Chính phủ đề xuất điều chỉnh cơ chế đặc thù cho TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng

Phó Thủ tướng Chính phủ Bùi Thanh Sơn đã trình bày Tờ trình dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị quyết số 98/2023/QH15 (Nghị quyết 98) về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM); Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị quyết số 136/2024/QH15 (Nghị quyết 136) về tổ chức chính quyền đô thị và thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Đà Nẵng.

Cho phép TP. Hồ Chí Minh thành lập Khu thương mại tự do

Tờ trình Chính phủ nhìn nhận sau hợp nhất với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, TP.HCM có diện tích là 6.772,6 km², tương đương 2,04% diện tích cả nước; dân số ước tính 13,6 triệu người, chiếm 13,4% dân số cả nước. 

Trong đó, lực lượng lao động đang làm việc đạt khoảng 7,281 triệu người, tương ứng 14% tổng số lao động toàn quốc. GRDP TP hợp nhất ước tính 3,03 triệu tỉ đồng (tương đương 123 tỉ USD), chiếm 23,5% GDP cả nước. 

Về thu ngân sách nhà nước, TP.HCM dự kiến đạt 737.000 tỉ đồng, chiếm 36,7% tổng thu ngân sách quốc gia, trong khi chi ngân sách dự kiến đạt 248.000 tỉ đồng, chiếm 10,9% tổng chi.

Với quy mô nêu trên, TP.HCM sau hợp nhất đã mở rộng dư địa phát triển, tạo điều kiện thuận lợi cho quy hoạch vùng đô thị tích hợp, tạo nên một thực thể hành chính - kinh tế đặc biệt, mở ra cơ hội tái cấu trúc không gian phát triển theo tư duy "1 trung tâm, 3 vùng, 1 đặc khu".

Một trong những nội dung quan trọng, dự thảo nghị quyết bổ sung nội dung về thành lập khu thương mại tự do TP.HCM. Theo tờ trình, TP.HCM mới đã hội tụ đầy đủ các yếu tố cần thiết để thành lập khu thương mại tự do gắn với cảng biển có tính cạnh tranh trong khu vực.

Dự thảo nghị quyết cũng sửa đổi, bổ sung về chính sách đối với mô hình phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông công cộng (TOD) cũng như một số cơ chế, đặc thu khác liên quan đến đất đai, nhà đầu tư chiến lược, cơ chế tài chính...

 “Xóa bó cứng” cho Khu Thương mại tự do Đà Nẵng

Theo tờ trình Chính phủ, sau hơn một năm triển khai Nghị quyết 136, Đà Nẵng đã chủ động trong công tác điều hành, tháo gỡ kịp thời các vướng mắc.

Nghị quyết đã góp phần cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư, nâng cao năng lực cạnh tranh, hỗ trợ doanh nghiệp. Đặc biết, các dự án lớn trong Khu Thương mại tự do được khởi động tổng giá trị GRDP của thành phố (trước sắp xếp) năm 2025 ước tăng 1,5 lần so với năm 2020; GRDP bình quân đầu người đạt 8.400 USD, gấp 1,7 lần so với bình quân chung cả nước, giúp Đà Nẵng phát huy vai trò trung tâm kinh tế, khoa học công nghệ của miền Trung - Tây Nguyên.

Tuy nhiên, quá trình thực hiện cho thấy thành phố cần có ngay những cơ chế, chính sách vượt trội khác để bổ sung chính sách cho Khu thương mại tự do đã được Thủ tướng Chính phủ thành lập, thu hút đầu tư chiến lược, thực hiện dự án đường sắt đô thị, hình thành đô thị lấn biển sẽ tạo sự tương hỗ kịp thời, quan trọng trong phát triển Trung tâm tài chính quốc tế Việt Nam tại TP. Đà Nẵng.

Cụ thể, đối với Điều 13 về thành lập Khu thương mại tự do Đà Nẵng, dự thảo sửa đổi khoản 1 về xác định phạm vụ trong khu thương mại tự do để phù hợp với bối cảnh sắp xếp đơn vị hành chính mới; bổ sung khoản 2 về quy định tính chất các khu chức năng trong Khu Thương mại tự do để thống nhất quy định đối với Khu Thương mại tự do Hải Phòng là không quy định hàng rào cứng, tạo sự linh hoạt và phù hợp vưới các chức năng thương mại, dịch vụ, công nghệ công nghệ số và đổi mới sáng tạo;

Dự thảo cũng đề xuất điều chỉnh Khu Thương mại tự do Đà Nẵng tương tự chính sách của Hải Phòng, trong đó liên quan đến chính sách đất đai tương tự chính sách giao đất không thông qua đấu thầu, đấu giá tiền sử dụng đất quy định tại khoản 2, Điều 10 Nghị quyết số 226/2025/QH15 của Hải Phòng.

Liên quan đến chính sách miễn tiền thuê đất, thuê mặt nước trong Khu Thương mại tự do Đà Nẵng theo ý kiến của cơ quan trình, trong ngắn hạn có thể ảnh hưởng đến nguồn thu ngân sách nhà nước nhưng về lâu dài chính sách này mang lại nhiều lợi ích kinh tế quan trọng cho thành phố, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ, tạo nguồn thu lâu dài và bền vững từ các hoạt động sản xuất, kinh doanh phát sinh trong Khu Thương mại tự do và các ngành liên quan.

Báo cáo thẩm tra các nội dung trên, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết: Đây là bước đi quan trọng để thúc đẩy tăng trưởng đô thị, song phạm vi đề xuất còn rộng, dễ phát sinh xung đột với pháp luật hiện hành cũng như các dự án luật, nghị quyết đang trình Quốc hội. Nhiều nội dung liên quan trực tiếp đến ngân sách nhà nước, quản lý đất đai, tài sản công và đời sống người dân. Vì vậy, đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát, đánh giá kỹ lưỡng, hoàn thiện nội dung theo đúng kết luận của Bộ Chính trị và ý kiến của Thường trực Ban Bí thư.

Về thành lập và hoạt động Khu thương mại tự do tại TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng Ủy ban thống nhất với chủ trương thành lập Khu thương mại tự do tại TP. Hồ Chí Minh và đồng ý về cơ bản với chính sách áp dụng cho hai khu, trên cơ sở kế thừa cơ chế đã triển khai tại Khu thương mại tự do Hải Phòng