Chuyển đổi năng lượng xanh - Bài 4: Sẵn sàng chuyển đổi xanh

Đi đầu trong sản xuất xanh

Từ Quảng Ninh, chúng tôi tiếp tục hành trình đến với Nhà máy Nhiệt điện Nghi Sơn do Công ty Nhiệt điện Nghi Sơn (Tổng công ty Phát điện 1) quản lý, vận hành.

Được xây dựng tại xã Hải Hà và xã Hải Thượng, thị xã Nghi Sơn thuộc Khu Kinh tế Nghi Sơn, tỉnh Thanh Hóa, nhà máy bao gồm 2 tổ máy, với tổng công suất lắp đặt 600MW (2 x 300MW), sản lượng điện thiết kế hằng năm 3,6 tỷ kWh. Nhà máy sử dụng công nghệ ngưng hơi truyền thống, áp suất dưới tới hạn, lượng than tiêu thụ khoảng 1,6 triệu tấn/năm.

Với chi phí đầu tư khoảng 24.000 tỷ, nhà máy với công nghệ đốt hiện đại, đảm bảo các yêu cầu về bảo vệ môi trường theo các tiêu chuẩn của Việt Nam và quốc tế.

Nhà máy đi vào hoạt động đã góp phần đảm bảo cung cấp điện an toàn và kinh tế cho khu vực Bắc Trung Bộ, giảm tổn thất công suất truyền tải trên hệ thống điện, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội vùng Nam Thanh Hoá - Bắc Nghệ An, đặc biệt là khu kinh tế Nghi Sơn - Thanh Hoá đã được qui hoạch trở thành vùng kinh tế trọng điểm của Bắc Trung Bộ và toàn quốc.

Dẫn chúng tôi đi thăm nhà máy, ông Lê Ngọc Minh – Trưởng phòng an toàn môi trường - Công ty Nhiệt điện Nghi Sơn cho biết: Nhà máy được đầu tư công nghệ hiện đại, đáp ứng được các thông số phát thải ra môi trường.

“Chúng tôi thường xuyên tăng cường giám sát chất lượng than đầu vào, tăng cường hiệu chỉnh đảm bảo cho chỉ tiêu điện năng để đảm bảo chất lượng than đồng đều, khi hòa trộn đảm bảo cho lò máy chạy ổn định hơn”.

Cụ thể, nhà máy được áp dụng công nghệ tiên tiến, hiện đại của các nước G7. Trong đó, hệ thống xử lý khí thải của nhà máy sử dụng hệ thống lọc bụi tĩnh điện với hiệu suất là trên 99,7% đảm bảo được thông số bụi phát thải nhỏ 170 mg/Nm3 theo QCVN 22:2009/BTNMT.

Đối với hệ thống khử lưu huỳnh trong khói có hiệu suất lớn hơn 94% được công ty áp dụng công nghệ của Nhật Bản và đảm bảo thông số phát thải luôn nhỏ hơn 425 mg/Nm3.

Để đáp ứng theo dự thảo QCVN mới sắp ban hành, hiện Tổng công ty Phát điện 1 đồng ý đầu tư cải tạo nâng cấp hệ thống xử lý khí mới và đã trình EVN để sớm triển khai lắp đặt để đảm bảo theo quy chuẩn Việt Nam mới.

“Theo kế hoạch từ năm 2025, EVNGENCO1 sẽ triển khai cho Nhiệt điện Uông Bí, Quảng Ninh và Nghi Sơn. Bước đầu tiên của nhà máy, chúng tôi sẽ lắp đặt thêm hệ thống khử NOx, dự kiến sẽ là hệ thống SCR (xử lý khí thải) sử dụng khí amoniac, đảm bảo NOx sẽ phải nhỏ hơn 250mg/Nm3. Kinh phí sẽ rất lớn, dự kiến mỗi một hệ thống như vậy sẽ tốn hàng nghìn tỷ đồng”- ông Minh chia sẻ.

Hiện, hệ thống xử lý nước thải của nhà máy sử dụng công nghệ của Nhật Bản đảm bảo các thông số xử lý nước thải công nghiệp đảm bảo quy định pháp luật về môi trường.

“Toàn bộ nước thải sau xử lý sẽ được tái sử dụng cho làm ẩm tro xỉ, trong trường hợp không tái sử dụng mới thải ra môi trường. Chúng tôi đang hướng đến tuần hoàn 100% nước thải sau xử lý sử dụng cho các mục đích khác của nhà máy”- ông Minh cho biết.

Liên quan đến nhiên liệu than sử dụng cho sản xuất, hiện Nhà máy Nhiệt điện Nghi Sơn đang sử dụng nguồn than cám 5a1, đây là nguồn than được thiết kế trước cho nhà máy để đảm bảo phát thải và chế độ cháy trong lò được tối ưu nhất. Tuy nhiên, thực tế nguồn than này khá khan hiếm, do vậy TKV cũng đang gặp khó khăn trong việc duy trì tiếp nguồn than cám 5a1.

