Tin Khu Vực 
Nghị quyết có ý nghĩa đặc biệt
Chiều 8/12, tiếp tục Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026 - 2030.
Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên phát biểu
Phát biểu tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên trân trọng cảm ơn các đại biểu Quốc hội đã góp ý rất tâm huyết, trách nhiệm đối với dự thảo Nghị quyết.
Trong phiên thảo luận ở tổ đã có 40 đại biểu phát biểu và qua tổng hợp các đại biểu Quốc hội cơ bản tán thành về sự cần thiết phải ban hành và những nội dung cơ bản của Nghị quyết này. Bộ Công Thương cũng đã có báo cáo tiếp thu giải trình và gửi đến các đại biểu Quốc hội kèm theo dự thảo của Nghị quyết.
“Tại hội trường hôm nay, tiếp tục có 13 đại biểu tiếp tục góp ý kiến vào dự thảo, chúng tôi trân trọng cảm ơn và sẽ nghiêm túc tiếp thu các ý kiến xác đáng để cùng với cơ quan chủ trì thẩm tra hoàn thiện dự thảo trình Quốc hội xem xét thông qua” - Bộ trưởng nói.
Để làm rõ thêm một số vấn đề đại biểu quan tâm, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, về sự cần thiết ban hành và phù hợp của nội dung dự thảo Nghị quyết với chủ trương đường lối của Đảng, đa số ý kiến đều thống nhất cho rằng, việc ban hành Nghị quyết là phù hợp, thiết thực nhằm triển khai cụ thể hóa Nghị quyết 70 của Bộ Chính trị về phát triển năng lượng quốc gia trong giai đoạn tới.
Đồng thời, giải quyết được những điểm nghẽn, nút thắt trong quá trình phát triển năng lượng; có ý nghĩa đặc biệt, mang tính chất mở để triển khai thực hiện Quy hoạch điện VIII cũng như cam kết của Việt Nam đạt trung hòa carbon vào năm 2050.
“Trong quá trình xây dựng dự thảo, cơ quan chủ trì soạn thảo đã nghiên cứu xây dựng trên cơ sở thực tiễn của các địa phương, doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế, với mục tiêu cao nhất là bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, đáp ứng yêu cầu tăng trưởng hai con số trong giai đoạn tới như Quốc hội đã quyết nghị” - Bộ trưởng Bộ Công Thương nhấn mạnh.
Sau khi có kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và ý kiến thẩm tra của các cơ quan có liên quan, đặc biệt, ý kiến đại biểu Quốc hội, dự thảo Nghị quyết đã chỉnh sửa, bổ sung một số cơ chế chính sách quan trọng, đột phá nhằm thể chế hóa quan điểm đường lối của Đảng tại Nghị quyết 70 của Bộ Chính trị. Đồng thời, cũng đã được chỉnh lý, áp dụng cho các tổ chức, cá nhân thuộc mọi thành phần kinh tế, gồm cả nhà nước và tư nhân, phù hợp với tinh thần Nghị quyết 68 và Nghị quyết 70 của Bộ Chính trị.
Về tên gọi, tính hợp hiến, hợp pháp, đồng bộ, thống nhất của dự thảo Nghị quyết với các dự án luật đang được Quốc hội xem xét thông qua, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nêu, trên cơ sở ý kiến kết luận Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ý kiến thẩm tra của các cơ quan và ý kiến các đại biểu Quốc hội, cơ quan chủ trì soạn thảo đã khẩn trương và tích cực phối hợp với cơ quan thẩm tra, các Ủy ban Quốc hội rà soát, chỉnh lý theo hướng: Tên gọi của nghị quyết là "Nghị quyết Quốc hội về cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia trong giai đoạn 2026 - 2030".
Bên cạnh đó, một số nội dung dự thảo Nghị quyết đã được lược bỏ hoặc để ngỏ đến thời điểm biểu quyết thông qua nghị quyết, để bảo đảm đồng bộ tối đa các dự án luật đang được Quốc hội xem xét ban hành với nghị quyết này.
Chẳng hạn như, nội dung dự trữ quốc gia về xăng dầu. Nếu trong dự thảo Luật Dự trữ quốc gia có, thì không đưa vào dự thảo Nghị quyết.
