Bao giờ lấy ý kiến nhân dân về phương án sáp nhập tỉnh?

Sau khi Bộ Chính trị thống nhất chủ trương về sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, Đảng ủy Chính phủ sẽ gửi đề án về phương án sáp nhập một số tỉnh, bỏ cấp huyện, tiếp tục sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh để lấy ý kiến của các bộ, ngành, địa phương.

Triển khai toàn quốc sau hội nghị Trung ương

Thông tin này được Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết sau cuộc họp của Bộ Chính trị (ngày 14/3). Theo kế hoạch, sau khi lấy ý kiến các bộ, ngành, địa phương, Đảng ủy Chính phủ sẽ tổng hợp và báo cáo Ban Chấp hành Trung ương đề án sáp nhập tỉnh, bỏ cấp huyện và sáp nhập các xã sẽ được hoàn thành trước ngày 7/4, để trình Trung ương xem xét, quyết định vào trung tuần tháng 4.

Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà. Ảnh: VGP/Đình Hải

Sau hội nghị Trung ương, sẽ có một hội nghị toàn quốc để triển khai sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh và sắp xếp lại đơn vị hành chính cấp xã. Nhiệm vụ của các bộ, ngành là phải tập trung ban hành các văn bản hướng dẫn có liên quan theo thẩm quyền và trách nhiệm của mình, làm căn cứ để sau hội nghị Trung ương có thể triển khai việc sáp nhập, sắp xếp.

Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cho rằng, việc này không khó vì đã có kinh nghiệm trong việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã trong những lần trước đây, giờ chỉ tiếp tục điều chỉnh, mở rộng, bổ sung cho rõ và phù hợp với quy mô là sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh và sắp xếp lại đơn vị hành chính cấp xã.

Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình, Trưởng ban Chỉ đạo thực hiện sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp sẽ có chỉ đạo gấp để các bộ, cơ quan ngang bộ rà soát lại toàn bộ văn bản pháp luật (luật, nghị định).

Nếu các luật chuyên ngành liên quan đến thẩm quyền của đơn vị hành chính cấp huyện thì phải xử lý bằng một nghị quyết. Việc này phải rà soát rất nhanh để tổng hợp báo cáo Bộ Tư pháp đề xuất Chính phủ trình Quốc hội ban hành nghị quyết xử lý vấn đề liên quan đến các luật chuyên ngành về tổ chức đơn vị hành chính các cấp.

Quy trình sáp nhập tỉnh, xã và bỏ cấp huyện: Những điểm mới cần biết

Nếu đề án thông qua, việc sáp nhập các tỉnh, sắp xếp lại các xã và xây dựng mô hình chính quyền địa phương 2 cấp (cấp tỉnh và cấp cơ sở, bỏ cấp huyện) sẽ được tiến hành theo quy trình chặt chẽ, tuân thủ các quy định pháp luật hiện hành.

Tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội ngày 11/3, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã nhấn mạnh rằng, việc bỏ cấp huyện đòi hỏi phải sửa đổi Hiến pháp và một số luật liên quan đến tổ chức bộ máy nhà nước. Việc sáp nhập các xã thuộc thẩm quyền của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, trong khi việc sáp nhập tỉnh sẽ do Quốc hội quyết định dựa trên đề án do Chính phủ trình.

Sau hội nghị Trung ương, sẽ có một hội nghị toàn quốc để triển khai sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh và sắp xếp lại đơn vị hành chính cấp xã. Ảnh minh họa

Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), được Quốc hội thông qua tại kỳ họp bất thường thứ 9 (tháng 2) và có hiệu lực từ ngày 1/3, đã quy định cụ thể về trình tự, thủ tục thành lập, giải thể, nhập, chia đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính.

Theo đó, Chính phủ sẽ tổ chức xây dựng đề án sáp nhập cấp tỉnh và trình Quốc hội. Đối với cấp huyện và cấp xã, UBND cấp tỉnh sẽ xây dựng đề án và trình Chính phủ để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Luật cũng quy định rõ hồ sơ đề án, bao gồm: Tờ trình và đề án về việc sáp nhập. Báo cáo tổng hợp ý kiến của nhân dân, HĐND các cấp và các cơ quan, tổ chức liên quan. Dự thảo nghị quyết của Quốc hội (đối với sáp nhập tỉnh) hoặc dự thảo nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (đối với sáp nhập huyện, xã).

"Phương án sáp nhập tỉnh nào vào tỉnh nào, Quốc hội sẽ quyết. Với xã, huyện thì Thường vụ Quốc hội quyết. Còn để sắp xếp đơn vị tỉnh phải chủ động", ông Mẫn cho hay.

Khoản 3 Điều 10 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 quy định rõ rằng đề án phải được lấy ý kiến nhân dân ở những đơn vị hành chính cấp xã chịu ảnh hưởng trực tiếp. UBND cấp tỉnh có trách nhiệm tổ chức lấy ý kiến nhân dân về chủ trương sáp nhập tỉnh, xã bằng các hình thức phù hợp theo quy định của Chính phủ.

Sau khi có kết quả lấy ý kiến nhân dân, cơ quan xây dựng đề án sẽ hoàn thiện đề án và gửi HĐND các cấp để xem xét, cho ý kiến. Đề án phải được thẩm định trước khi trình Chính phủ và được thẩm tra trước khi trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Việc lấy ý kiến nhân dân được thực hiện theo quy định tại Điều 110 Hiến pháp.