Chuyên gia hiến kế bảo mật dữ liệu trong kỷ nguyên số

Phòng thủ chủ động là nền tảng bảo vệ dữ liệu

Trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, dữ liệu trở thành tài sản chiến lược của quốc gia, doanh nghiệp và từng cá nhân. Song song với giá trị, dữ liệu cũng là mục tiêu tấn công hàng đầu, đặt ra yêu cầu cấp thiết về an toàn, an ninh mạng.

Tại tọa đàm với chủ đề "Bảo mật dữ liệu và an ninh mạng trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc" do Báo Nhân Dân phối hợp Hiệp hội an ninh mạng Việt Nam (NCA) và Viện Hàn lâm Khoa học - Công nghệ Việt Nam diễn ra chiều 25/9, các chuyên gia, nhà quản lý, doanh nghiệp công nghệ đã chia sẻ giải pháp từ nhận thức đến hành động cụ thể.

Ông Phạm Đại Dương, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Trưởng Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương cho rằng, chuyển đổi số gắn bó mật thiết với nhiều lĩnh vực như chính phủ số, kinh tế số… Trong đó, dữ liệu là yếu tố rất quan trọng, được ví như tài sản quốc gia. Bảo mật dữ liệu có ý nghĩa tương tự với bảo vệ chủ quyền lãnh thổ trên biển và đất liền.

Do vậy, quan điểm của Đảng, Nhà nước trong bảo đảm an ninh mạng, an ninh dữ liệu là trong hoạch định chính sách, cần chuyển từ tư duy phòng thủ bị động sang chủ động và tích cực nhận diện sớm những rủi ro và chủ động các biện pháp.

Đây là yếu tố rất quan trọng trong bảo vệ an ninh dữ liệu, đồng thời là trách nhiệm không chỉ của các cơ quan nhà nước, mà còn của doanh nghiệp và người dân - những chủ thể trực tiếp sử dụng, khai thác dữ liệu. Nếu trước đây, pháp luật mới dừng ở mức phòng ngừa, thì với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ hiện nay, cần nhấn mạnh vai trò dẫn dắt, chủ động định hướng.

Ông Phạm Đại Dương kiến nghị, để bảo vệ dữ liệu, cần kết hợp hai thành tố. Thứ nhất, bảo vệ bằng công nghệ, hạ tầng, quy trình - tức giải pháp kỹ thuật. Thứ hai, bảo vệ bằng hệ thống pháp luật. “Chúng ta đã có nhiều luật như Luật An ninh mạng, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân… Trong thời gian tới, Quốc hội sẽ tiếp tục rà soát, hoàn thiện các luật liên quan” - ông Dương chia sẻ.

Từ góc độ kiểm toán, ông Bùi Quốc Dũng - Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước cho rằng, việc nâng cao nhận thức người dùng, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư cho an toàn thông tin là giải pháp quan trọng nhằm phòng ngừa rủi ro.

Ở khía cạnh doanh nghiệp công nghệ, ông Nguyễn Lê Thành - nhà sáng lập, Chủ tịch điều hành Verichains chỉ ra rằng, các sự cố an ninh mạng lớn trên thế giới thường bắt nguồn từ bên thứ ba, như nhà cung cấp dịch vụ hay nhân viên nội bộ bị mua chuộc. Ông khẳng định, không có hệ thống nào an toàn tuyệt đối. Vì vậy, doanh nghiệp cần tự chủ công nghệ, đồng thời xác định rõ giá trị thông tin và động cơ của đối tượng tấn công để xây dựng phương án ứng phó phù hợp.

Ông Phan Văn Hùng - Phó Tổng Biên tập Báo Nhân Dân cho rằng, các cơ quan báo chí cần phát huy vai trò trong cảnh báo, nâng cao nhận thức cộng đồng. Theo ông, đội ngũ nhà báo am hiểu công nghệ sẽ tạo ra những ấn phẩm xuất sắc góp phần xây dựng chương trình quản lý và bảo mật dữ liệu, lan tỏa giải pháp hành động cụ thể.

Thúc đẩy doanh nghiệp an ninh mạng phát triển

Trong khi đó, dưới góc độ cơ quan chức năng, Trung tướng Nguyễn Minh Chính, Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia cho biết, đến năm 2030, Việt Nam đặt ra mục tiêu rất lớn cho ngành công nghiệp an ninh mạng - một lĩnh vực còn mới và khó. Hiện nay, trên thế giới chưa có mô hình chuẩn nào về ngành công nghiệp này.

Đối với những ngành công nghiệp mới như thế này, ông cho rằng: “An ninh mạng gắn chặt với quản trị hành chính quốc gia, do đó, đòi hỏi vai trò dẫn dắt của Nhà nước trong xây dựng thể chế, tạo dựng thị trường và mô hình phát triển để doanh nghiệp có thể phát huy sức sáng tạo. Cùng với đó, cần có chính sách ưu đãi về thuế, tài chính, đất đai cho doanh nghiệp”.

Trung tướng Nguyễn Minh Chính nhấn mạnh việc phát triển sản phẩm, dịch vụ an ninh mạng phải dựa trên cơ chế, chính sách và hạ tầng do Nhà nước kiến tạo. Một hướng đi quan trọng là sử dụng các nguồn dữ liệu mở, giúp doanh nghiệp trong nước tự chủ phát triển thế mạnh, đồng thời kết hợp chuyển giao công nghệ từ nước ngoài. Sự kết hợp giữa chính sách, công nghệ và nguồn lực cùng sự kết nối chặt chẽ giữa Chính phủ và doanh nghiệp sẽ tạo thành sức mạnh tổng hợp, bảo đảm chủ quyền số và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Cùng chung quan điểm, PGS.TS Nguyễn Trường Thắng, Viện trưởng Viện Công nghệ thông tin - Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam cũng khuyến cáo, các doanh nghiệp phát triển AI nên ưu tiên khai thác dữ liệu mở. Đồng thời, đẩy mạnh ứng dụng những mô hình do Việt Nam tự nghiên cứu và phát triển nhằm bảo đảm an toàn về dữ liệu.

Cách tiếp cận này không chỉ giúp giảm phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài mà còn tạo điều kiện để doanh nghiệp trong nước nâng cao năng lực đổi mới sáng tạo. Các ý kiến tại tọa đàm đều thống nhất rằng, chỉ khi doanh nghiệp chủ động xây dựng năng lực lõi về dữ liệu và công nghệ, kết hợp với sự dẫn dắt thể chế và hạ tầng từ Nhà nước, Việt Nam mới có thể củng cố chủ quyền số, tạo lợi thế cạnh tranh dài hạn.

Phát biểu bế mạc tại tọa đàm, ông Lê Quốc Minh - Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương cho biết, những ý kiến góp ý từ các chuyên gia tại Toạ đàm có vai trò rất quan trọng, mang ý nghĩa gợi mở và định hướng cho ngành công nghiệp bảo vệ dữ liệu và an ninh mạng trong thời kỳ kỷ nguyên số. 

Ngày 22/12/2024, Tổng Bí thư Tô Lâm đã ký ban hành Nghị quyết số 57/NQ-TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triên khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Trong đó, vấn đề bảo mật dữ liệu và an ninh mạng là một trong những nội dung quan trọng cần được quan tâm trong quá trình triển khai nghị quyết.