Bộ Giáo dục và Đào tạo nói gì về hệ số lương đặc thù cho nhà giáo?

“Hệ số lương đặc thù” không phá vỡ thiết kế hệ thống tiền lương

Bộ Giáo dục và Đào tạo đang xây dựng, lấy ý kiến nội dung dự thảo Nghị định quy định chính sách tiền lương, chế độ phụ cấp với nhà giáo, hướng dẫn thi hành Luật Nhà giáo.

Có ý kiến cho rằng, đề xuất “hệ số lương đặc thù” trong dự thảo không có cơ sở pháp lý, phá vỡ thiết kế hệ thống tiền lương. Do đó, bộ cung cấp thêm thông tin để làm rõ căn cứ chính trị, pháp lý về quy định này.

29 năm qua, chủ trương “lương của nhà giáo được ưu tiên xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp” và ngoài lương, nhà giáo “có thêm phụ cấp tùy theo tính chất công việc, theo vùng” luôn được xác định là nhiệm vụ, giải pháp nhất quán trong các nghị quyết, kết luận của Đảng, từ Nghị quyết Hội nghị lần thứ hai Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa VIII năm 1996 về định hướng chiến lược phát triển giáo dục - đào tạo trong thời kì công nghiệp hoá, hiện đại hoá; Nghị quyết số 29-NQ/TW năm 2013 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo; Kết luận số 91-KL/TW năm 2024 về việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW.

Gần đây nhất, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 71- NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục, trong đó nêu rõ: “Có chính sách ưu đãi đặc thù, vượt trội cho nhà giáo”.

Những văn bản nêu trên là những căn cứ chính trị quan trọng để Quốc hội quy định “Lương của nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp” tại điểm a khoản 1 Điều 23 Luật Nhà giáo và quy định “Phụ cấp ưu đãi nghề và phụ cấp khác theo tính chất công việc, theo vùng theo quy định của pháp luật" tại điểm b khoản 1 Điều 23 Luật Nhà giáo. Từ đó, xác lập căn cứ pháp lý để Chính phủ cụ thể hóa thành các nội dung tại Nghị định quy định chính sách tiền lương, chế độ phụ cấp đối với nhà giáo theo yêu cầu của Quốc hội.

Như vậy, “hệ số lương đặc thù” là giải pháp chính sách cụ thể để thực hiện “Lương của nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp”, có căn cứ chính trị, căn cứ pháp lý.

Bộ Giáo dục và Đào tạo khẳng định, quy định “hệ số lương đặc thù” không làm phá vỡ thiết kế hệ thống tiền lương hiện hành vì hệ số lương đặc thù chỉ được sử dụng để tính mức lương (là lương cơ bản tính theo hệ số lương hiện hưởng).

Hệ số lương đặc thù cũng không dùng để tính mức phụ cấp, không dùng để tính mức tiền của hệ số chênh lệch bảo lưu theo Thông tư số 07/2024/TT-BNV ngày 05/7/2024 của Bộ Nội vụ hướng dẫn thực hiện mức lương cơ sở đối với các đối tượng hưởng lương, phụ cấp trong các cơ quan, tổ chức, đơn vị sự nghiệp công lập của Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, tổ chức chính trị - xã hội và hội.

Do đó, “hệ số lương đặc thù” không phá vỡ cấu trúc hệ thống tiền lương hiện hành. Mặt khác, khi thực hiện chính sách tiền lương mới thì việc chuyển đổi vẫn đảm bảo thuận lợi và giữ được hệ số đặc thù cho nhà giáo.

Nghề giáo chưa được tôn vinh xứng đáng

Giáo dục không phải ngành duy nhất được hưởng phụ cấp thâm niên nghề. Theo quy định tại điểm a khoản 8 Điều 6 Nghị định số 204/2004/NĐ-CP đã được sửa đổi, bổ sung tại khoản 2 Điều 1 Nghị định số 76/2009/NĐ-CP, phụ cấp thâm niên nghề áp dụng đối với sĩ quan và quân nhân chuyên nghiệp thuộc quân đội nhân dân, sĩ quan và hạ sĩ quan hưởng lương thuộc công an nhân dân, người làm công tác cơ yếu trong tổ chức cơ yếu và cán bộ, công chức đã được xếp lương theo các ngạch hoặc chức danh chuyên ngành hải quan, tòa án, kiểm sát, kiểm toán, thanh tra, thi hành án dân sự, kiểm lâm.

Tuy nhiên, theo Nghị quyết số 27-NQ/TW, khi Chính phủ ban hành chính sách tiền lương mới, phụ cấp thâm niên nghề chỉ còn áp dụng đối với quân đội, công an, cơ yếu. Như vậy, nhà giáo thuộc vào các chức danh không còn phụ cấp thâm niên nghề khi thực hiện chính sách tiền lương mới.

Với quy định về lương của nhà giáo, như đã nêu ở trên, quy định về lương độc lập với quy định về chế độ phụ cấp. Với lương, Quốc hội quy định “Lương của nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp”, quy định này chỉ liên quan đến thang lương mà nhà giáo được xếp, không liên quan đến các loại phụ cấp mà nhà giáo đang được hưởng.

Kể từ khi xác định “giáo dục đào tạo là quốc sách hàng đầu” và nhà giáo “là nhân tố quyết định chất lượng của giáo dục và được xã hội tôn vinh” (từ Nghị quyết Hội nghị lần thứ hai Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa VIII năm 1996), Đảng cũng xác định chủ trương phải xếp lương của nhà giáo “cao nhất” trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp để đúng với vị trí, vai trò của nhà giáo.

Nhưng việc xếp lương của nhà giáo thực tế không như chủ trương mà Đảng đã xác định 29 năm qua, lương của nhà giáo hiện chưa được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp, thậm chí đa số nhà giáo đang xếp ở thang lương thấp hơn.

Trong số đó, chỉ có tối đa 1,17% nhà giáo cao cấp (hạng I) được xếp thang lương cao nhất (gồm A3.1 và A3.2), trong khi ngành khác đều có tối đa 10% viên chức được xếp thang lương A3.1.

Có 88% nhà giáo đang xếp lương thấp hơn viên chức các ngành, lĩnh vực khác: 88% nhà giáo này có thể được hưởng hệ số lương cao nhất là 6,78; trong khi viên chức các ngành khác có thể được hưởng hệ số lương cao nhất là 8,0 (cao hơn gấp khoảng 1,18 lần).

Trong khi đó, nhà giáo phải có trình độ đào tạo đáp ứng theo chuẩn quy định. Đặc biệt, 100% giáo viên mầm non đang xếp lương thấp nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp.

Nhìn vào thực tế, với cách xếp lương này, nghề giáo chưa được nhìn nhận, tôn vinh xứng đáng như những chủ trương của Đảng đã xác định.

Sự nghiệp “trồng người” đòi hỏi nhà giáo phải có sự tận tâm, yêu nghề, yêu trò; có kiến thức sâu rộng, kĩ năng sư phạm, khả năng giao tiếp, ý thức tự học, năng lực cập nhật liên tục và phải xây dựng được hình ảnh người thầy mẫu mực để giáo dục người học qua noi gương. Vì vậy, cần phải nhìn nhận trong tổng thể thang bậc lương hành chính sự nghiệp để xếp lương nhà giáo tương xứng với vị trí, vai trò đã được Đảng xác định tại các nghị quyết và được Quốc hội quy định tại Luật Nhà giáo.