Hay, nội dung tại Điều 7 về miễn trừ điều kiện 3 năm hoạt động vay bảo lãnh Chính phủ cho NSMO được tích hợp vào Luật Quản lý nợ công (sửa đổi); nội dung Điều 21 về cơ chế xử lý dự án chậm tiến độ đã được quy định tại Luật Đất đai, Luật Đầu tư và Luật Điện lực. Chúng tôi đồng tình không đưa vào đây.
Chỉ xem xét những dự án quan trọng, cấp bách
Theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, nhằm đảm bảo quy định các nội dung thuộc thẩm quyền Quốc hội hoặc giao Chính phủ quy định, cơ quan chủ trì soạn thảo đã khẩn trương, tích cực phối hợp các cơ quan thẩm tra, các Ủy ban Quốc hội rà soát, chỉnh lý theo đúng tinh thần Nghị quyết 66 của Bộ Chính trị.
Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm
Các nội dung thuộc thẩm quyền của Chính phủ và có tính linh hoạt, biến động cần được quy định chi tiết ở cấp Chính phủ thay vì giao cho các bộ, cơ quan ngang bộ nhằm rút ngắn thời gian xử lý.
Những nội dung này đã được chỉnh lý trong dự thảo, bao gồm: Quy định cụ thể về năng lực tài chính của doanh nghiệp; hồ sơ đề nghị chấp thuận chủ trương đầu tư dự án điện gió ngoài khơi; cơ chế phát triển điện hạt nhân mô-đun nhỏ; phương thức xử lý chi phí khảo sát; trình tự, thủ tục tiếp nhận và xử lý hồ sơ các dự án điện gió ngoài khơi; cùng với cơ chế mua bán điện trực tiếp theo hướng mở rộng đối tượng áp dụng đối với các đơn vị bán lẻ điện đủ điều kiện theo quy định.
Tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Công Thương cũng giải trình, làm rõ một số nội dung được các đại biểu Quốc hội quan tâm. Thứ nhất, về phạm vi điều chỉnh của dự thảo nghị quyết, để thể chế hóa khoản 3, mục 3 Nghị quyết 70 của Bộ Chính trị, dự thảo Nghị quyết đã được chỉnh lý phạm vi áp dụng cho phát triển dự án công trình điện, dầu khí, than quan trọng, cấp bách quốc gia theo danh mục do Thủ tướng Chính phủ quyết định.
Có ý kiến cho rằng danh mục dự án còn thiếu cơ sở xác định hoặc chưa thật sự rõ ràng, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên khẳng định: Chính phủ đã xây dựng và phê duyệt danh mục hết sức cụ thể. Chỉ những dự án trong lĩnh vực năng lượng được xác định là quan trọng, cấp bách mới được xem xét áp dụng các cơ chế đặc thù theo Nghị quyết.
Thứ hai, về quy định điều chỉnh, cập nhật quy hoạch điện lực, trên cơ sở tiếp thu ý kiến đại biểu, dự thảo đã được chỉnh lý theo hướng bảo đảm đúng tính chất của hoạt động điều chỉnh quy hoạch. Theo đó, việc cập nhật nhằm hoàn thiện một số nội dung của Quy hoạch phát triển điện lực để đáp ứng yêu cầu thực tiễn đặt ra.
Cụ thể, dự thảo Nghị quyết đã làm rõ bản chất của việc điều chỉnh là không thuộc các trường hợp điều chỉnh quy hoạch theo quy định của Luật Quy hoạch, không làm thay đổi quan điểm, mục tiêu, định hướng lớn, không làm tăng tổng công suất lắp đặt theo cơ cấu từng loại hình nguồn điện.
“Dự thảo quy định rõ nguyên tắc thực hiện điều chỉnh, cập nhật theo đúng tinh thần Nghị quyết 70 của Bộ Chính trị, đồng thời, xác định cụ thể các trường hợp được xem là căn cứ để tiến hành điều chỉnh, cập nhật quy hoạch” - Bộ trưởng cho hay.
Về thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư các dự án điện gió ngoài khơi giai đoạn 2026-2030, trên cơ sở tiếp thu ý kiến của nhiều đại biểu Quốc hội liên quan đến yêu cầu bảo đảm an ninh - quốc phòng, năng lực thẩm quyền của chính quyền địa phương và sự phối hợp giữa các bộ, ngành, dự thảo đã được chỉnh lý theo hướng: Giao Thủ tướng Chính phủ quyết định chủ trương đầu tư và chấp thuận nhà đầu tư, không áp dụng cơ chế đấu giá quyền sử dụng đất hoặc đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư đối với phần công suất 6.000 MW phát triển trong giai đoạn này.
