Chuối Gia Lai vươn ra thị trường quốc tế nhờ đổi mới công nghệ

Doanh nghiệp dẫn dắt, nông dân cùng hưởng lợi

Tỉnh Gia Lai, với lợi thế về điều kiện tự nhiên, đất đỏ bazan màu mỡ và khí hậu nhiệt đới, đang tập trung phát triển cây chuối theo hướng nông nghiệp công nghệ cao, nhằm nâng cao giá trị sản phẩm, xây dựng chuối thành mặt hàng xuất khẩu chủ lực, đồng thời mở ra cơ hội tìm đầu ra bền vững cho nông sản vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Gia Lai, đến hết năm 2024, diện tích cây ăn quả toàn tỉnh đạt hơn 33.000 ha, tăng gấp 2,1 lần so với năm 2019; sản lượng đạt khoảng 570.000 tấn, với mức tăng trung bình 37% mỗi năm. Trong đó, chuối là cây trồng chủ lực với diện tích gần 7.300 ha, sản lượng khoảng 237.000 tấn.

Đến quý I/2025, tỉnh Gia Lai đã được cấp 227 mã số vùng trồng với diện tích gần 9.700 ha và 38 mã số cơ sở đóng gói, công suất 1.550 – 1.700 tấn quả tươi/ngày phục vụ xuất khẩu sang các thị trường khó tính như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Đông, Singapore và Malaysia. Điều này chứng minh chất lượng chuối Gia Lai đã đạt chuẩn quốc tế, đồng thời nâng cao uy tín thương hiệu nông sản Tây Nguyên.

Cây chuối không chỉ là nguồn thu nhập mới mà còn mang ý nghĩa quan trọng trong tạo sinh kế cho đồng bào dân tộc thiểu số. Những vùng đất bazan màu mỡ tại các xã Đăk Đoa, xã Ia Phí, xã Mang Yang đang dần phủ xanh bởi những nương chuối thẳng tắp, mở ra hướng đi mới trong phát triển nông nghiệp bền vững.

Một trong những doanh nghiệp tiên phong là Công ty Cổ phần Nông nghiệp Công nghệ cao Hưng Sơn. Hiện đơn vị này canh tác hơn 550 ha chuối tại huyện Đăk Đoa và Chư Prông, mỗi năm xuất khẩu khoảng 20.000 tấn, dự kiến nâng lên 35.000 tấn vào giai đoạn 2025–2026, trong đó 80% sản lượng xuất sang Nhật Bản và Hàn Quốc.

Ông Nguyễn Quang Anh, Chủ tịch HĐQT Hưng Sơn, cho biết, chuối là cây trồng đặc trưng vùng nhiệt đới, nhu cầu tại các nước ôn đới rất lớn. Chúng tôi đầu tư hệ thống tưới nhỏ giọt công nghệ Israel, sử dụng drone để giám sát sâu bệnh và quản lý đồng ruộng, kết hợp kho lạnh bảo quản sau thu hoạch. Nhờ đó, chất lượng sản phẩm được nâng cao rõ rệt, đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe của thị trường quốc tế.

Đặc biệt, Hưng Sơn đang triển khai mô hình liên kết với nông dân, chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số. Công ty hỗ trợ kỹ thuật, giống, vốn và bao tiêu sản phẩm, tạo công ăn việc làm ổn định cho hơn 800 lao động địa phương, giúp bà con nâng cao thu nhập, giảm rủi ro phụ thuộc vào cây trồng bấp bênh.

Không chỉ Hưng Sơn, Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai cũng đang phát triển chuối với diện tích khoảng 7.000 ha tại Gia Lai, Lào và Campuchia, cùng với 2.000 ha sầu riêng. Ông Nguyễn Ngọc Mai, Giám đốc Công ty CP Chăn nuôi Gia Lai, chia sẻ:
"Vùng đất đỏ bazan ở độ cao trên 800m tạo điều kiện lý tưởng cho chuối phát triển, nâng cao chất lượng vượt trội. Sản lượng chuối của tập đoàn đạt trên 200.000 tấn/năm, phần lớn trồng theo tiêu chuẩn GlobalGAP.

Chuỗi liên kết và đầu ra bền vững

Tỉnh Gia Lai chú trọng xây dựng chuỗi liên kết nông sản để đảm bảo đầu ra ổn định. Tỉnh đã hình thành chuỗi trồng cây ăn quả với 52 doanh nghiệp, 58 hợp tác xã và 35 nông hội, với tổng diện tích hơn 13.000 ha. Qua đó, nông dân được tiếp cận kỹ thuật, giống chất lượng, vốn và thị trường tiêu thụ, giảm thiểu rủi ro và nâng cao giá trị sản phẩm.

Ông Đoàn Ngọc Có, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Gia Lai, cho biết, năm 2024, kim ngạch xuất khẩu trái cây của tỉnh đạt trên 150 triệu USD. Tuy nhiên, sản xuất vẫn manh mún, cơ sở hạ tầng sơ chế và bảo quản hạn chế. Vì vậy, việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao và liên kết doanh nghiệp – nông dân là hướng đi chiến lược để chuối trở thành sản phẩm xuất khẩu chủ lực.

Bà Đào Thị Thu Nguyệt, Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Gia Lai, nhấn mạnh, chuối Tây Nguyên nói chung, Gia Lai nói riêng đang khẳng định chất lượng và thương hiệu trên thị trường quốc tế. Tỉnh sẽ tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp mở rộng sản xuất, nâng cao khả năng cạnh tranh và phát triển thị trường xuất khẩu sang Singapore, Malaysia, Trung Đông.

Tại xã Đăk Đoa, những cánh đồng chuối bạt ngàn trải dài hút tầm mắt, nơi Công ty Hưng Sơn đầu tư ứng dụng công nghệ cao: tưới nhỏ giọt, drone giám sát, hệ thống cáp treo ròng rọc hỗ trợ thu hoạch và vận chuyển. Nhờ đó, chất lượng chuối tăng rõ rệt, đạt tiêu chuẩn xuất khẩu đi nhiều nước như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Singapore và Trung Đông.

Anh Lê Hoàng Linh, Giám đốc vùng nguyên liệu Hưng Sơn, cho biết, với diện tích trồng 400 ha chuối xuất khẩu kết hợp cây dược liệu, mỗi năm công ty thu hoạch khoảng 12.000 tấn, doanh thu 350–400 tỷ đồng, giải quyết công ăn việc làm cho hơn 800 lao động, chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số.

Việc đưa chuối vào danh mục cây trồng xuất khẩu chủ lực là bước đi chiến lược của Gia Lai, giúp đa dạng hóa nhóm sản phẩm nông sản, tăng giá trị xuất khẩu và nâng cao thu nhập cho nông dân. Tỉnh tiếp tục khuyến khích doanh nghiệp và hợp tác xã mở rộng vùng nguyên liệu, đầu tư hạ tầng bảo quản, chế biến sâu và xây dựng thương hiệu “Chuối Tây Nguyên” trên bản đồ quốc tế.

Nhờ sự liên kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp – chính quyền – nông dân, chuối Gia Lai không chỉ phát triển về diện tích, năng suất và chất lượng mà còn tạo đầu ra bền vững cho nông sản vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Đây là mô hình điển hình về phát triển nông nghiệp công nghệ cao gắn với tăng trưởng kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội và hội nhập quốc tế.