Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Dứt khoát phải xóa trường tạm cho học sinh

Đưa giáo dục bước vào giai đoạn phát triển mới

Ngày 25/11, tiếp tục Kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận tại tổ về Chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026 - 2035; chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026 - 2035.

Tại phiên họp, đại biểu Hoàng Văn Cường - đoàn Hà Nội đồng tình với sự cần thiết phải triển khai chương trình mục tiêu về giáo dục. "Muốn có một nền giáo dục hiện đại, đồng bộ và đạt được các chuẩn quốc tế thì cần bảo đảm các điều kiện, trước hết là cơ sở vật chất, đủ để đáp ứng cho hoạt động dạy và học" - đại biểu nói. 

Theo đại biểu, chúng ta đặt mục tiêu phổ cập giáo dục mầm non, nhưng khó khăn lớn nhất hiện nay là thiếu cơ sở dạy học cho bậc mầm non. Chương trình đặt ra yêu cầu bảo đảm đủ trường lớp từ mầm non đến phổ thông, đây là những yếu tố cốt yếu và cơ bản nhất để đạt mục tiêu.

Bên cạnh đó, chúng ta cũng đặt mục tiêu về giáo dục nghề nghiệp: Phải nâng cao trình độ, đạt chuẩn quốc tế. Để đạt chuẩn quốc tế hoặc chuẩn khu vực, thiết bị phục vụ thực hành nghề nghiệp cũng phải đạt chuẩn và hiện đại.

Theo đại biểu, nếu dạy học xong mà thực hành trên thiết bị lạc hậu thì người học ra thực tế sẽ không thể tiếp cận máy móc thiết bị của doanh nghiệp. Do vậy, cần đầu tư, trang bị để các cơ sở dạy nghề được tiếp cận điều kiện hiện đại nhất.

Chương trình gồm 5 cấu phần dự án, trong đó 3 cấu phần tập trung đầu tư cơ sở vật chất từ giáo dục mầm non, phổ thông, đến giáo dục nghề nghiệp và đại học, nhằm tạo lập cơ sở vật chất đủ điều kiện khang trang, hiện đại.

"Tôi mong rằng với chương trình này, khi đến các vùng, các địa phương, cơ sở khang trang nhất phải là cơ sở của giáo dục. Nếu đến địa phương trường học sạch sẽ, khang trang, đẹp thì chắc chắn giáo dục ở địa phương đó sẽ tốt lên. Làm sao học sinh đến trường phải cảm thấy phấn khởi, hấp dẫn, mong muốn được đến trường, có môi trường học tập tốt nhất" - đại biểu Hoàng Văn Cường bày tỏ.

Ông Cường cũng đề nghị ưu tiên nguồn kinh phí cho việc nâng cao trình độ đội ngũ giáo viên, bởi máy móc dù hiện đại đến đâu cũng sẽ vô nghĩa nếu người vận hành không đủ năng lực.

Đại biểu Bùi Hoài Sơn - đoàn Hà Nội cho rằng, Việt Nam đang tạo nên một kiến trúc phát triển mới của đất nước - nơi giáo dục, y tế, khoa học công nghệ, văn hóa, thể chế, hội nhập, kinh tế tư nhân không còn là những “trụ cột tách rời”, mà trở thành một hệ sinh thái thống nhất, cùng vận động để bảo đảm khát vọng phát triển nhanh, bền vững và giữ vững bản sắc Việt Nam.

Và trong hệ sinh thái đó, giáo dục chính là trung tâm của trung tâm, là lĩnh vực quyết định chất lượng giống nòi, nguồn nhân lực, sức cạnh tranh và cả sức mạnh văn hóa - tinh thần của dân tộc trong hàng chục năm tới.

Vì vậy, đại biểu hoàn toàn nhất trí với Tờ trình 1061/TTr-CP của Chính phủ và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về chương trình này. Các mục tiêu, chỉ tiêu, phạm vi đều được thiết kế không chỉ để giải quyết các vấn đề tồn đọng của giáo dục, mà quan trọng hơn, để đưa giáo dục bước vào giai đoạn phát triển mới: Hiện đại, mở, liên thông, số hóa và hội nhập.

