Báo Công Thương: Dấu ấn ‘đổi mới chính mình’

“Bơi” cùng dòng chảy đổi mới

Vẫn dáng vẻ hào hoa, gần gũi của một “lãng tử Hà thành”, nhà báo Trần Phương Quang đón tiếp chúng tôi bằng nụ cười niềm nở, thân tình. Bên chén trà ấm nóng, ông nhớ lại và chia sẻ đầy hào hứng về năm tháng đã đi qua cùng Báo Công Thương, đặc biệt thời kỳ Báo Thương mại - một tờ báo từng gắn bó sâu đậm với đời sống kinh tế của đất nước trong những năm đầu đổi mới.

Nhà báo Trần Phương Quang kể: Cuối năm 1988, ông rời Báo Độc lập chuyển công tác về Báo Thương nghiệp (cơ quan ngôn luận của Bộ Nội thương). Lúc đó, đất nước vẫn còn ngổn ngang khó khăn. Giá cả biến động, hàng hóa khan hiếm, khái niệm thị trường còn rất mới mẻ với số đông. Trong bối cảnh ấy, Báo Thương nghiệp mạnh dạn mở rộng phát hành ra ngoài xã hội, mang sứ mệnh cung cấp thông tin về hàng hóa, dịch vụ, chất lượng, giá cả... từng bước giúp người dân làm quen với cơ chế thị trường.

Đến năm 1990, khi ba Bộ: Kinh tế đối ngoại, Vật tư và Nội thương sáp nhập cũng là lúc ba tờ báo chuyên ngành hợp nhất thành Báo Thương mại. Đây là dấu mốc lịch sử, lần đầu tiên Việt Nam có một tờ báo kinh tế thực thụ, tập hợp một đội ngũ cán bộ, biên tập viên, phóng viên, hùng hậu, giàu năng lực và đầy tâm huyết, với những cái tên tiêu biểu: Nguyễn Tuất, Phạm Việt Tường, Hoàng Linh, Bùi Đức Khiêm, Đặng Ái, Nguyễn Sỹ Cứ, Khâm Đức... cùng nhiều phóng viên giỏi, trẻ khỏe, đam mê nghề báo và nhiều cộng tác viên nổi tiếng trong nhiều lĩnh vực cùng nhau tạo nên thương hiệu mạnh của một tờ báo kinh tế.

Từ đây, Báo Thương mại chính thức đồng hành cùng công cuộc đổi mới. “Báo Thương mại lúc ấy có một chủ trương rõ ràng, tất cả phóng viên, biên tập viên và cả tờ báo phải phục vụ công cuộc đổi mới, mang cùng hơi thở đổi mới của đất nước. Vì thế, mọi người hồ hở, làm việc không kể ngày đêm, dù phương tiện thiếu thốn, đời sống khó khăn, nhưng ai cũng say nghề, đam mê cống hiến” - nhà báo Phương Quang nhớ lại.

Ông cũng đặc biệt nhấn mạnh, Báo Thương mại không chỉ thông tin về chính sách, thị trường, mà còn phản ánh sinh động đời sống thương mại, dịch vụ, sản xuất kinh doanh. Báo dành sự quan tâm rất lớn đến doanh nhân và doanh nghiệp - lực lượng còn bị xã hội nhìn bằng “con mắt cũ”, đầy định kiến.

Báo Thương mại đã dũng cảm mang lại góc nhìn mới: coi doanh nhân là lực lượng tiên phong, sáng tạo, đóng góp quan trọng cho nền kinh tế. “Qua từng bài viết, tờ báo đã góp phần định hình lại vị thế, lấy lại hình ảnh của doanh nhân, giúp xã hội hiểu hơn, tôn trọng và khích lệ họ” - nhà báo Trần Phương Quang nói.

Những tuyến bài về doanh nghiệp, doanh nhân, dịch vụ, hàng hóa... chính là lý do khiến Báo Thương mại được đông đảo bạn đọc yêu mến. Hình ảnh những lô hàng xuất khẩu, những doanh nghiệp ăn nên làm ra, các gương mặt doanh nhân dám nghĩ dám làm, những câu chuyện đầu tư - kinh doanh hiệu quả... xuất hiện đều đặn trên mặt báo, tạo nên sức hấp dẫn đặc biệt.

Bạn đọc tìm đến Báo Thương mại ngoài nắm thông tin thị trường trong và ngoài nước còn để hiểu rõ hơn dòng chảy đổi mới, hiểu rằng kinh tế quốc gia không chỉ nằm trên nghị quyết mà hiện hữu trong từng doanh nghiệp, từng dịch vụ, từng sản phẩm hàng hóa, từng lĩnh vực đời sống xã hội...

Thực sự, Báo Thương mại đã “bơi” cùng dòng chảy đổi mới của đất nước, thực hiện đúng sứ mệnh của một tờ báo kinh tế.

Những “cuộc cách mạng” ấn tượng

Trong ký ức làm báo của nhà báo Trần Phương Quang, cuối những năm 1980 đầu 1990, phương tiện tác nghiệp của phóng viên Báo Thương mại vô cùng thiếu thốn. Cả tòa soạn thời kỳ đó chỉ có một chiếc máy ảnh, một máy tính. “Mỗi lần đi công tác, phóng viên phải mang theo nhiều cuộn phim để chụp ảnh, bài viết tay rồi ra bưu điện gửi fax về tòa soạn. Có người đi công tác một tháng, trở về Hà Nội mới bắt đầu viết bài. Việc sản xuất một tờ báo rất vất vả, thủ công và tốn nhiều thời gian” - nhà báo Trần Phương Quang hồi tưởng.

