Cân nhắc phân cấp thẩm quyền quyết định, phê duyệt quy hoạch

Số lượng quy hoạch giảm 42%

Báo cáo tại phiên họp, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương cho biết, xây dựng Luật Quy hoạch có phạm vi điều chỉnh chung cho các loại quy hoạch phát triển trên phạm vi cả nước; hệ thống pháp luật về quy hoạch được xây dựng đồng bộ, thống nhất với pháp luật có liên quan để quy hoạch thực sự là công cụ hiệu quả của Nhà nước trong việc hoạch định phát triển và kiến tạo không gian phát triển.

Đồng thời, mục đích ban hành luật nhằm xây dựng hệ thống quy hoạch quốc gia thống nhất, tinh gọn, hiệu quả; hoàn thiện các quy hoạch sau sắp xếp đơn vị hành chính với tầm nhìn dài hạn, giải phóng các nguồn lực, khơi thông các điểm nghẽn.

Bên cạnh đó, đơn giản hóa quy trình, thủ tục; phấn đấu giảm ít nhất 30% quy trình thủ tục. Phân cấp, phân quyền và phân công hợp lý gắn với tăng cường kiểm tra, giám sát, kiểm soát quyền lực chặt chẽ. Tăng cường ứng dụng khoa học, công nghệ; giải quyết các khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn và khắc phục các chồng chéo, bất cập của quy định pháp luật về quy hoạch.

Dự thảo Luật Quy hoạch (sửa đổi) bao gồm: 6 chương với 58 điều và 1 Phụ lục. Về điểm mới, dự thảo Luật Quy hoạch (sửa đổi) đã bổ sung những nội dung mang tính nguyên tắc chung đối với quy hoạch chi tiết ngành như: Yêu cầu, nguyên tắc chung cho hoạt động quy hoạch; mối quan hệ với quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh; hồ sơ quy hoạch; việc công bố quy hoạch; lưu trữ và chia sẻ thông tin, cơ sở dữ liệu quy hoạch.

Các luật chuyên ngành sẽ quy định chi tiết, cụ thể về lập, thẩm định, phê duyệt, công bố, điều chỉnh và nội dung quy hoạch chi tiết ngành, quy hoạch đô thị và nông thôn. Danh mục quy hoạch đã được rà soát, thu gọn số lượng các quy hoạch theo nguyên tắc “một cơ quan thực hiện nhiều việc, một việc chỉ giao một cơ quan chủ trì và chịu trách nhiệm chính”.

Theo đó, số lượng quy hoạch đã giảm từ 78 quy hoạch xuống còn 45 quy hoạch (giảm 42%). Đặc biệt, dự thảo luật tăng cường phân cấp, phân quyền trong hoạt động quy hoạch.

Đơn cử, về thẩm quyền quyết định và phê duyệt quy hoạch: Quốc hội quyết định quy hoạch tổng thể quốc gia; phân cấp cho Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch không gian biển quốc gia, quy hoạch sử dụng đất quốc gia và quy hoạch vùng; phân cấp cho Bộ trưởng phê duyệt quy hoạch ngành và quy hoạch chi tiết ngành; phân cấp cho Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh phê duyệt quy hoạch tỉnh; thẩm quyền phê duyệt quy hoạch đô thị và nông thôn được thực hiện theo quy định của pháp luật về đô thị và nông thôn.

Để bảo đảm công tác hậu kiểm, chất lượng nội dung quy hoạch; kịp thời phát hiện các nội dung chồng lấn, mâu thuẫn; hạn chế điều chỉnh quy hoạch tùy tiện; nâng cao trách nhiệm giải trình của các cơ quan sau khi đã phân cấp triệt để thẩm quyền phê duyệt quy hoạch, dự thảo Luật bổ sung thêm quy định về hoạt động giám sát, kiểm tra, rà soát quy hoạch.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Trần Hồng Nguyên cho rằng, kiểm tra rà soát quy hoạch là vấn đề gắn với việc thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp thực hiện chủ trương với phân cấp, phân quyền.

