Xuất khẩu than và sản xuất điện toàn cầu đạt mức cao kỷ lục mới

Sản lượng điện từ than trên toàn thế giới đạt mức cao kỷ lục mới vào năm 2023, trong khi xuất khẩu than nhiệt lần đầu tiên vượt 1 tỷ tấn do việc sử dụng than trong các hệ thống điện tiếp tục tăng bất chấp những nỗ lực rộng rãi nhằm cắt giảm nhiên liệu hóa thạch.

Theo tổ chức tư vấn môi trường Ember công bố số liệu mới ngày 19/1, sản lượng điện đốt than là 8.295 terawatt giờ (TWh) tính đến tháng 10/2023, tăng 1% so với cùng kỳ năm 2022 và là mức cao nhất được ghi nhận. Tổng xuất khẩu than nhiệt là 1,004 tỷ tấn trong cả năm, tăng 62,5 triệu tấn hay 6,6% so với năm 2022, dữ liệu theo dõi tàu biển từ Kpler.

Ảnh minh hoạ nguồn TND

Theo Ember, lượng khí thải từ sản xuất điện đốt than cũng đạt mức cao mới cho đến tháng 10 năm 2023, vượt quá 7,85 tỷ tấn carbon dioxide và các loại khí tương đương, nhiều hơn khoảng 66,7 triệu tấn so với cùng kỳ năm 2022. Việc tiếp tục mở rộng sử dụng than và phát thải đưa ra lời nhắc nhở rõ ràng cho các nhà theo dõi khí hậu rằng nhiên liệu năng lượng gây ô nhiễm cao vẫn không thể thiếu trong các hệ thống năng lượng quan trọng ngay cả khi các nguồn năng lượng mặt trời, gió và năng lượng sạch khác được triển khai với tốc độ kỷ lục.

Dấu ấn của việc khai thác và xuất khẩu than cũng như việc sử dụng than trong sản xuất điện tập trung chủ yếu ở châu Á, vì nhiều nơi khác trên thế giới bao gồm châu Âu và Bắc Mỹ đã áp dụng các biện pháp giảm dần việc sử dụng than làm điện. Nhưng ngay cả khi khu vực địa lý sử dụng và buôn bán than đang bị thu hẹp, khối lượng khai thác, xuất khẩu và tiêu thụ hoàn toàn trong các nhà máy điện vẫn có xu hướng tăng lên.

Indonesia là nước xuất khẩu than nhiệt hàng đầu vào năm 2023, xuất khẩu kỷ lục 505,4 triệu tấn trong năm, tăng 54 triệu tấn hay 12% so với mức của năm 2022. Dữ liệu của Kpler cho thấy lần đầu tiên, Indonesia chiếm hơn một nửa tổng lượng vận chuyển than nhiệt trong một năm dương lịch vào năm 2023. Australia là nước xuất khẩu than nhiệt lớn thứ hai, xuất khẩu 198 triệu tấn, tăng 12,5 triệu tấn (7%) so với năm trước. Nga, Nam Phi và Colombia cũng là những nhà xuất khẩu đáng chú ý, xuất khẩu lần lượt 103 triệu tấn, 60 triệu tấn và 51 triệu tấn vào năm ngoái.

Về mặt nhập khẩu, Trung Quốc là nước mua than nhiệt nhiều nhất, nhận lượng kỷ lục 325 triệu tấn, nhiều hơn 109 triệu tấn so với tổng lượng của năm 2022. Ấn Độ là nước nhập khẩu lớn thứ hai (172 triệu tấn), tiếp theo là Nhật Bản (109 triệu tấn), Hàn Quốc (80 triệu tấn) và Đài Loan (51 triệu tấn).

Các nhà nhập khẩu đáng chú ý khác bao gồm Philippines (37 triệu tấn) và Việt Nam (31 triệu tấn), cả hai đều ghi nhận mức tăng trưởng mạnh mẽ ở mức hai con số trong nhập khẩu so với cùng kỳ năm trước.

Dữ liệu của Ember cho thấy tại các quốc gia nhập khẩu than lớn, sản lượng điện đốt than tăng so với cùng kỳ năm trước ở Trung Quốc, Ấn Độ, Philippines, Thổ Nhĩ Kỳ và Việt Nam. Sản lượng đốt than giảm 8,2% ở Nhật Bản và 4% ở Hàn Quốc, nhưng mức giảm đó gần như được bù đắp bằng mức tăng chỉ riêng ở Việt Nam trong năm ngoái.

Theo Ember, trên toàn cầu, khoảng 82% tổng sản lượng điện đốt than diễn ra ở châu Á vào năm 2023, tăng từ mức trung bình khoảng 75% vào năm 2019. Tỷ lệ sử dụng và nhập khẩu than của châu Á sẽ tiếp tục tăng khi các khu vực khác tiếp tục giảm tiêu thụ than.

Tuy nhiên, tổng khối lượng than nhập khẩu và tiêu thụ để sản xuất điện của châu Á cũng có vẻ sẽ tiếp tục tăng, đặc biệt là ở các nền kinh tế lớn và đang phát triển nhanh như Trung Quốc, Ấn Độ, Việt Nam, Philippines và Indonesia, nơi nguồn năng lượng giá rẻ vẫn rất quan trọng đối với khả năng cạnh tranh của ngành. Những quốc gia tương tự này cũng cam kết tăng mạnh việc triển khai các nguồn năng lượng tái tạo, nhưng trong thời gian tới, họ có vẻ có khả năng tiếp tục đẩy tổng lượng than sử dụng và lượng khí thải lên tầm cao hơn nữa.