Cần thiết lập cơ chế tài chính bền vững cho hoạt động phòng bệnh

Đi trước một bước bảo vệ sức khỏe nhân dân

Chiều 10/11, tiếp tục Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật Dân số; dự án Luật Phòng bệnh.

Góp ý về dự thảo Luật Phòng bệnh, đại biểu Trần Thị Nhị Hà - đoàn Hà Nội cho biết, về phạm vi điều chỉnh, Điều 1: "Theo Tổ chức Y tế thế giới, sức khỏe của con người chịu tác động bởi 4 nhóm yếu tố cơ bản: Xã hội, môi trường, kinh tế và hành vi".

Vì vậy, phòng bệnh không chỉ đơn thuần dựa trên các vấn đề y học lâm sàng và dịch tễ học mà cần phải giải quyết được các nguyên nhân gốc rễ như điều kiện sống, môi trường làm việc, chất lượng không khí, nước sạch, thực phẩm, tiếp cận dịch vụ y tế.

Việc mở rộng phạm vi điều chỉnh tại Điều 1 là hết sức cần thiết, tạo cơ sở pháp lý rõ ràng cho việc xây dựng các chương trình nâng cao sức khỏe cộng đồng, đồng thời xác định cụ thể trách nhiệm của từng bộ, ngành, chính quyền các cấp trong quản lý, kiểm soát các yếu tố nguy cơ để đảm bảo bảo vệ sức khỏe nhân dân không chỉ bằng thuốc và bệnh viện mà bằng cả môi trường sống lành mạnh, chính sách kinh tế - xã hội công bằng và hành vi sống tích cực.

Tuy nhiên, đại biểu kiến nghị sửa nội dung Điều 1 như sau: Luật này quy định về phòng, chống bệnh truyền nhiễm; phòng, chống các bệnh không lây nhiễm, rối loạn sức khỏe tâm thần; phòng, chống các yếu tố nguy cơ từ môi trường, lối sống, hành vi và dinh dưỡng nâng cao sức khỏe cộng đồng. Ứng dụng khoa học, công nghệ, chuyển đổi số trong quản lý sức khỏe toàn dân, thích ứng biến đổi khí hậu và đảm bảo công bằng y tế.

Về chính sách của Nhà nước về phòng bệnh tại Điều 3, đại biểu cho rằng, hệ thống pháp luật đã có những quy định về phòng, chống tác hại của thuốc lá, rượu bia, những sản phẩm có nguy cơ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của người tiêu dùng.

Tuy nhiên, vẫn thiếu vắng một cơ chế kiểm soát toàn diện đối với những nhóm sản phẩm làm gia tăng các bệnh không lây nhiễm như các sản phẩm có chứa nhiều đường, nhiều muối, đồ ăn nhanh, sản phẩm siêu chế biến.

Để phòng bệnh hiệu quả, bà Trần Thị Nhị Hà cho rằng, không chỉ dừng lại ở một số giải pháp về thuế như thời gian vừa qua, mà điều quan trọng hơn là phải thiết lập một chính sách tổng thể, đồng bộ và bền vững, hướng tới thay đổi cấu trúc của ngành thực phẩm, đồng thời chuyển biến nhận thức của xã hội về tiêu dùng lành mạnh.

Chúng ta không thể mãi "chữa cháy" bằng điều trị khi các tác nhân gây bệnh không lây nhiễm hoàn toàn có thể được phòng ngừa nhưng vẫn chưa được kiểm soát hiệu quả. Luật Phòng bệnh cần được xây dựng theo hướng mạnh mẽ, quyết liệt và chủ động hơn, đi trước một bước trong việc bảo vệ sức khỏe nhân dân.

Bên cạnh đó, cần thiết phải thiết lập cơ chế tài chính bền vững cho hoạt động phòng bệnh, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản theo tinh thần Nghị quyết 72.