Ông Minh khẳng định, nếu đáp ứng được nguồn than cám 5A1 thì tất cả các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật ở nhà máy đều đạt. Minh chứng là trong những năm qua, Công ty Nhiệt điện Nghi Sơn đứng đầu trong EVNGENCO1 và EVN về các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật.

Tăng cường các giải pháp bảo vệ môi trường

“Để thực hiện chuyển đổi xanh, đáp ứng theo dự thảo quy chuẩn mới chuẩn bị ban hành, Nhà máy Nhiệt điện Nghi Sơn sẽ phải lắp mới hệ thống khử NOx, nâng cấp cải tạo hệ thống khử bụi và khử lưu huỳnh. Tất cả các công việc này đến năm 2030 phải hoàn thành”- ông Minh nhấn mạnh.

Theo đó, dự kiến năm 2025, Nhiệt điện Nghi Sơn sẽ tiến hành triển khai cải tạo, nâng cấp các hệ thống trên, đồng thời thực hiện làm báo cáo giảm phát thải khí nhà kính đảm bảo hoàn thành trước 30/4/2025, bắt đầu triển khai giảm phát thải từ năm 2027.

Theo ông Minh, trong quá trình triển khai, các kế hoạch về cải tạo năng lượng, chuyển đổi xanh của nhà máy sẽ được triển khai đảm bảo lộ trình đạt phát thải ròng bằng không vào năm 2050 theo cam kết của Chính phủ tại COP26.

Trước đó vào năm 2023-2024, công ty đã triển khai giảm điện tự dùng và đảm bảo các chỉ tiêu kinh tế, kỹ thuật như: suất tiêu hao nhiệt, suất tiêu hao than…

Cụ thể, công ty đã xây dựng chương trình xanh, sạch, đẹp. Trong chương trình này, công ty đã yêu cầu các đơn vị tự giảm điện tiêu dùng, song song với đó, nhà máy cũng thực hiện cải tạo nguồn điện như: sử dụng bóng đèn tiết kiệm năng lượng; chú ý tắt các thiết bị sử dụng điện không cần thiết, đồng thời đánh giá lại quá trình vận hành của các tổ máy để dừng các bơm vận hành một số thiết bị không cần thiết để giảm điện tự dùng… Đây là những hoạt động được tổng công ty đánh giá đi đầu trong công tác tiết kiệm năng lượng và công tác này hiện đang tiếp tục được duy trì.

Để đảm bảo công tác môi trường, ngoài duy trì công tác vận hành để duy trì các thông số thì nhà máy cũng trồng thêm nhiều cây xanh. Hàng năm Công đoàn cùng Đoàn Thanh niên triển khai phát động trộng cây xanh trong khuôn viên nhà máy. Đến nay đã phủ xanh hết khoảng trống có thể trồng được cây trong nhà máy với tỷ lệ diện tích chiếm 30% tổng diện tích của nhà máy.

Ông Minh chia sẻ: "Đối với Nhà máy Nhiệt điện Nghi Sơn, để trồng được cây xanh cũng là một nỗ lực rất đáng ghi nhận bởi vì ở đây là khu vực nước biển và nền cải tạo là vùng đất mặn. Để tìm được cây phù hợp và phát triển được, nhà máy cũng đã mất rất nhiều thời gian để trồng thử và đánh giá. Đến hiện tại nhà máy cũng đã tìm ra một số cây trồng cây thích hợp, chẳng hạn như xoài, cây keo, phi lao… Nhà máy cũng đã trồng khá nhiều cây ăn quả rồi nhưng đang nghiên cứu xây dựng tiếp mô hình trồng một số cây ăn quả tầm thấp".

“Chúng tôi đang nghiên cứu hướng tới một số khu vực dải đá trong nhà máy không liên quan ảnh hưởng đến thiết bị vận hành để cải tạo để trồng thêm các cây xanh”- ông Minh cho biết thêm.

Đối với tro xỉ, mặc dù việc tiêu thụ tro xỉ của Nhiệt điện Nghi Sơn 1 đang được tiêu thụ gần như toàn bộ, cung cấp cho các đơn vị làm vật liệu xây dựng như phụ gia xi măng, sản xuất gạch… nhưng việc giảm triệt để bụi thải từ các khu chứa tro xỉ luôn được quan tâm, đầu tư.

Theo ông Minh: "Nhiệt điện Nghi Sơn áp dụng thải xỉ ướt nên không có phát thải bụi ở ngoài bãi xỉ. Nhà máy nhiệt điện Nghi Sơn thải xỉ ướt là dùng nước để đẩy xỉ theo đường ống kín từ bể chứa bùn xỉ trong nhà máy ra ngoài bãi xỉ nên đảm bảo là xỉ luôn luôn ướt. Ở ngoài bãi xỉ sẽ có một khoảng nước để giữ cho xỉ nằm ở dưới nước thì sẽ không bao giờ có bụi".

