Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh: Vai trò của các hiệp hội ngành hàng rất quan trọng trong triển khai CPTPP

Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh

Đánh dấu bước “trưởng thành” trong quá trình hội nhập

Việc tham gia Hiệp định CPTPP với tư cách là một trong những thành viên đầu tiên đã thể hiện mạnh mẽ chủ trương chủ động hội nhập quốc tế của Đảng, Nhà nước ta cũng như nâng cao vị thế của nước ta trong khối ASEAN, trong khu vực và trên trường quốc tế. Hiệp định CPTPP về cơ bản giữ nguyên nội dung của Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) nhưng cho phép các nước thành viên tạm hoãn thực thi 20 nhóm nghĩa vụ, được coi là có mức độ cam kết cao để bảo đảm sự cân bằng về quyền lợi và nghĩa vụ của các nước thành viên còn lại trong bối cảnh Hoa Kỳ rút khỏi Hiệp định TPP.

Đối với Việt Nam, việc quyết định tham gia, đàm phán và ký kết Hiệp định TPP trước đây và sau này là CPTPP là một quá trình dài, với sự chuẩn bị tích cực, chủ động và bám sát vào những định hướng, chủ trương, quan điểm chỉ đạo của Bộ Chính trị, Chính phủ và các cấp có thẩm quyền. Kết quả đàm phán đạt được, về cơ bản, đã đảm bảo được các lợi ích cốt lõi của Việt Nam cũng như dành được nhiều bảo lưu, linh hoạt để thực thi Hiệp định hiệu quả, có lợi cho đất nước.

Nhìn chung, việc tham gia CPTPP về tổng thể là có lợi cho Việt Nam. Theo báo cáo thuyết minh của Chính phủ, 11 nước tham gia CPTPP có quy mô dân số 502,2 triệu người, chiếm 6,7% dân số thế giới, quy mô GDP chiếm 13,5% GDP toàn cầu, tổng kim ngạch thương mại 10.000 tỷ USD. Việc tham gia Hiệp định này là động lực giúp Việt Nam nâng cao nội lực, đa dạng hóa thị trường để ứng phó với các tác động của kinh tế thế giới đang diễn biến phức tạp với chiều hướng bảo hộ thương mại gia tăng của các nền kinh tế lớn.

Tham gia Hiệp định, GDP của Việt Nam có khả năng tăng thêm 1,32% tính đến năm 2035, trong trường hợp đồng thời cắt giảm thuế quan và tự do hóa dịch vụ, GDP có thể tăng thêm 2,01%. Với mức độ cam kết của các nước trong CPTPP, các mặt hàng xuất khẩu có thế mạnh của Việt Nam như nông sản, thủy sản, điện, điện tử đều được xóa bỏ thuế ngay khi Hiệp định có hiệu lực. Tổng giá trị xuất khẩu của Việt Nam có thể tăng thêm 4,04% và nhập khẩu tăng thêm 3,8% vào năm 2035; tổng số việc làm tăng thêm hàng năm từ 20.000 đến 26.000 lao động.

Trả lời phỏng vấn của báo chí sau khi Quốc hội phê chuẩn Hiệp định CPTPP với sự đồng thuận cao của các đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh bày tỏ sự vui mừng và nhấn mạnh: Sự đồng thuận đã phản ánh nhận thức, hiểu biết sâu sắc của tất cả các đại biểu Quốc hội; phản ánh nguyện vọng và ý chí của cử tri và nhân dân đối với sự kiện rất quan trọng đánh dấu bước trưởng thành của Việt Nam trong quá trình hội nhập có hiệu quả với thế giới. Mặc dù còn nhiều thách thức và trở ngại nhưng đây là cơ hội để chúng ta có thể chuyển biến các tình huống chung trên thế giới trở thành cơ hội cho chúng ta và khai thác những cơ hội này, biến nó thành động lực cho phát triển. Sự đồng thuận của đại biểu Quốc hội và cử tri là nền tảng rất quan trọng, mà chúng ta thường nhắc tới là “hợp ý Đảng lòng dân”, để đất nước và nền kinh tế của chúng ta có thế đứng và vị thế mới trong hội nhập sâu rộng với thế giới.

Khẩn trương xây dựng chương trình hành động CPTPP

Về kế hoạch tiếp theo của Bộ Công Thương khi chỉ còn gần 2 tháng nữa Hiệp định CPTPP sẽ có hiệu lực, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết, đầu tiên, Bộ Công Thương sẽ phối hợp với Bộ Ngoại giao làm thủ tục pháp lý thông báo với nước lưu chiểu là New Zealand để khẳng định việc phê chuẩn của Quốc hội Việt Nam, nghĩa là thủ tục pháp lý của Việt Nam đã hoàn tất để cùng với các nước khác đưa Hiệp định vào hiệu lực.

Thứ hai, công việc cần triển khai sớm là chủ trì xây dựng chương trình hành động của Chính phủ. Đây là điều có ý nghĩa đặc biệt quan trọng và then chốt vì Hiệp định sẽ rất sớm có hiệu lực, chỉ tròng vòng 2 tháng nữa. Đây là hiệp định rất toàn diện, từ tên và nội hàm đã bao hàm điều này, vì vậy nó sẽ tác động mạnh mẽ đến tất cả các khía cạnh kinh tế - xã hội của đất nước ta ngay trong năm 2019 tới. Do đó, việc tổ chức xây dựng chương trình hành động toàn diện và tổng thể cho nền kinh tế, doanh nghiệp và người dân có ý nghĩa then chốt để các chủ thể có điều kiện triển khai thực thi hiệp định, đồng thời khai thác hiệu quả các thời cơ, vượt qua thách thức.

