Ấn Độ cấm xuất khẩu gạo, giá gạo Việt sẽ còn tăng cao

Ngày 20/7/2023, Tổng cục Ngoại thương, cơ quan thuộc Bộ Công thương Ấn Độ đã ra thông báo số 20/2023 về việc cấm xuất khẩu tất cả các loại gạo thường, quyết định này có hiệu lực ngay lập tức.

Một số trường hợp được tiếp tục xuất khẩu gồm: Lô hàng bắt đầu đưa lên tàu trước thời điểm thông báo; các lô hàng đã có hóa đơn vận tải đã được điền, con tàu đã cập cảng Ấn Độ và thứ tự bốc hàng lên tàu đã được cấp.

Lô hàng đã được chuyển cho hải quan trước khi thông báo và đã được đăng ký trên hệ thống hải quan điện tử hoặc lô hàng đã đưa vào kho hải quan để xuất khẩu trước thời điểm thông báo. Thời điểm xuất khẩu các lô hàng này là đến 31/8/2023.

Lô hàng được xuất khẩu theo giấy phép của Chính phủ Ấn Độ tới các quốc gia nhằm đáp ứng nhu cầu An ninh lương thực và dựa trên đề nghị của Chính phủ nước đó.

Lệnh dừng xuất khẩu gạo được Ấn Độ đưa ra trong bối cảnh giá gạo tại nước này đã tăng hơn 11,5% trong vòng 1 năm qua và 3% chỉ trong tháng vừa qua. Các diễn biến thời tiết không thuận trong vụ lúa xuân hè càng thúc đẩy Chính phủ Ấn Độ đi tới quyết định này. Lượng mưa sụt giảm tại các bang nông nghiệp quan trọng như Bibar, Odisha, Jharkhand. Lệnh dừng xuất khẩu được cho là nhằm thúc đẩy nguồn cung lương thực trong nước và giúp kiểm soát lạm phát.

Nhìn nhận về tác động khi Ấn Độ cấm xuất khẩu gạo với hoạt động xuất khẩu gạo của Việt Nam, ông Phan Văn Có – Giám đốc Marketing Công ty TNHH VRICE cho rằng, việc Ấn Độ cấm xuất khẩu gạo nguyên nhân đến từ việc hạn hán, cộng với lạm phát trên thế giới nên tích trữ đảm bảo an ninh lương thực.

Việc Ấn Độ chính thức cấm xuất khẩu gạo sẽ làm giá gạo thế giới tiếp tục tăng mạnh trong thời gian tới. Việt Nam là quốc gia xuất khẩu gạo top 3 thế giới nên sẽ có lợi thế trong xuất khẩu, đặc biệt về vấn đề giá bán.

Hiện giá gạo 5% tấm của Việt Nam là 533 USD/tấn, Thái Lan 541, Ấn Độ 493, Pakistan 533. Còn gạo 25% tấm của Việt Nam cũng lên tới 513 USD/tấn. Đây là những mức giá cao nhất lịch sử.

“Dự báo, trong ngắn hạn giá gạo xuất khẩu của Việt nam sẽ tăng khoảng 10 - 15 USD/tấn” ông Phan Văn Có cho biết.

Theo ông Phạm Thái Bình - Tổng giám đốc Công ty CP công nghệ cao Trung An (TP Cần Thơ), giá gạo xuất khẩu của công ty đang cao hơn gần 20% so với cùng kỳ năm ngoái. Nguyên nhân là nguồn cung lương thực thế giới đang thiếu hụt, diện tích trồng cây lương thực tại nhiều quốc gia bị mất. Trong khi đó, cũng do El Nino, ảnh hưởng mùa màng, giá gạo toàn cầu đã tăng vọt lên mức cao nhất trong hai năm vừa qua.

"Ấn Độ cấm xuất khẩu gạo, nguồn cung gạo trên thế giới sẽ bị ảnh hưởng. Chưa kể, giá gạo Thái Lan tăng do đồng Baht tăng giá trở lại khiến chúng ta có lợi thế rất lớn về xuất khẩu", ông Phạm Thái Bình nói.

Được biết năm 2022, khi Ấn Độ cấm xuất khẩu gạo tấm và áp thuế 20% đối với các lô hàng gạo trắng và gạo lứt; hạn chế xuất khẩu lúa mì và đường. Trong khi đó, từ vụ lúa Đông xuân năm nay Việt Nam có sản lượng tăng vượt trội, giá gạo đang ở mức rất tốt, nên các doanh nghiệp xuất khẩu gạo đang được hưởng lợi lớn.

Trước đây, năm 2008, có thời điểm giá gạo vọt tăng lên gần 1.000 USD/tấn do lượng dự trữ giảm xuống mức thấp nhất trong 30 năm. Giá gạo xuất khẩu của Việt Nam chắc chắn sẽ tăng khi nguồn cung trên thế giới bị sụt giảm.

Thực tế, nhiều quốc gia đang tăng mua gạo không chỉ để ăn mà còn dự trữ do lo sợ El Nino sẽ gây thiếu hụt nguồn cung lúa gạo. Bộ Nông nghiệp Mỹ dự báo, tồn kho gạo trên thế giới ước giảm 8,9 triệu tấn, xuống còn 173,5 triệu tấn niên vụ 2022-2023; dự kiến năm 2023-2024 còn 170,2 triệu tấn. Như vậy toàn cầu sẽ thiếu hơn 10 triệu tấn gạo và dự báo còn thiếu hụt nhiều hơn trong những năm tới.

Ông Phạm Quang Anh, Giám đốc Trung tâm Thông tin Hàng hóa Việt Nam (Sở Giao dịch Hàng hóa-MXV), cho biết, trong thời điểm hiện tại, nguồn cung vẫn là mối lo ngại hàng đầu của thị trường. Động lực tăng của giá gạo trong năm nay sẽ phụ thuộc vào quyết định của Chính phủ Ấn Độ, và ảnh hưởng của mô hình thời tiết El Nino tới các nước sản xuất lớn. Bên cạnh đó, tình hình chính trị thế giới bất ổn cũng là yếu tố khó lường và có thể chuyển dịch cơ cấu thương mại toàn cầu.

“Với tình hình các nước ráo riết tích trữ gạo, cùng với những tình hình xuất khẩu ngũ cốc ở Biển Đen lại một lần nữa bị đóng băng sau khi kết thúc thỏa thuận, giá gạo dự báo sẽ còn tiếp tục tăng cao trong vài tháng tới. Các doanh nghiệp xuất khẩu cần đảm bảo nguồn cung để có thể phục vụ cho những đơn hàng đã ký kết và tận dụng các chương trình xúc tiến thương mại để có thể mở rộng thị phần, củng cố vị thế hàng đầu của gạo Việt trong giai đoạn này”, ông Phạm Quang Anh đánh giá.