Hồ chứa thải xỉ có diện tích 43 ha, với sức chứa trong vòng 13 năm vận hành, hồ được xây bao xung quanh và đáy hồ được lót lớp HDPE chống thấm và không có khả năng thấm ra môi trường bên ngoài.

Tuy nhiên, do khả năng tiêu thụ tro xỉ tốt của nhà máy từ ngay khi vận hành 2014 đến nay, tro xỉ của nhà máy hiện nay chỉ tương ứng 3 năm vận hành, nhà máy đang đẩy mạnh tiêu thụ tiếp tro xỉ ngoài hồ chứa để đưa lượng tro xỉ xuống dưới 2 năm vận hành theo Chỉ thị số 08/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ ký ngày 26/3/2021 về đẩy mạnh xử lý, sử dụng tro, xỉ, thạch cao của các nhà máy nhiệt điện, hóa chất, phân bón làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng và trong công trình xây dựng.

Sẵn sàng chuyển đổi xanh

Cũng như nhiều nhà máy nhiệt điện khác, khó khăn nhất đối với tất cả các nhà máy đã đầu tư xây dựng đó là các quy định và pháp luật về môi trường liên tục thay đổi. Như vậy, các nhà máy liên tục phải thay đổi và nâng cấp, điều này rất tốn kém. “Chỉ cần hệ thống khử SCR thôi đã tốn hàng nghìn tỷ đồng, ngoài ra còn hệ thống khử lọc bụi tĩnh điện, hệ thống khử lưu huỳnh và quá trình đó sẽ phải dừng sản xuất dài ngày để cải tạo và lắp đặt. Đối với máy cũ đã thiết kế bệ, khuôn viên như vậy, giờ tiêu chuẩn mới phải cải tạo lắp đặt hệ thống mới còn không có không gian, vị trí để lắp đặt và phải dừng thời gian vận hành dài nguy cơ ảnh hưởng an ninh năng lượng”- ông Minh cho biết.

Chia sẻ thêm với phóng viên, ông Vũ Trọng Đức – Phó Giám đốc Công ty Nhiệt điện Nghi Sơn cho biết: Nhà máy được thiết kế và đưa vào vận hành từ năm 2014, theo tiêu chuẩn cũ các thông số phát thải vẫn đảm bảo dưới chỉ tiêu phát thải, sắp tới theo tiêu chuẩn, quy chuẩn mới sẽ không đảm bảo và phải cải tạo nâng cấp.

Để đáp ứng quy chuẩn mới, các nhà máy sẽ phải cải tạo nâng cấp toàn bộ hệ thống xử lý khói thải, bụi và cần nguồn kinh phí rất lớn.

“Chúng tôi băn khoăn với nguồn kinh phí rất lớn lên đến hàng nghìn tỷ đồng nhưng không biết có được đưa vào giá thành hay không, vì trước khi xây dựng giá điện cho dự án không có chi phí cải tạo, nâng cấp cho nhà máy để đạt các tiêu chuẩn môi trường cao hơn”- ông Đức bày tỏ ý kiến.

Hiện nay, các giải pháp liên quan đến cải tạo môi trường cảnh quan nơi làm việc và xung quanh nhà máy, cơ bản đã được Nhiệt điện Nghi Sơn triển khai đồng loạt như: Cải tạo các hệ thống kiểm soát bụi, hạn chế phát tán bụi xung quanh, cải tạo cầu bốc than, môi trường kho than, đầu tư hệ thống phun xương, trồng cây xanh toàn bộ nhà máy từ ngoài cảng đến khu vực trong nhà máy….

Đồng thời, toàn bộ hệ thống quan trắc khí thải nước thải của nhà máy được kết nối online đến Sở Tài nguyên và Môi trường Thanh Hóa. Nhà máy cũng công khai các thông số phát thải tại cổng nhà máy để cho nhân dân xung quanh được biết quá trình vận hành của công ty.

Ông Hồ Sỹ Nam – Phó Giám đốc Công ty Nhiệt điện Nghi Sơn thông tin: Hiện công ty đang tập trung vào công tác đào tạo nâng cao nhận thức cho cán bộ, công nhân viên về quá trình chuyển đổi xanh và từng bước xây dựng thành văn hóa doanh nghiệp trên nền tảng của nhà máy được thừa hưởng từ công nghệ quản trị của Nhật Bản, từ đó thay đổi nhận thức về chuyển đổi xanh.

Đồng thời, EVNGENCO 1 hiện cũng đang triển khai đào tạo nhân lực để có thể đảm bảo vận hành thiết bị máy móc sau khi chuyển đổi xanh và đáp ứng các tiêu chuẩn môi trường mới.

Lãnh đạo công ty cũng bày tỏ mong muốn cơ quan quản lý cấp trên có thể tổ chức các khóa hướng dẫn, đào tạo kiểm kê khí nhà kính cho cán bộ kỹ thuật của các doanh nghiệp nắm vững hơn trong công tác đánh giá, kiểm kê phát thải khí nhà kính.

Còn tiếp...