Dự thảo luật có bổ sung thêm hậu kiểm, kiểm tra, rà soát quy hoạch. Tuy nhiên, theo đánh giá của bà Nguyên, phân biệt giữa kiểm tra quy hoạch và giám sát quy hoạch chưa có sự khác biệt về bản chất và hoạt động. Do đó, cần quy định rõ nội dung từng hoạt động, để phân biệt hoạt động kiểm tra quy hoạch và giám sát quy hoạch.

Ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam nhìn nhận, dự thảo luật quy định tư vấn lập quy hoạch hiện nay bắt buộc tổ chức tư vấn lập quy hoạch quốc gia, vùng, tỉnh có tư cách pháp nhân và đáp ứng điều kiện năng lực chuyên môn và giao Chính phủ quy định chi tiết.

Song ông Tuấn băn khoăn liệu có phải là ngành nghề kinh doanh có điều kiện hay không và lựa chọn tổ chức tư vấn đã được điều chỉnh bởi pháp luật về đấu thầu. Do đó, quy định như luật sẽ chồng lấn giữa 2 luật là đấu thầu và đầu tư. Vì thế, cần rành mạch cho thống nhất.

Quy hoạch là xương sống của nền kinh tế

Thẩm tra dự án luật, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Nguyễn Ngọc Bảo cho rằng, trong phân cấp thẩm quyền quyết định hoặc phê duyệt quy hoạch (Điều 34) một số ý kiến đề nghị chưa phân cấp thẩm quyền của Quốc hội cho Thủ tướng Chính phủ quyết định Quy hoạch không gian biển quốc gia, Quy hoạch sử dụng đất quốc gia do Hồ sơ dự án Luật chưa thuyết minh làm rõ khó khăn, vướng mắc trong triển khai thực hiện quy định của luật hiện hành.

Trường hợp khẳng định sự cần thiết phân cấp, đề nghị rà soát, nghiên cứu để tích hợp những nội dung quan trọng của 2 quy hoạch này vào Quy hoạch tổng thể quốc gia, bảo đảm quyền quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước và giám sát tối cao của Quốc hội đối với các nguồn lực đặc biệt, có tầm quan trọng quốc gia.

Về vấn đề phân cấp thẩm quyền, theo Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, đã là quy hoạch ngành phải là Chính phủ, quy hoạch quốc gia phải là Quốc hội. Bởi quy hoạch là xương sống của nền kinh tế. Ví dụ, công tác cán bộ chẳng hạn, cán bộ quốc gia phải là Trung ương, Bộ Chính trị, cán bộ tầm địa phương là Ban Bí thư chứ không phân cấp.

Quy hoạch ngành phải là Chính phủ để các bộ trưởng rà soát, giám sát nhau, còn quy hoạch quốc gia phải là Quốc hội vì 5 năm mới quy hoạch một lần. Do đó, luật nên khoanh lại, không nên ôm đồm, chỉ tập trung vào cái gì thực sự cần thay đổi chứ không phải sửa luật nọ, luật kia.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cũng nêu rằng, quy hoạch tổng thể quốc gia chiến lược, quy hoạch không gian biển quốc gia và sử dụng đất quốc gia thì thẩm quyền phải của Quốc hội, còn quy hoạch ngành là thẩm quyền của Chính phủ.

Ví dụ, trong quy hoạch địa phương thì thẩm quyền phê duyệt quy hoạch tỉnh mà giao cho Chủ tịch tỉnh phê duyệt thì bao giờ cũng muốn trội hơn và mâu thuẫn với quy hoạch quốc gia. Vậy phân cấp, phân quyền đã hợp lý chưa? Có những thứ có thể phân quyền, nhưng có những cái không thể phân quyền.

"Do đó, thẩm quyền lập và phê duyệt cần phải nghiên cứu, thẩm quyền điều chỉnh quy hoạch cũng cần nghiên cứu, căn cứ điều chỉnh quy hoạch đúng với yêu cầu thực tiễn” - ông Phương bày tỏ.

Quan điểm xây dựng Luật Quy hoạch (sửa đổi) bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, thể chế hóa đúng đắn chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước về phát triển đất nước trong thời kỳ mới; bảo đảm phù hợp với mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.