Đại biểu kiến nghị bổ sung thêm 2 nội dung vào Điều 3. Bổ sung khoản 5a: Nhà nước có chính sách khuyến khích sản xuất, tiêu dùng các sản phẩm lành mạnh, đồng thời kiểm soát và hạn chế các sản phẩm không có lợi cho sức khỏe theo quy định của pháp luật; bổ sung khoản 10a: Nhà nước có chính sách tài chính bền vững cho hoạt động dự phòng bao gồm ngân sách nhà nước, quỹ bảo hiểm y tế, chính sách thuê, chính sách thuế và các nguồn xã hội hóa.

Cần luật hóa dinh dưỡng học đường

Về dinh dưỡng cho trẻ em, đại biểu Trần Thị Nhị Hà cho hay, Điều 36 Nghị quyết 72 khẳng định, dinh dưỡng trong phòng bệnh phải được chú trọng thực hiện trong suốt vòng đời và chúng ta đều biết giai đoạn từ 5-18 tuổi chính là lứa tuổi vàng để phòng bệnh bằng giáo dục và hình thành thói quen sống lành mạnh. Tuy nhiên, dự thảo luật chưa có quy định cụ thể về dinh dưỡng học đường, trong khi đây là mắt xích quan trọng nhất để bảo vệ sức khỏe thế hệ trẻ ngay từ ghế nhà trường.

Nhiều quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc, Anh, Pháp đã có luật quy định rất chặt chẽ về vấn đề này, đặc biệt, Hàn Quốc còn cấm tuyệt đối bán thực phẩm không lành mạnh trong phạm vi 200m xung quanh trường học.

"Đã đến lúc Việt Nam cần luật hóa dinh dưỡng học đường để trường học thực sự trở thành pháo đài đầu tiên trong công tác phòng bệnh, nơi hình thành một thế hệ khỏe mạnh, thông minh và hạnh phúc" - đại biểu nói. 

Góp ý về Điều 37 kinh phí cho công tác phòng bệnh, đại biểu Tô Ái Vang - đoàn TP. Cần Thơ kiến nghị dự thảo luật quy định cụ thể ngân sách nhà nước tăng chi cho y tế, dành ít nhất 30% ngân sách y tế cho y tế dự phòng.

Bởi vì Nghị quyết 72 của Bộ Chính trị về một số giải pháp đột phá tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân, trong đó, quan điểm chỉ đạo nêu rõ xác định đúng vị thế, vai trò của y tế dự phòng, y tế cơ sở.

Tại Nghị quyết số 18 của Quốc hội khóa XII về đẩy mạnh thực hiện chính sách, pháp luật, xã hội hóa để nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe nhân dân, trong đó tại Điều 2 quy định: Tăng tỷ lệ chi ngân sách hàng năm cho sự nghiệp y tế, bảo đảm tốc độ tăng chi cho y tế cao hơn tốc độ tăng chi bình quân chung của ngân sách nhà nước, dành ít nhất 30% ngân sách y tế cho y tế dự phòng.

Bởi vì y tế dự phòng không chỉ tập trung vào các bệnh truyền nhiễm mà còn bao gồm cả phòng bệnh không lây nhiễm, quản lý bệnh mãn tính, chăm sóc sức khỏe học đường, an toàn thực phẩm để nâng cao sức khỏe toàn diện cho người dân. Vì thế, dự thảo luật cần quy định cụ thể về cơ chế tài chính mang tính bền vững để bảo vệ nguồn lực cho y tế dự phòng, trong đó có chương trình tiêm chủng mở rộng.

Đại biểu Trần Thị Nhị Hà - đoàn Hà Nội kiến nghị Bộ Y tế chủ trì, phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành quy chuẩn quốc gia về tiêu chuẩn dinh dưỡng bữa ăn học đường. Cơ sở giáo dục có trách nhiệm tổ chức bữa ăn đảm bảo dinh dưỡng hợp lý, khoa học, hạn chế sử dụng thực phẩm không lành mạnh, có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe học sinh. Cấm bày bán, quảng cáo, khuyến mại các sản phẩm không có lợi cho sức khỏe trong và xung quanh khuôn viên trường học.