Bộ trưởng cho biết, đối với phần công suất còn lại khoảng 11.000 MW dự kiến phát triển đến năm 2035 theo Quy hoạch điện VIII điều chỉnh, việc triển khai sẽ tuân thủ quy định hiện hành. Theo đó, Chủ tịch UBND cấp tỉnh xem xét, quyết định trên cơ sở tình hình thực tế và theo đúng các quy định của pháp luật.
Về một số nội dung khác như cơ chế cho các loại hình nguồn điện năng lượng tái tạo, điện khí LNG, mở rộng đối tượng DPPA hoặc một số loại hình điện năng như thủy điện nhỏ hay điện sinh khối, tiếp thu ý kiến đại biểu, cơ quan chủ trì soạn thảo đã thống nhất với cơ quan thẩm tra mở rộng đối tượng tham gia cơ chế DPPA đối với các dự án bán lẻ điện và giao Chính phủ quy định chi tiết.
Ngoài ra, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cũng làm rõ thêm một số ý kiến khác về thủy điện nhỏ. Bộ trưởng nhấn mạnh, hiện tại những quy định hiện hành của pháp luật có liên quan điều chỉnh tương đối phù hợp. Thủy điện nhỏ là dự án trong dài hạn, không phải là công trình quá cấp bách, do đó cơ quan soạn thảo xin tiếp thu và sẽ đưa vào nội dung rà soát sửa đổi Luật Điện lực dự kiến năm 2026.
“Liên quan đến ý kiến đề nghị hạn chế tối đa các hướng dẫn để bảo đảm triển khai khẩn trương, nhất là trong bối cảnh Nghị quyết chỉ có hiệu lực 5 năm, chúng tôi hoàn toàn đồng tình. Chúng tôi đã có Tờ trình với Chính phủ và Chính phủ đã đề nghị Quốc hội cho phép ban hành nghị định, thông tư theo trình tự, thủ tục rút gọn" - Bộ trưởng chia sẻ.
Phân tích và giải trình thêm về vấn đề điện gió ngoài khơi, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, về cơ bản hệ thống chính sách hiện nay đã tương đối đầy đủ, khung giá cho điện gió ngoài khơi đã được ban hành từ tháng 6/2025, quy định rõ cơ chế giá cho 3 vùng, phù hợp với tiềm năng và lợi thế của từng khu vực phát triển điện gió ngoài khơi.
Việt Nam có tiềm năng rất lớn với gần 3.000 km bờ biển và nhiều khu vực thuận lợi để khai thác. Tuy nhiên, đây là loại hình năng lượng hoàn toàn mới, chúng ta chưa từng triển khai, đồng thời gắn với các yêu cầu nghiêm ngặt về an ninh quốc gia và nhiều vấn khác. Vì vậy, quan điểm của Chính phủ và cơ quan chủ trì soạn thảo là hết sức thận trọng: Vừa khai thác tiềm năng, lợi thế, vừa triển khai từng bước để rút kinh nghiệm, tránh rơi vào tình trạng phát triển nóng rồi phải điều chỉnh, gây khó khăn và hệ lụy cho quản lý.
Đối với ý kiến của đại biểu về một số cơ chế trong dự thảo Nghị quyết đã được quy định trong Luật Điện lực và các luật liên quan, nếu nới lỏng hơn có thể dẫn tới nguy cơ phát sinh cơ chế “xin - cho”, về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Công Thương khẳng định: Khi Quốc hội thông qua Nghị quyết, Chính phủ sẽ chỉ đạo các bộ, ngành và cơ quan liên quan thiết lập cơ chế kiểm soát chặt chẽ. Nghị quyết chỉ có hiệu lực trong 5 năm; hết thời hạn này, mọi điều chỉnh đối với các dự án năng lượng, đặc biệt là các loại hình nguồn điện, sẽ trở lại thực hiện theo quy định của pháp luật hiện hành.
Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên nêu rõ: Chúng tôi cam kết sẽ tiếp tục phối hợp với cơ quan chủ trì thẩm tra, tiếp thu đầy đủ ý kiến xác đáng của các đại biểu Quốc hội để hoàn thiện dự thảo trình Quốc hội xem xét quyết định tại kỳ họp này.