Trong đó, phải đặc biệt rút kinh nghiệm từ quá trình tổ chức, triển khai thực hiện các hiệp định trước đây. Các bài học kinh nghiệm vẫn còn nóng hổi ở cả góc độ vĩ mô và các câu chuyện rất cụ thể. Đặc biệt, một số vấn đề cần phải có cách tiếp cận toàn diện và tổng thể hơn. Chẳng hạn như quan điểm tiếp cận đối với khu vực doanh nghiệp phải được coi là then chốt bởi đây là yếu tố đảm bảo sự thành bại, hiệu quả trong việc hội nhập của nền kinh tế.

Theo Bộ trưởng Trần Tuấn Anh, khu vực doanh nghiệp của chúng ta có rất nhiều đặc thù, với số lượng rất lớn các doanh nghiệp nhỏ và vừa cùng với sự hạn chế về quy mô, nguồn vốn, nguồn lực, trình độ công nghệ, năng suất lao động… Với đặc thù như vậy và từ thực tiễn trong thời gian qua, việc tiếp cận với những nội dung cơ bản cũng như cụ thể của Hiệp định này sẽ không đơn giản. Vì vậy, chúng ta cần phải tìm ra được con đường làm sao trong chương trình hành động đó, vai trò của nhà nước, vai trò của chính quyền các cấp, vai trò của hiệp hội ngành hàng, vai trò của doanh nghiệp cần phải làm rõ ràng.

Ngay cả phương thức cung cấp thông tin tuyên truyền đến các doanh nghiệp cũng cần được nghiên cứu kỹ lưỡng, thấu đáo trên cơ sở rút kinh nghiệm từ những thực tiễn đã xảy ra, diễn ra trong thời gian vừa qua của những hiệp định thương mại tự do khác, để đưa ra được những phương án có hiệu quả. Đặc biệt, cần phải tránh câu chuyện cộng đồng doanh nghiệp cũng như người dân có tâm lý thụ động, thiếu sự tiếp cận chủ động của mình và đợi chờ cơ chế về cung cấp thông tin đến những cơ chế khác liên quan đến chính sách mang tính hỗ trợ.

Tất nhiên chúng ta không phủ nhận tác động nhiều chiều của các hiệp định thương mại tự do này đến với doanh nghiệp, người dân và có thể có những thiệt hại tác động đến những lĩnh vực, ngành hàng, khu vực kinh tế, doanh nghiệp... nhưng chúng ta phải xác định rõ tinh thần kinh tế thị trường với sự chủ động của doanh nghiệp. Đây là bài học đặt ra. Bên cạnh đó, cộng đồng doanh nghiệp không thể mạnh nếu như bản thân họ không ý thức được vị thế, vai trò, nhu cầu của mình. Điều đó, phải được thể hiện rõ qua việc tổ chức kết nối của cộng đồng doanh nghiệp với nhau.

“Chúng tôi muốn nhấn mạnh vai trò của hiệp hội là rất quan trọng, Nhà nước không thể vươn bàn tay mình cho dù có muốn để hỗ trợ từng doanh nghiệp với số lượng đông đảo như vậy, mà phải thông qua bàn tay nối dài là các hiệp hội ngành hàng, các cơ chế liên kết của doanh nghiệp” - Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nói và cho rằng, chính quyền địa phương cũng phải chủ động hơn nữa trong tổ chức triển khai thực hiện các khung khổ pháp luật, nhất là các khung khổ pháp luật có tính chất bao trùm và có ý nghĩa quan trọng như CPTPP lần này.

Cũng theo Bộ trưởng Trần Tuấn Anh: Trong chương trình hành động còn là câu chuyện tổ chức nội luật hóa để thực thi các cam kết. Chúng ta đã có quá trình rà soát pháp lý của Bộ Tư pháp - thay mặt Chính phủ chủ trì tổ chức triển khai hoạt động này, và hàng loạt những nhiệm vụ lớn trong tất cả các khía cạnh lĩnh vực của luật pháp liên quan đến kinh tế, xã hội. Sửa đổi luật pháp là để tạo ra các khung khổ pháp lý, để có một môi trường tốt hơn, hiệu quả hơn, phục vụ cho doanh nghiệp và người dân trong việc tiếp cận hội nhập, thực hiện theo kinh tế thị trường.

Chính việc thực hiện nội luật hóa sớm sẽ thúc đẩy cải cách của chúng ta và từ những cải cách này sẽ tạo động lực cho phát triển, tăng trưởng trong giai đoạn sắp tới. Đồng thời, tạo môi trường giúp doanh nghiệp cọ xát và tiếp cận được với thực tiễn của cạnh tranh của nền kinh tế khi tham gia vào CPTPP. Ngoài ra, Bộ Công Thương sẽ phối hợp với các quốc gia khác trong CPTPP để triển khai tiếp về mặt thể chế những khung khổ hợp tác.