc áp dụng khoa học kỹ thuật của nông dân, doanh nghiệp là nền tảng quan trọng giúp ngành phát triển. Ông có thể chia sẻ cụ thể hơn về những giải pháp hay mô hình thành công trong năm vừa qua?

Ông Đặng Phúc Nguyên: Nhờ sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành và nỗ lực thích ứng nhanh của doanh nghiệp, nông dân, ngành rau quả Việt Nam nói chung, xuất khẩu sầu riêng nói riêng đã vượt qua nhiều trở ngại để đạt kết quả ấn tượng trong năm 2025.

Để tháo gỡ vướng mắc về thủ tục, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng Bộ Công Thương đã trực tiếp làm việc với phía Hải quan Trung Quốc, đồng thời hướng dẫn người trồng tuân thủ quy trình sản xuất an toàn, không sử dụng các chất cấm. Bên cạnh đó, công tác đàm phán, ký kết nghị định thư mở cửa thị trường cũng được triển khai mạnh mẽ, tạo điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu.

Chính nhờ sự hỗ trợ trên, cộng với tinh thần cầu thị của nông dân và doanh nghiệp trong việc nâng cao chất lượng sản phẩm, ngành rau quả đã có bước tăng trưởng khả quan. Nếu năm nay kim ngạch đạt khoảng 8 tỷ USD, thì năm tới mục tiêu 10 tỷ USD có thể khả thi. Trước đây, mốc này được dự đoán phải đến năm 2030 mới đạt được, nhưng rất có thể sẽ đến sớm hơn 1 - 2 năm.

Xin cám ơn ông!

Theo số liệu sơ bộ từ Cục Hải quan, Hiệp hội Rau quả Việt Nam dự báo, kim ngạch xuất khẩu rau quả tháng 9/2025 đạt khoảng 1,294 tỷ USD, tăng 35,9% so với tháng trước. Luỹ kế 9 tháng năm, xuất khẩu rau quả mang về hơn 6,11 tỷ USD, tăng 8,3% so với cùng kỳ năm 2024.

Ở chiều ngược lại, kim ngạch nhập khẩu rau quả tháng 9/2025 đạt 234,3 triệu USD, tăng 2,6% so với tháng trước; tính chung 9 tháng năm, nhập khẩu rau quả đạt gần 1,912 tỷ USD, tăng 15,1% so với cùng kỳ năm 2024.

Trong tháng 9/2025, rau quả xuất siêu khoảng 1,06 tỷ USD, giúp luỹ kế 9 tháng năm 2025, ngành rau quả xuất siêu hơn 4,2 tỷ USD, phản ánh sự bứt phá mạnh mẽ của ngành trong năm nay.