Bảo hiểm thất nghiệp: Tiếp tục mở rộng diện bao phủ

Xu hướng tham gia BHTN tăng

Dù có nhiều khó khăn nhưng tỷ lệ người tham gia BHTN có xu hướng tăng trong thời gian qua. Thống kê từ Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cho thấy, năm 2009, cả nước có khoảng 5,9 triệu người tham gia BHTN, thì đến năm 2015, là 10,3 triệu người, tăng 173% so với năm 2009. Năm 2017, số người tham gia BHTN khoảng 11,7 triệu người với số thu 13.517 tỷ đồng. Tổng số người được hưởng trợ cấp thất nghiệp đến hết năm 2017 khoảng 3,6 triệu người. Một số địa phương có số người hưởng trợ cấp thất nghiệp cao như TP. Hồ Chí Minh, Bình Dương, Hà Nội, Đồng Nai, Long An.

Số người tham gia bảo hiểm thất nghiệp tăng dần hàng năm

Bên cạnh đó, tính đến hết năm 2017, khoảng 124 nghìn người được hỗ trợ học nghề. Những ngành nghề người lao động đăng ký học là tin học văn phòng, nghề về ẩm thực và thẩm mỹ, sửa chữa, lắp ráp máy vi tính, điện dân dụng, điện công nghiệp, thiết kế quảng cáo, lái xe. Một số địa phương có tỷ lệ người lao động nhận được việc làm theo nghề đã học/tổng số người được hỗ trợ học nghề lớn: Vĩnh Phúc chiếm trên 90%, Đồng Nai 55%, Bình Dương 38,12%…

Tính đến hết ngày 31/10/2018, số người tham gia BHTN là 12,13 triệu người; số thu toàn ngành lũy kế đến hết tháng 10 đạt 12.417 tỷ đồng; chi Quỹ BHTN 7.497 tỷ đồng. Trong tháng 10, Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam phối hợp với ngành lao động, thương binh và xã hội giải quyết cho 63.210 người hưởng chế độ trợ cấp thất nghiệp; 3.812 người hưởng kinh phí hỗ trợ học nghề. Lũy kế 10 tháng năm 2018, giải quyết cho 597.577 người hưởng chế độ trợ cấp thất nghiệp, 31.186 người hưởng kinh phí hỗ trợ học nghề.

Tuy nhiên, theo Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, quá trình thực hiện chính sách BHTN vẫn còn khó khăn, hạn chế. Nguyên nhân do chính sách BHTN chưa thực sự gắn với thị trường lao động, mới tập trung nhiều cho khu vực chính thức, chưa có chính sách phù hợp cho khu vực phi chính thức (nơi người lao động dễ bị tổn thương). Mặt khác, ý thức chấp hành pháp luật BHTN của một số chủ sử dụng lao động chưa cao, nhất là khu vực doanh nghiệp ngoài nhà nước thường có tỷ lệ trốn đóng, chậm đóng, chiếm dụng tiền đóng lớn của người lao động vào Quỹ BHTN.

Khuyến khích người lao động

Nhằm cải cách một cách toàn diện, thu hút người lao động, doanh nghiệp tham gia vào chính sách BHXH, BHTN, Chính phủ vừa ban hành Nghị quyết số 125/NQ-CP về Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 28-NQ/TW của Trung ương Đảng về cải cách chính sách BHXH. Trong đó, đặt mục tiêu đến năm 2021 có khoảng 28% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia BHTN.

Chính phủ giao Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung Luật Việc làm, chính sách BHTN, chính sách việc làm theo hướng chú trọng các giải pháp xử lý hậu quả đối với người thất nghiệp thông qua việc chi trả trợ cấp thất nghiệp; đào tạo nghề, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề để đáp ứng yêu cầu của công việc mới cho người thất nghiệp; giảm thiểu tình trạng thất nghiệp thông qua hỗ trợ doanh nghiệp và người lao động duy trì việc làm; bảo đảm quyền lợi của doanh nghiệp và người lao động nhằm tăng cường sự liên kết, hỗ trợ giữa các chính sách BHXH cũng như tính linh hoạt của các chính sách nhằm đạt được mục tiêu mở rộng diện bao phủ BHTN.

Bên cạnh đó, theo đại diện BHXH Việt Nam, để mở rộng diện bao phủ BHTN, cần kiểm soát được việc trốn đóng BHTN của doanh nghiệp. Ngành BHXH cần phối hợp thường xuyên với cơ quan có thẩm quyền trong thanh tra, kiểm tra việc thực hiện quy định pháp luật về BHTN. Khi phát hiện có hành vi sai phạm, cần có chế tài xử lý kịp thời và thích đáng. Đồng thời, tuyên truyền để doanh nghiệp, người lao động hiểu, nhận thức đầy đủ và tuân thủ theo quy định của pháp luật về BHTN.

Đặc biệt, phải làm sao để người sử dụng lao động nhận thức rõ trách nhiệm của họ khi tham gia BHTN chính là bảo đảm nguồn nhân lực ổn định cho doanh nghiệp. Vì chỉ khi nào người lao động được bảo đảm an sinh xã hội mới có cơ sở để họ gắn bó và giúp doanh nghiệp phát triển tốt hơn.