Xây dựng Luật Thương mại điện tử để đưa Nghị quyết của Đảng vào cuộc sống

Tạo "đường ray" cho sản xuất và tiêu dùng hàng hoá vươn mình

Nghị quyết số 59-NQ/TW ban hành ngày 24/1/2025 về “Hội nhập quốc tế trong tình hình mới” nêu rõ tầm quan trọng của hội nhập kinh tế quốc tế. Mục tiêu đặt ra: Phấn đấu đến giữa thế kỷ 21, nước ta trở thành một nước phát triển thu nhập cao, đến năm 2030 Việt Nam thuộc nhóm 40 nước dẫn đầu thế giới về chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu, liên tục được nâng hạng; có ít nhất 40% tổng số doanh nghiệp có hoạt động về đổi mới sáng tạo.

Để đạt được điều đó, chúng ta cần tranh thủ tối đa các nguồn lực và điều kiện thuận lợi bên ngoài để xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ, tự lực, tự cường, phát triển nhanh và bền vững. Cần nâng cao hiệu quả hội nhập kinh tế phục vụ xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ, tự lực, tự cường, khả năng chống chịu cao; đẩy mạnh cơ cấu lại nền kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng và thúc đẩy chuyển đổi số.

Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia cũng đặt ra những yêu cầu mới về đột phá, nâng cao năng lực về chuỗi giá trị, chuỗi cung ứng hàng hoá.

Tầm nhìn đến năm 2045, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số phát triển vững chắc, góp phần đưa Việt Nam trở thành nước phát triển, có thu nhập cao. Việt Nam có quy mô kinh tế số đạt tối thiểu 50% GDP; là một trong các trung tâm công nghiệp công nghệ số của khu vực và thế giới; thuộc nhóm 30 nước dẫn đầu thế giới về đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số. Tỉ lệ doanh nghiệp công nghệ số tương đương các nước phát triển; tối thiểu có 10 doanh nghiệp công nghệ số ngang tầm các nước tiên tiến.

Nghị quyết yêu cầu, thúc đẩy hệ sinh thái kinh tế số trên các lĩnh vực. Đẩy mạnh tiêu dùng sản phẩm, dịch vụ trên môi trường số, bảo đảm kinh tế số các ngành, lĩnh vực chiếm tối thiểu 70% kinh tế số; đẩy mạnh sản xuất thông minh trong các ngành, lĩnh vực: Nông nghiệp, thương mại, tài chính, giáo dục, y tế, giao thông, logistics.

Trong Kế hoạch thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW, Bộ Công Thương cũng xác định rõ: Xây dựng cơ sở dữ liệu đồng bộ, ứng dụng các nền tảng số để nâng cao hiệu quả quản lý, điều hành và cung cấp dịch vụ công nhằm đạt mục tiêu là xây dựng nền công nghiệp số, thương mại số và chính phủ số …

Trước đó, tại Văn kiện Đại hội XII của Đảng cũng đặt ra: Phát triển đồng bộ hệ thống phân phối bán buôn, bán lẻ. Chú trọng phát triển thương mại điện tử và xây dựng thương hiệu hàng hóa Việt Nam. Tăng cường kết nối giữa doanh nghiệp sản xuất, phân phối, các hiệp hội và cơ quan quản lý để phát triển mạnh thị trường trong và ngoài nước. Chủ động tham gia vào mạng phân phối toàn cầu.

Những năm gần đây, thương mại điện tử liên tục phát triển, trở thành một lĩnh vực tăng trưởng đột biến ở Việt Nam. Quy mô thương mại điện tử năm 2025 ước đạt trên 30 tỷ USD. Việt Nam thuộc nhóm 10 quốc gia có tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử hàng đầu thế giới, dẫn đầu khu vực Đông Nam Á, tốc độ tăng trưởng trên 20%/năm. Dự báo, đến năm 2030, thương mại điện tử đóng góp khoảng 63 tỷ USD. Thương mại điện tử đang làm thay đổi căn bản hoạt động, phương thức sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng, phân phối của toàn bộ thị trường hàng hoá.

Tuy nhiên, hoạt động thương mại điện tử ở Việt Nam đang bộc lộ nhiều hạn chế. Nổi bật nhất là vấn nạn hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc, thất thu thuế, thiếu cơ chế bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng… Năng lực, công nghệ của các doanh nghiệp, thương nhân tham gia thương mại điện tử trong nước còn yếu, thiếu sức cạnh tranh trước những “ông lớn” công nghệ thương mại điện tử xuyên quốc gia.

Chính vì thế, việc Bộ Công Thương tích cực, chủ động trong xây dựng Luật Thương mại điện tử và đã được trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến, nhận được sự quan tâm lớn của cộng đồng doanh nghiệp trong và ngoài nước.

Tạo “đường ray” pháp lý để thương mại điện tử hoạt động không chỉ góp phần thúc đẩy kinh tế số, chuyển đổi số quốc gia, hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng mà còn góp phần quan trọng thúc đẩy sản xuất, tiêu dùng, nâng cao chuỗi giá trị cũng như vai trò của hàng hoá Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Xây dựng nền thương mại điện tử hiện đại và tự chủ

Thương mại điện tửđang là lĩnh vực cạnh tranh khốc liệt của nền thương mại toàn cầu. Những năm qua, nhiều Big Tech công nghệ xuyên quốc gia về thương mại điện tử như Shoppe, Lazada, Tiktok, Google, Netfli, Apple, Alibaba, Amazon, Facebook, Grab… âm thầm xâm chiếm, thậm chí chi phối hoạt động thương mại điện tử ở nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Các nền tảng mua bán trực tuyến, giao nhận xuyên quốc gia đang chiếm doanh thu chủ yếu về thương mại điện tử ở Việt Nam.

Điều này tiềm ẩn nguy cơ lớn về việc chi phối, điều hướng sản xuất hàng hoá, hành vi tiêu dùng, gây khó khăn cho công tác quản lý, giám sát chất lượng hàng hoá.

Trong khi đó, nền tảng công nghệ phục vụ thương mại điện tử trong nước còn quá nhỏ bé, không đủ sức cạnh tranh, nguy cơ bị thua ngay tại sân nhà.

Với các quy định tại Dự án Luật Thương mại điện tử đang được xây dựng, những hạn chế trên sẽ được điều chỉnh và khắc phục. Sự bình đẳng về mặt tuân thủ pháp luật giữa các doanh nghiệp, thương nhân trong và ngoài nước khi tham gia thương mại điện tử sẽ tạo ra môi trường kinh doanh lành mạnh, bền vững cho hoạt động thương mại điện tử. Bên cạnh đó, cũng khuyến khích đầu tư công nghệ, đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực thương mại điện tử.

Với quy mô thị trường bán lẻ khoảng 250 tỷ USD, với hơn 6 triệu doanh nghiệp và hộ kinh doanh tham gia sản xuất, cung ứng hàng hoá, thương mại điện tử sẽ góp phần hết sức quan trọng để đưa hàng hoá Việt Nam lên không gian mạng, thâm nhập sâu rộng thị trường mua sắm trực tuyến quốc tế.

Tự chủ về thương mại điện tử cũng là tự chủ trong hội nhập kinh tế quốc tế, bảo vệ lợi ích quốc gia trong chuỗi cung ứng hàng hoá toàn cầu. Đó là những kỳ vọng rất lớn mà Luật Thương mại điện tử mang lại.