Ông Sơn đặc biệt đánh giá cao 5 dự án thành phần trong chương trình được thiết kế chặt chẽ và đi đúng vào “điểm nghẽn” của giáo dục: Cơ sở vật chất - giáo dục nghề nghiệp - giáo dục đại học - đội ngũ nhà giáo - giám sát và đánh giá. Đây là cấu trúc mà không thể thực hiện hiện đại hóa giáo dục nếu thiếu một mảnh ghép.

Cùng với đó, mục tiêu đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai, đầu tư cho 10 đại học trọng điểm để tiếp cận top 200 châu Á, hình thành trung tâm đổi mới sáng tạo trong đại học, hiện đại hóa hệ thống trường nghề… là những bước đi phù hợp với xu thế thế giới. Chương trình đặt ra có tính mở, tính dài hạn, giúp địa phương chủ động lập kế hoạch 10 năm - thay vì thực hiện từng năm như trước.

Phải ưu tiên xóa trường tạm cho học sinh

Cuối phiên thảo luận tổ, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn khẳng định, Chương trình mục tiêu quốc gia về hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục bám rất sát để thực hiện những mục tiêu, nhiệm vụ quan trọng Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị đã ban hành.

Để thực hiện được Nghị quyết 71, theo Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cần rất nhiều việc, trong đó chương trình mục tiêu quốc gia là một trong những biện pháp, công cụ quan trọng hàng đầu. Bộ cũng có kế hoạch cụ thể để triển khai.

Đối với chương trình mục tiêu quốc gia, Bộ trưởng cho hay, với tính chất của chương trình đầu tư công, hợp phần kinh phí nhiều nhất thường dồn cho hạ tầng. Trong đó, có rất nhiều việc lớn như phấn đấu đến năm 2030 kiên cố hóa hết các trường học, đây là một mục tiêu rất lớn. Hiện nay còn 13% trường học tạm.

"Chúng ta đã cơ bản kiên cố xóa được nhà tạm cho dân, nhưng dứt khoát cũng phải xóa trường tạm cho học sinh" - Bộ trưởng nói và thông tin, 13% trường tạm là bình quân cả nước nhưng chỉ tập trung ở một số tỉnh khó khăn.

Thậm chí, có những tỉnh khó khăn, tỷ lệ trường lớp học chưa kiên cố còn đến hơn 40%, tập trung chủ yếu ở cơ sở giáo dục mầm non và tiểu học.

Vì vậy, mục tiêu đặt ra của chương trình là bằng cả nguồn vốn Nhà nước, nguồn Trung ương và địa phương, huy động cả nguồn lực xã hội và nhiều biện pháp khác bằng mọi cách phải ưu tiên xóa trường tạm cho học sinh. Cùng với đó là các mục tiêu cấp bách trong việc đủ cơ sở vật chất để có thể thực hiện được chương trình giáo dục phổ thông phát triển toàn diện học sinh.

"Đặc biệt, với những yêu cầu mới về giáo dục STEM, ngoại ngữ, công nghệ thông tin… càng cần điều kiện cơ sở vật chất kịp thời, chỉ "dạy chay" rất khó theo đuổi được các mục tiêu đề ra" - Bộ trưởng nêu. 

Trong các dự án thành phần, chương trình cũng nêu nội dung chế độ đãi ngộ và đầu tư cho nhà giáo. Theo Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, đây là nội dung rất quan trọng. Song Bộ trưởng thừa nhận "chi cho con người mặc dù rất quan trọng nhưng tiêu tiền không dễ". Do đó, cần có những định mức và tính toán dành một phần chi cho con người. 

Nói thêm về đề xuất dành 580.133 tỷ đồng để hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh, đã được tính toán, nếu đạt được các mục cơ bản như mục tiêu mà Nghị quyết 71 nêu thì con số này cũng mới chỉ là cơ bản.

"Đây mới chỉ là mức đầu tư tối thiểu và thực sự còn rất khiêm tốn. Chính phủ đang nỗ lực cân đối nguồn thu hàng năm để có thể bố trí thêm, bởi nếu nguồn lực dồi dào hơn, tiến độ thực hiện các mục tiêu sẽ nhanh hơn" - Bộ trưởng bày tỏ. 

Tiếp thu ý kiến chỉ đạo của Tổng Bí thư và các đại biểu, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cam kết sẽ hoàn thiện chi tiết các đề án, đảm bảo chương trình đi vào thực tiễn đạt hiệu quả cao nhất.