Đến năm 1992, lãnh đạo Báo Thương mại đã quyết định thực hiện một “cuộc cách mạng” vi tính hóa toàn bộ quy trình làm báo. Với tầm nhìn xa về công nghệ, nguyên Tổng Biên tập Phạm Việt Tường và nguyên Phó Tổng biên tập Trần Nam Vinh kiên quyết rằng, tòa soạn không thể thiếu máy tính, tất cả phóng viên, biên tập viên phải học và sử dụng thành thạo. Những chiếc máy tính đời 386, 486 với hệ điều hành Windows 3.1 bắt đầu xuất hiện trong tòa soạn. Chỉ trong vòng 3 - 4 năm, toàn bộ phóng viên, biên tập viên đã thành thạo viết bài, sửa bài, biên tập trên máy tính, nâng cao hiệu quả, tiết kiệm thời gian, bắt nhịp với xu thế hiện đại.

Song song với đó, lãnh đạo tòa soạn khuyến khích phóng viên học chụp ảnh. Thậm chí, theo ông Trần Phương Quang, tòa soạn còn cho vay tiền để mua máy ảnh Praktica của Đức, giá 500 - 700 nghìn đồng, số tiền không nhỏ lúc ấy (sau đó không thấy đòi lại). Tất cả phóng viên khi đi tác nghiệp buộc phải mang theo máy ảnh và tự chụp ảnh, nhờ đó chất lượng ảnh trên báo ngày càng tốt hơn.

Không những thế, Báo Thương mại còn mạnh dạn đổi mới nội dung. Báo không chỉ phản ánh đời sống kinh tế, xã hội trong nước mà còn mở thêm các chuyên trang, chuyên mục phản ánh kinh tế, thương mại quốc tế, cập nhật thông tin về xuất nhập khẩu, đầu tư, các doanh nhân và tỷ phú thế giới. Đây là cách để bạn đọc dần hiểu về nền kinh tế toàn cầu.

Đặc biệt, những năm đầu thập niên 1990, xuất khẩu của Việt Nam bắt đầu khởi sắc, Báo Thương mại đã tích cực đưa tin về hàng hóa chất lượng cao, phương thức giao dịch mới, góp phần lan tỏa tinh thần hội nhập kinh tế thế giới tới doanh nghiệp, người dân.

Đáng nhớ, nhà báo Trần Phương Quang cho hay, trong giai đoạn Việt Nam đàm phán gia nhập WTO, Báo Thương mại đóng vai trò quan trọng trong tuyên truyền. Ông Trương Đình Tuyển - Trưởng đoàn đàm phán WTO lúc đó đã đến tòa soạn nói chuyện với phóng viên, biên tập viên về cách thức đàm phán giúp phóng viên khi viết bài biết phải chú ý điều gì, làm sao để vừa tuyên truyền vừa bảo vệ lợi ích quốc gia.

Một bước ngoặt về đổi mới khác, đó là khi Báo Thương mại sáp nhập với Báo Công nghiệp trở thành Báo Công Thương (năm 2008). Vì hình thức, nội dung cũ không còn phù hợp, năm 2012, quyền Tổng Biên tập Nguyễn Hữu Quý đã quyết định thực hiện “cuộc cách mạng” về định dạng (format) báo, đó là thay đổi 100% hình thức, in giấy trắng, thay phông chữ, cách dàn trang hiện đại hơn, đặt các chuyên trang, chuyên mục mới sinh động, hấp dẫn, đúng “chất” báo kinh tế.

Sự “lột xác” đó không chỉ làm tờ báo đẹp hơn, dễ đọc hơn, hấp dẫn hơn, mà còn buộc đội ngũ phóng viên, biên tập viên cũng phải đổi mới chính mình, nâng cao tính chuyên nghiệp. “Từ khi đổi format báo, tin bài phải viết gọn, súc tích, đúng số chữ, tuân thủ chặt chẽ mọi quy định. Đó là thay đổi cả về kỹ thuật lẫn tư duy làm báo của đội ngũ phóng viên, biên tập viên của Báo Công Thương” - ông Quang nhấn mạnh.

Cùng với báo in, Báo Công Thương điện tử cũng dũng cảm làm một cuộc “lột xác”, thay đổi giao diện, đặt các chuyên mục phản ánh đầy đủ, nhanh chóng mọi lĩnh vực kinh tế, thương mại, văn hóa, xã hội của đất nước, lượng view ngày càng tăng nhanh và mạnh.

Nhìn lại chặng đường gắn bó với Báo Công Thương, đối với nhà báo Trần Phương Quang mỗi giai đoạn đều in đậm dấu ấn. Và điều nguyên Trưởng phòng Thư ký toà soạn trân trọng nhất chính là trong bất cứ khó khăn, thách thức nào tinh thần cống hiến, sự đam mê và tình yêu nghề của các thế hệ người làm báo Báo Công Thương vẫn luôn cháy bỏng!