Xử lý nợ xấu: Có nguyên tắc, luật lệ rõ ràng

CôngThương - Hiện tượng nợ xấu của Việt Nam hiện nay mang tính cơ cấu và hệ thống. Theo TS Đinh Tuấn Minh, hình thành một định chế sẽ góp phần thúc đẩy quá trình tái cơ cấu nền kinh tế, đặc biệt là khu vực doanh nghiệp nhà nước (DNNN), thu hút được đầu tư nước ngoài và tránh cho thị trường bất động sản tiếp tục bị đóng băng. Tuy nhiên, việc xử lý nợ xấu của hệ thống ngân hàng cần gắn liền với các quá trình tái cơ cấu nền kinh tế.

Vai trò then chốt

Nợ xấu của hệ thống tín dụng Việt Nam có dấu hiệu tiếp tục tăng. Theo Ngân hàng Nhà nước (NHNN), nợ xấu (nhóm 3, 4 và 5) chung của hệ thống ngân hàng dựa trên báo cáo của các tổ chức tín dụng 6 tháng đầu năm 2012 tăng mạnh lên mức 4,6%, từ mức 3,72% của năm 2011. Nhưng nếu dựa trên đánh giá của NHNN thì nợ xấu vào cuối quý II/2012 ước khoảng 8,6%.

Các nhà làm chính sách đang phải đối mặt với tình thế “tiến thoái lưỡng nan” trong việc giải quyết nợ xấu. Một bên là để các ngân hàng thương mại (NHTM) tự giải quyết và có thể dẫn đến phá sản, dẫn đến nguy cơ bất ổn hệ thống tài chính. Một bên là tiếp tục bảo trợ những NHTM bằng ngân sách, kèm theo nhiều rủi ro, hệ lụy.

Việc hình thành một cơ quan độc lập, có sự phối hợp chặt chẽ từ phía NHNN và Bộ Tài chính để tiến hành huy động vốn cũng như tiến hành mua bán nợ xấu, đóng vai trò then chốt. Tuy nhiên, theo ông Minh, việc xử lý nợ xấu của hệ thống ngân hàng thông qua một định chế xử lý nợ xấu quốc gia cần tuân thủ một số nguyên tắc. Một là, cần có quyền lực ra phán quyết tập trung để quá trình tái cơ cấu được diễn ra nhanh chóng và toàn diện. Hai là, cần có sự chia sẻ chi phí giữa ngân sách nhà nước, các NHTM và xã hội. Ba là, các cổ đông lớn và những khách hàng có nợ xấu sẽ phải gánh chịu chi phí lớn hơn cả. Ông Minh nói, “điều này là cần thiết để hạn chế rủi ro về đạo đức”.

Xây dựng các nguyên tắc

Để xử lý nợ xấu thành công, theo ông Minh, Chính phủ và NHNN cần nhanh chóng đưa ra các nguyên tắc xử lý nợ xấu: Gắn với các chương trình tái cơ cấu nền kinh tế; giảm tổn thất cho người đóng thuế; bảo đảm công bằng theo nghĩa những cổ đông lớn và các doanh nghiệp có nợ xấu sẽ phải gánh chịu phần tổn thất nhiều nhất; cần sự tham gia của các doanh nghiệp và tổ chức tín dụng nước ngoài, nhưng phải bảo đảm rằng hệ thống tín dụng của quốc gia sau này sẽ nằm trong tầm kiểm soát của NHNN ngay cả khi các định chế tài chính nước ngoài ngày càng đóng vị trí quan trọng trong nền kinh tế.

Ông Minh khuyến cáo: Có thể kết hợp giải pháp tự giải quyết với giải pháp thành lập công ty đặc biệt về mua bán nợ xấu. Việt Nam không nên dùng biện pháp xóa nợ trong giai đoạn hiện nay, vì các DNNN, NHTM nhà nước đều đã vận hành theo luật. Việc xóa nợ tại các DNNN sẽ dẫn đến những doanh nghiệp tư nhân có cổ phần trực tiếp hoặc gián tiếp (thông qua các công ty cổ phần của các DNNN) sẽ được hưởng lợi. Riêng những giải pháp tự giải quyết, NHNN cần khuyến khích các tổ chức tín dụng tự thu xếp nợ với các doanh nghiệp, đặc biệt là sử dụng các khoản dự phòng để giải quyết nợ xấu. Với các khoản nợ xấu liên quan đến tăng vốn điều lệ, NHNN nên có chủ trương, tức cho phép các tổ chức này giảm vốn điều lệ song song với việc cắt bỏ các khoản nợ xấu tại các doanh nghiệp thành viên.

Hải Vân