Xã hội văn minh không dung thứ trò “mắc lỗi rồi xin”

Chưa đầy 24 giờ sau khi Tập đoàn Vingroup phát đi thông cáo báo chí, rằng đã và đang làm thủ tục khởi kiện 68 tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước vì đưa tin sai sự thật về tập đoàn, đã có hơn 50 kênh mạng xã hội gỡ bỏ video, xóa các bài đăng, đồng thời đính chính, xin lỗi.

Một trong đó là kênh YouTube BLV Đoàn Chính BDS đã đăng tải video dài hơn 5 phút, công khai xin lỗi Tập đoàn Vingroup, khán giả và cộng đồng vì những thông tin sai lệch. Kênh YouTube BLV Đoàn Chính BDS cho biết đã gỡ 15 video sai sự thật về Tập đoàn Vingroup, đồng thời cam kết chấm dứt hoàn toàn hành vi vi phạm.

Thông tin từ Vingroup còn xác nhận, một số trang khác đã xóa hoặc ẩn video sai sự thật, như: Câu Chuyện Hàng Giả (32.500 người theo dõi trên YouTube), Linh làm Báo News (33.100 theo dõi), LOA PHƯỜNG PODCAST Official (72.900 theo dõi), Tin Mới (4.900 theo dõi), 8win.tin.tuc.tong.hop (199.000 lượt thích trên TikTok)…

Trước đó, những kênh này đã liên tục gieo rắc tin đồn nợ nần, bôi nhọ uy tín doanh nghiệp để câu view, kiếm tiền. Các con số “800 nghìn tỷ nợ”, những thuyết âm mưu “cấm xuất cảnh”, “từ chức, bị điều tra”… xuất hiện không phải sự ngẫu hứng, mà có dấu hiệu được dàn dựng, tổ chức theo kịch bản rất chuyên nghiệp.

Khi Vingroup chính thức khởi kiện, họ mới gỡ bỏ nội dung sai sự thật. Có nhiều lý do được đưa ra để giải thích cho những hành vi vi phạm pháp luật, chẳng hạn như thiếu hiểu biết về kinh tế - tài chính, quá tin tưởng vào các nguồn nước ngoài như Asia Times, Reuters hay các bài viết, video lan truyền trên mạng, mà không kiểm chứng kỹ từ báo chí chính thống trong nước.

Cuối cùng, họ gửi lời xin lỗi!

Nhưng xin lỗi sau khi xuyên tạc, vu khống doanh nghiệp để câu view, kiếm tiền, thì cũng giống kẻ tung tin đồn giữa chợ, làm cả đám đông hỗn loạn, rồi quay lại xin lỗi khi chợ đã tan hoang.

Xin được nói thẳng: Pháp luật không vận hành như thế.

Bộ luật Hình sự 2015 quy định: Điều 156 về tội vu khống, phạt tù từ 1 đến 7 năm. Điều 288 về tội đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng, phạt tù đến 7 năm. Luật An ninh mạng 2018 nghiêm cấm tung tin sai sự thật, xâm hại uy tín cá nhân, tổ chức.

Những tin đồn như “lãnh đạo bị bắt”, “bị cấm xuất cảnh”, “doanh nghiệp sắp phá sản”... vì thế không chỉ dừng lại ở mức độ vi phạm dân sự. “Trong nhiều trường hợp, chúng có thể cấu thành hành vi vu khống, lợi dụng quyền tự do dân chủ làm thiệt hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân và bị xử lý hình”, Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI, phân tích về vụ việc.

Một khi hành vi đã có thể bị xử lý hình sự, thì việc gỡ bài, cúi đầu xin lỗi cũng chỉ được coi là tình tiết giảm nhẹ, tuyệt đối không thể xóa bỏ trách nhiệm. Tin giả khi đã gieo vào đầu công chúng sự hoài nghi, làm thị trường chao đảo, gây thiệt hại nặng nề cho doanh nghiệp, thậm chí có thể thổi bay hàng nghìn tỷ đồng vốn hóa, thì hậu quả đã hình thành và không thể tẩy xóa chỉ bằng một lời xin lỗi.

Chúng ta từng chứng kiến nhiều tiền lệ. Bà Nguyễn Phương Hằng, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Đại Nam, với bản án 3 năm tù giam, do livestream hàng loạt thông tin bịa đặt, xúc phạm danh dự người khác, gây chấn động xã hội.

Hot TikToker Dưỡng Dướng Dường bị khởi tố về hành vi “Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân”, do nhiều lần đăng tải các video xúc phạm nghiêm trọng danh dự, uy tín và nhân phẩm của người khác.

Vụ việc của Vingroup vì thế không còn là câu chuyện riêng của một tập đoàn, mà là lời cảnh báo cho cả hệ sinh thái mạng xã hội đang sống nhờ việc nhai lại tin giả. Khi tin giả đã được vận hành như một ngành công nghiệp, có kịch bản, có đội ngũ, có lịch phát sóng đều đặn, thì đối sách duy nhất không thể là vài lời xin lỗi, mà phải là sự vào cuộc của pháp luật, dứt khoát, minh bạch, nghiêm khắc.

Một xã hội văn minh không thể dung túng trò “mắc lỗi rồi xin”. Lời xin lỗi có thể làm dịu cơn giận, nhưng không bao giờ thay thế cho trách nhiệm trước pháp luật. Và những kẻ cố tình bước qua lằn ranh ấy, tất yếu sẽ phải trả giá.